Η Πάτρα τιμά την μνήμη των 10.000 και πλέον σφαγιασθέντων Πατρέων, από τις βαρβαρικές τουρκικές ορδές τοπύ Γιουσούφ Πασά, από την Κυριακή των Βαίων (3 Απριλίου )1821, έως και την Μεγάλη Παρασκευή του ιδίου έτους.
Η μνήμη αυτή ζωντάνεψε τα τελευταία έτη, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών και προσωπικά του ιδίου του Μητροπολίτου Χρυσοστόμου, ο οποίος εστήριξε την πρωτοβουλία των νέων του Συλλόγου «Μωραίτες εν Χορώ» που με ενθουσιασμό και παλμό ξαναζωντάνεψαν ιστορικές μνήμες και θύμησες στην Πάτρα.
Με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη εστήθη στον αύλειο χώρο του Ιερού Ναού του Αγίου Ανδρέου, μνημείο δόξης και τιμής για τους μαχαίρα, ικριώμασι, σούβλαις και άλλοις φρικτοίς βασάνοις και μαρτυρίαις φονευθέντας υπό των βαρβάρων Τούρκων, Πατρινούς Κληρικούς και Λαικούς και ωρίσθη ως ημέρα μνήμης τους, από την Αποστολική Μητρόπολη των Πατρών, η Ε’ Κυριακή των Νηστειών, εκάστου έτους, ως πλησιεστέρα Κυριακή, με την Κυριακή των Βαίων, ότε άρχισε η φρικτή σφαγή των χιλιάδων Πατρινών το 1821.
Κατόπιν εγγράφου αιτήματος του Μητροπολίτου Πατρών κ.κ. Χρυσοστόμου, προς την Ιεράν Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος, καθιερώθη επισήμως με Απόφασιν της Ιεράς Συνόδου, η Ε’ Κυριακή των Νηστειών, κάθε χρόνο, ως ημέρα μνήμης και τιμής για τους 10.000 σφαγιασθέντας, από τους Τούρκους, Πατρινούς.
Οι εορταστικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται το Σάββατο, 20.4.2024 και την επομένην ημέρα, Κυριακή Ε’ των Νηστειών.
Το Σάββατο το απόγευμα, ο Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος και οι Ιερείς της πόλεως ετέλεσαν «τρισάγιο», ενώπιον της προτομής του ήρωος Ιωάννου Παπαδιαμαντοπούλου, στα Ταμπάχανα Πατρών και εν συνεχεία λιτανευτικά, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη και βαστάζοντας την ιερά Εικόνα του Αποστόλου Ανδρέου, Ιερείς, Πατριωτικοί Σύλλογοι και πλήθος Λαού, έφθασαν στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου Πατρών, όπου ανεπέμφθη δέησις και εξεφωνήθη ο πανηγυρικός από τον Μητροπολίτη Πατρών κ. Χρυσόστομο και κατετέθησαν στέφανοι.
Την επομένην ημέραν Ε’ των Νηστειών οι εορταστικές Εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στον Ιερό Ναό του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου Πατρών.
Ο Μητροπολίτης στην ομιλία του είπε μεταξύ των άλλων:
Στεκόμαστε για μια ακόμη φορά, στο χώρο τον άγιο και ιερό, όπου έστησαν οι πόδες, Δεσπότη λεοντόκαρδου, που κράτησε στα χέρια του, όχι μόνο το Λάβαρο το ένδοξο και τιμημένο της Αγίας Λαύρας, όχι μόνο την Σημαία του αγώνος, αλλά κράτησε την Ελλάδα ολάκερη και στους ώμους του, τους στιβαρούς σήκωσε του Γένους το Σταυρό και ξεσήκωσε σε παλλαικό συναγερμό για την αποτίναξη ζυγού μαρτυρικού και σκλαβιάς ασήκωτης 400 ετών.
Τον ακούμε να φωνάζη με την βροντερή φωνή του που έβγαινε μέσα από τα αδούλωτα σπλάγχνα του «Ελευθερία η θάνατος» και να υψώνη το ανάστημά του μπροστά στις ξένες δυνάμεις, λέγοντάς τους ότι είναι χρέος τους να βοηθήσουν την Ελλάδα, που τους δίδαξε πολιτισμό και ανθρωπιά.
Αυτή η φωνή του διεπέρασε τους αιώνες και θα ακούεται ελεγκτική μέχρι της συντελείας του κόσμου, προς κάθε επίβουλο και ψεύστη έναντι των απαραγράπτων δικαίων της Ελλάδος και έναντι των αγώνων της για την διατήρηση της ιδιοπροσωπείας της, της παράδοσής της ατόφιας και της Ελληνορθόδοξης ιδιοπροσωπίας της.
Αυτή η περίφημη διακήρυξη, που ήλθε μετά από εκείνη της Αγίας Λαύρας, αυτό το περίφημο μανιφέστο, ενόχλησε τόσο πολύ τους ξένους, γιατί πυροδότησε τις καρδιές και ξεσήκωσε τους σκλάβους εναντίον των επιβούλων και βαρβάρων τόσων αιώνων.
Δεν άντεξαν την λεβεντιά, την ενότητα τότε, το αγωνιστικό φρόνημα και έκρυψαν το πρόσωπο, πίσω από το επίπλαστο προσωπείο, όπως έκαναν διαχρονικά και κάνουν και σήμερα.
Θέλησαν τότε μια Ελλάδα σκλάβα, για να προωθούν τα δικά τους αποικιακά συμφέροντα και συνέπραξαν με τους βαρβάρους, ώστε να καταπνίξουν, ως ενόμισαν την αντίσταση του Λαού μας, ο οποίος γεννήθηκε μαζί με την ελευθερία και πορεύτηκε πάντοτε με τα ελεύθερα οράματα.
Δεν είχαν περάσει παρά μόνο λίγες ημέρες από τον ξεσηκωμό των Πατρινών, που έκλεισαν τους Τούρκους στο κάστρο και ωδηγούσαν την πόλη στην Ελευθερία, όπως συνέβη και με τις άλλες πόλεις της Πελοποννήσου. Η πονηρία του Γκρήν, του Άγγλου Προξένου, το μίσος για την ένδοξη και αιματοβαμμένη Ελλάδα, η διπλωπροσωπεία και η μπαμπεσιά, έφεραν τον Γιουσούφ Πασά στην πόλη του Αγίου Ανδρέου, την κατέπνιξε στο αίμα και την παρέδωσε στην φωτιά.
Το αίμα χύθηκε ποτάμι και έφτασε ως τη θάλασσα και την έβαψε κόκκινη. Τα κεφάλια των Πατρινών κείτονταν κατά γης και έγιναν παίγνια στα πόδια των βαρβάρων και απολίτιστων σφαγέων Ανατολιτών, φρικτών απογόνων του αιμοσταγούς Μωάμεθ.
Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους της πόλεως, φρικτοίς μαρτυρίοις και βασάνοις, ετελειώθησαν, ακολουθώντας τον δρόμο των ηρώων και μαρτύρων υπέρ πίστεως και πατρίδος. Το αίμα του Παπα-Γιώργη της Αλεξιώτισσας αχνίζει μέχρι σήμερα μπροστά στην Αγία Τράπεζα της Εκκλησιάς, όπου ο Λειτουργός του Θεού προσφέρθηκε ολοκαύτωμα στο φοβερό τρισάγιο.
Κορίτσια σαν τα κρίνα και τα γάργαρα νερά, ατιμώθησαν από τους φαύλους και άξεστους και εσύρθησαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Άωρα αγόρια επωλήθησαν ως δούλοι στης αραπιάς τα φοβερά παζάρια.
Οι ιστορικοί της εποχής, φρικιώντες παραδίδουν τις φρικτές και ανείπωτες σκηνές, που όμοιές τους μάτι ανθρώπινο δεν είδε και νούς ουδέποτε εφαντάσθη.
Ναοί ερημώθησαν και στο πυρ παρεδόθησαν, σπίτια έμειναν ερείπια, μνήματα κατεσκάφησαν και ακόμα φτάνει μέχρις ημών η κάπνα από τα φρικτά συντρίμμια που άφησε η μανία των βαρβάρων, ανακατεμμένη με την προδοσιά, την πονηρία και χαιρεκακία των ξένων.
Τι κι’ αν την άλλην ημέραν, επεσκέφθησαν στον οντά του τον Γιουσούφ Πασά, για να «μεσιτεύσουν» να σταματήση τις σφαγές! Πιστεύομεν ότι το θέαμα, να περνούν οι σφαγείς μπροστά στον φρικτό αρχιθύτη κρατώντας στα χέρια τους κομμένα κεφάλια Πατρινών και το αίμα να στάζη στα απαίσια πόδια του, μάλλον τους ηδόνιζε, παρά τους προκαλούσε φρίκη.
Αλήθεια, πως άντεξαν τόσο πόνο και κραυγές των φονευθέντων, αλλά και όσων απέμειναν, που προσπαθούσαν να σωθούν πέφτοντας στα νερά του Πατραικού, για να βρούν τόπο, να τους ξενήση; Το αίμα των 10.000 Πατρέων, του μισού και πλέον πληθυσμού της Πάτρας τότε, επί τας κεφαλάς των κείται και επί τας κεφαλάς των τέκνων αυτών, θα κείται έως της συντελείας του αιώνος.
Το αίμα πότισε τη γη, τα σώματα των ηρώων έγιναν σπόρος ιερός και τα ευώδη άνθη της ελευθερίας εβλάστησαν. Οι αγώνες ελίπαναν την μαρτυρική γη, οι Εκκλησιές αναστήθηκαν, οι καμπάνες το νικητήριο σάλπισμα ήχησαν, τα σπίτια ξανακτίστηκαν, οι νεκροί εκ των μνημάτων ανέστησαν. Το πέρασμα έγινε, το Πάσχα ολόφωτο γιορτάστηκε. Ο Γερμανός μαζί με όσους απέμειναν έψαλε από το Μοναστήρι του Ομπλού το Χριστός Ανέστη. Το Λάβαρο και οι Σημαίες κυμάτισαν στον ελεύθερο αέρα. Τα κάστρα της σκλαβιάς έπεσαν. Ο Άγιος Ανδρέας, ξαναχτίστηκε, η Βαγγελίστρια μάρτυρας της ευγνωμοσύνης του Λαού των Πατρέων, προς την Υπέρμαχο Στρατηγό καλεί με νικητήριο σάλπισμα της Λευτεριάς το πανηγύρι. Η Χρυσο-Παντάννασα διαλαλεί το πείσμα των αδούλωτων Πατρέων και όλων των Ελλήνων να στήνουν τρόπαια νίκης πάνω στα όποια ερείπια και συντρίμμια, ηθέλησαν να αφήσουν των σφαγέων τα χέρια. Ο Παντοκράτορας θα δίνη το μολύβι των πολλών του τρούλων για να ηχούν τα κανόνια και οι σάλπιγγες της λευτεριάς και να γραφούν και να γράφωνται σελίδες δόξης και τιμής.
Η Αγιαλεξιώτισσα θα κρατάη ως θησαυρό του Παπά της τα ράσα βουτηγμένα στο αίμα και θα διαλαλή ότι οι Έλληνες πέτυχαν της λευτεριάς το θαύμα, δίδοντας την ζωή τους.
Δεσποτάδες,-Παπάδες και καλόγεροι, γραμματισμένοι και αγράμματοι, πρόκριτοι και πάσα άλλη ψυχή, άνδρες και γυναίκες, σε στεριά και θάλασσα έγιναν ένα σώμα μια ψυχή για να κάνουν δοξασμένη τη γη των πατέρων τους και να την παραδώσουν σε μας ατόφια και ακηλίδωτη, αδούλωτη και περήφανη.
Κι όσες φορές κράτησαν στις καρδιές τους οι Έλληνες αυτή την ευχή και την παρακαταθήκη, αυτή την κληρονομιά και την διαθήκη των προγόνων τους, μεγαλούργησαν. Όσες φορές ξεστράτησαν, έκλαψαν εις ερείπια φοβερά. «Κι αν είμασταν λίγα χρόνια ακόμα μονιασμένοι, θα είχαμε πάρει και την Κωνσταντινούπολη», όπως είπε ο αοίδιμος Κολοκοτρώνης, στους μαθητάς της Αθήνας, μιλώντας τους στην Πνύκα.
Πέρασαν τα χρόνια, η Πάτρα έγινε και πάλι ο ωραίος της Ελλάδος οφθαλμός.
Η χαρά εκάλυψε της λύπης τα δάκρυα.
Ο ήλιος εκάλυψε το έρεβος και τον φόβο της νυκτός.
Η πρόοδος εθεράπευσε τις πληγές των φρικτών ερειπίων.
Οι Πατρινοί ύψωσαν Ναό στον Πολιούχο, ζηλευτό και περιάκουστο σε ολόκληρο τον κόσμο.
Όμως η λήθη έκανε κι αυτή την δουλειά της και θέλησε να πάρη το δικό της μερίδιο. Πέρασαν χρόνια. Οι ιστορικές σελίδες, φύλαξαν κρυμμένη στοργικά την αλήθεια και ατόφια τα γεγονότα, γραμμένα με το αίμα και το πνεύμα των χιλιάδων, σφαγιασθέντων, ανασκολωπισθέντων, εξανδραποδισθέντων Πατρινών.
Δειλά και απλά, πολύ ταπεινά γινόταν το μνημόσυνο, του Εθνομάρτυρα Παπα- Γιώργη της Αλεξιώτισσας, με μόνους τους Παπάδες της Εκκλησιάς κάθε χρόνο την Κυριακή των Βαίων και στεφάνι κατετίθετο μπροστά στο Μνημείο που ύψωσε για του Παπά την ηρωική θυσία η Αχαική Εταιρεία Πατρών (Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία ως ονομάζεται σήμερα) αποτίουσα φόρον τιμής και ευγνωμοσύνης στον ήρωα και μάρτυρα Ιερέα.
Όμως αν ισχύη το «ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον» και εάν η πραγματικότητα βεβαιώνει ότι ο Θεός τους μάρτυρες αυτού και με παρέλευσιν αιώνων φανερώνει κατά το σχέδιον Αυτού το σωτήριον και την θείαν Οικονομία, το αυτό ίσχυσε και για τα εθελόθυτα σφάγια, τα θύματα της Τουρκικής βαρβαρικής θηριωδίας που λίπαναν με ποταμούς αιμάτων την γη, που πρώτος πότισε με το δικό του αίμα ο Πρωταπόστολος Ανδρέας.
Η σπίθα, η κρυμμένη στη στάχτη, η δόξα η κρυμμένη στις σελίδες των βιβλίων της ιστορίας, έγιναν φλόγα και τις καρδιές των νεωτέρων Πατρινών, απογόνων ηρώων και μαρτύρων έφλεξαν και ήλθαν να προσθέσουν σφρίγος και ενθουσιασμό και στις δικές μας καρδιές. Κοντά στην λαμπρή αναβίωση της μνήμης του Παπα- Γιώργη, την θυσία του οποίου και των άλλων Πατρινών, των προμνημονευθέντων θυμάτων της τουρκικής θηριωδίας που εκάναμε με την έλευσή μας στην πόλη του Αγίου Ανδρέου, στην Αλεξιώτισσα, με Αρχιερατική Θεία Λειτουργία και ιερά Μνημόσυνα, πρόσθεσαν την δική τους πρωτοβουλία, την οποία υιοθετήσαμε και με συγκίνηση και ενθουσιασμό, υπό την αιγίδα μας περιεβάλαμε και τον παλμό τους και το σφρίγος και τις ενέργειές τους ενισχύσαμε, ώστε να ξαναζωντανέψη η ηρωική των προγόνων μας θυσία και το χρέος και η ευγνωμοσύνη να αποδοθή και να αποδίδεται, με πορείες μνήμης και δρόμους θυσίας και δεήσεις και μνημόσυνα, τόσο μπροστά στην προτομή του αγνού και ανιδιοτελούς, του μεγάλου ήρωος, Ιωάννου Παπαδιαμαντοπούλου, στα Ταμπάχανα, ο οποίος και την περιουσία του υπέρ Πατρίδος διέθεσε και την ζωή του για την ελευθερία του Γένους προσέφερε, καταλιπών το αίμα του στο μυριοδόξαστο Μεσσολόγγι, αλλά και προσευχές και έκφραση τιμής σε τούτο το μνημείο που η ευγνωμοσύνη των Πατρέων έστησε για τον Δεσπότη των Πατρών, τον Εθνεγέρτη Γερμανό και τους συναγωνιστάς του Κληρικούς και Λαικούς, Προκρίτους και τους άλλους Έλληνες, που ένωσαν τις καρδιές τους και την ρωμαλαιότητα των δυνάμεών τους, για την πίστη και την πατρίδα.
Ευγνωμόνως για μια ακόμη φορά ευχαριστώ τον Σύλλογο «Μωραίτες εν Χορώ», τα αγόρια και τα κορίτσια, οι οποίοι όχι μόνο την θυσία των 10.000 και πλέον Πατρινών τιμούν και εις πανηγυρισμόν συνεγείρουν, αλλά και την αναπαράσταση, της υψώσεως της Σημαίας και της ορκωμοσίας από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, στον αγιασμένο αυτό τόπο κάθε χρόνο αναβιώνουν.
Ευχαριστώ από την θέση αυτή και μέσα από την καρδιά μου, όλους τους Πατριωτικούς Συλλόγους από την Πάτρα και αλλού, που ήλθατε απόψε για να τιμήσουμε τους ήρωας και μάρτυρας Πατρινούς προγόνους μας, αλλά και όλους όσοι ευκλεώς αγωνίστηκαν και ηρωικώς έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος.
Προκειμένου αυτός ο εορτασμός να εδραιωθή και να παγιωθή στις καρδιές των ανθρώπων, ορίσαμε να πραγματοποιήται κατ’ έτος την Ε’ Κυριακή των Νηστειών, μια Κυριακή προ της Κυριακής των Βαίων, αφού η σφαγή των Πατρέων, άρχισε την Κυριακή των Βαίων 1821 και διήρκεσε μέχρι και την Μεγάλη Παρασκευή του έτους εκείνου.
Στον αύλειο δε χώρο του μεγαλοπρεπούς Ιερού Ναού του Πολιούχου των Πατρών, η Ιερά Μητρόπολις, έστησε μνημείον δόξης, αφ’ ενός μεν για να τιμηθούν οι ήρωες, αφ’ ετέρου δε για να διδάσκωνται οι επιγενόμενοι.
Προς περαιτέρω δε ανάδειξιν και κατωχύρωσιν αυτού του
εορτασμού, με αίτημά μας προς την Ιεράν Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος, προκαλέσαμε Συνοδικήν Απόφασιν, ώστε επισήμως πλέον να εορτάζεται η μνήμη των φρικτοίς μαρτυρίοις τελειωθέντων Πατρέων, υπό των βαρβαρικών ορδών του Γιουσούφ Πασά.Αγαπητοί μου, οι Έλληνες ήταν τότε λίγοι όμως τόσο πολλοί.
Ήταν αδύναμοι υλικά, όμως τόσο δυνατοί ψυχικά.
Ήταν αγωνισταί με λιανοντούφεκα, εναντίον μιάς ολόκληρης αυτοκρατορίας. Όμως ύψωσαν τα στήθη τους για την ελευθερία της Πατρίδος μας.
Δεν είχαν ούτε τα απαραίτητα για να ζήσουν και όμως δεν πούλησαν τα πρωτοτόκιά τους, αντί πινακίου φακής, όπως δυστυχώς πράττομε σήμερα.
Δεν είχαν ούτε τα απαραίτητα να μεγαλώσουν τα παιδιά τους και όμως, ήταν πολύτεκνοι για να μην εξαφανισθή η σειριά μας, το Έθνος μας, εν αντιθέσει με τους σημερινούς Έλληνες που βιώνομε το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα στη χώρα μας.
Υπερασπιζόμενοι 400 χρόνια και για άλλες περιοχές 500 τα ιερά και τα όσια μας και την υπόσταση την πνευματική και γεωγραφική της Πατρίδος μας, υπερασπίζοντο και αυτήν ταύτην την υπόστασιν της Ευρώπης, η οποία σπανίως η και καθόλου ανεγνώρισε αυτήν την υψίστης σημασίας προσφοράν της Ελλάδος και πάντοτε επιλήσμων εφάνη αυτής της οφειλής. Όμως δυστυχώς σε λίγο θα θρηνή διά τα φρικτά αποτέσματα της μουσουλμανοποιήσεώς της.
Παιδιά μου ευλογημένα,
Δε μας φοβίζει τίποτα σήμερα περισσότερο από την αδράνεια και αδιαφορία, η οποία διακατέχει τους νεοέλληνες.
Την ευθύνη έχομε όλοι μας, γιατί ανεχτήκαμε τόσα χρόνια, αδιαμαρτήρητα, αυτή την οργανωμένη και ενορχηστρωμένη προσπάθεια, απαξιώσεως των πάντων, στο όνομα μιάς ίδεοληψίας και μιάς κουλτούρας η οποία ουδεμίαν σχέσιν έχει με τις ρίζες και τους αγώνες του Έθνους μας.
Όμως ποτέ δεν είναι αργά.
Η φωνή του Αγίου Αποστόλου Παύλου και δι’ αυτή την περίπτωση είναι επίκαιρη.
«Ώρα ημάς ήδη εξ’ ύπνου εγερθήναι».(Ρωμ, ΙΓ, 11)
Καιρός να ξυπνήσωμε.
Καιρός να βρούμε τον χαμένο ενθουσιασμό.
Καιρός να μελετήσωμε την ιστορία μας.
Καιρός να αγωνιστούμε για τα δίκαια της Πατρίδος μας.
Καιρός να αποτινάξωμε τον οποιοδήποτε ζυγό και την όποια σκλαβιά επιχειρούν να μας επιβάλλουν.
Καιρός να βροντοφωνάξωμε όχι μόνο με το στόμα, αλλά από της καρδιάς μας τα τρίσβαθα.
Ζήτω η Ελλάδα!
Ζήτω η Πάτρα μας, με τα αγωνιστικά της νειάτα.
Παρακάτω παραθέτομε και την Απόφαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.