Το απόγευμα της Δευτέρας, 26ης Ιουνίου, στον Χώρο Τεχνών του Δήμου Βεροίας πραγματοποιήθηκε η έναρξη των εργασιών του 29ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου των ΚΘ’ Παυλείων με θέμα: «Ο Απόστολος Παύλος και η κληρονομιά του Ελληνιστικού κόσμου», με την παρουσία εκπροσώπων των πρεσβυγενών και νεωτέρων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.
Στην αρχή χορός ιεροψαλτών υπό τη διεύθυνση του καθηγητού της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεώς κ. Βασιλείου Μαυράγκανου έψαλε βυζαντινούς ύμνους προς τιμήν του ιδρυτού της τοπικής Εκκλησίας, Αποστόλου Παύλου, και στη συνέχεια ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεώς Αρχιμ. Δημήτριος Μπακλαγής καλωσόρισε τους εκλεκτούς προσκεκλημένους και τους συνέδρους στη Βέροια.
Ακολούθησε η ανάγνωση των μηνυμάτων της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου από τον Μητροπολίτη Σμύρνης κ. Βαρθολομαίο, της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Αντιοχείας κ.κ. Ιωάννου από τον Μητροπολίτη Βεροίας και Αλεξανδρέττας (Χαλεπίου) κ. Εφραίμ και της Α.Θ.Μ. του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου από τον Μητροπολίτη Ναζαρέτ κ. Κυριακό. Τα μηνύματα των υπολοίπων Μακαριωτάτων Προκαθημένων θα αναγνωσθούν στις επόμενες συνεδρίες.
Στη συνέχεια απηύθυναν χαιρετισμό η εκπρόσωπος του Αντιπεριφερειάρχου Ημαθίας κ. Κωνσταντίνου Καλαϊτζίδη, ο Δήμαρχος Βεροίας κ. Κωνσταντίνος Βοργιαζίδης και εκ μέρους της Επιστημονικής Επιτροπής των Παυλείων ο Ομοτ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης.
Τέλος, στο βήμα ανήλθε ο Μητροπολιτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, ο οποίος κήρυξε την έναρξη των εργασιών του 29ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου.
Πρόεδρος της πρώτης Συνεδρίας ήταν ο Μητροπολίτης Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιος, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής των Παυλείων και εισηγητές ο Ομοτ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Χαράλαμπος Ατματζίδης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Η ελληνιστική ηθική σκέψη και η πρόσληψή της από τον απόστολο Παύλο», και ο Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Γεώργιος Ζωγραφίδης, ο οποίος μίλησε με θέμα: «Η φιλοσοφία των Στωικών και των Επικούρειων και ο Απόστολος Παύλος».
Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης Συνεδρίας η Σχολική Χορωδία Βεροίας και η χορωδία του Πολιτιστικού Συλλόγου «Αιγές» Βεργίνας, υπό τη διεύθυνση της κ. Ελένης Αναγνώστου, παρουσίασε σύντομο μουσικό πρόγραμμα προς τιμήν του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς φέτος η Αποστολική Μητρόπολη τιμά το εκλεκτό τέκνο της Ημαθίας που μετέφερε τον ελληνικό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα στην Ανατολή, με την οποία ο Απόστολος Παύλος κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Ελλάδα και στον κόσμο.
Το επιστημονικό Συνέδριο και τις εκδηλώσεις των ΚΘ’ Παυλείων τιμούν με την παρουσία τους οι Μητροπολίτες Σμύρνης κ. Βαρθολομαίος (Οικουμενικό Πατριαρχείο), Νουβίας κ. Σάββας (Πατριαρχείο Αλεξανδρείας), Βεροίας και Αλεξανδρέττας κ. Εφραίμ (Πατριαρχείο Αντιοχείας), Ναζαρέτ κ. Κυριακός (Πατριαρχείο Ιεροσολύμων), Ναϊσσού κ. Αρσένιος (Πατριαρχείο Σερβίας), ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Τούλτσεας κ. Βησσαρίωνας (Πατριαρχείο Ρουμανίας), οι Μητροπολίτες Στάρα Ζαγόρας κ. Κυπριανός (Πατριαρχείο Βουλγαρίας), Ζουγκδίδι και Τσαΐτσι κ. Γεράσιμος (Πατριαρχείο Γεωργίας), Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος (Εκκλησία της Ελλάδος) και Κίτρους, Κατερίνης και Πλαταμώνος κ. Γεώργιος, καθώς και ο Γέρων Γεράσιμος Αγιοπαυλίτης που εκπροσωπεί την Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους στις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν το πρωί της 29ης Ιουνίου προς τιμήν του Αγίου Γερασίμου του Υμνογράφου – Μικραγιαννανίτου, με τη συμμετοχή πλειάδος Ιεραρχών του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Ο Μητροπολιτης κ. Παντελεήμων κηρύττοντας την έναρξη των εργασιών του 29ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Δόξα και τιμή και ειρήνη παντί τω εργαζομένω το αγαθόν, Ιουδαίω τε πρώτον και Έλληνι· ου γαρ εστιν προσωποληψία τω Θεώ» (ρωμ. 2. 10).
Παράδοξος ηχεί ο λόγος του πρωτοκορυφαίου αποστόλου Παύλου. Απευθύνεται προς τους χριστιανούς της Ρώμης και αναφέρεται σε Ιουδαίους και σε Έλληνες. Όχι επειδή οι χριστιανοί της Ρώμης είναι Ιουδαίοι η Έλληνες, αλλά επειδή για τον μέγα απόστολο Παύλο «ουκ ένι Ιουδαίος ουδέ Έλλην», όπως γράφει προς τους χριστιανούς της Γαλατίας (γαλ. 3. 23).
για τον Θεό δεν υπάρχει προσωποληψία, θα συνεχίσει ο απόστολος, γιατί ο Θεός δεν κρίνει με βάση τις ταυτότητες, τις εθνικότητες η τα γένη των ανθρώπων, αλλά τη διάθεση και τις πράξεις τους.
«Δόξα και τιμή και ειρήνη παντί τω εργαζομένω τον αγαθόν».
ο απόστολος των Εθνών δεν έχει καμία αμφιβολία ότι ο Θεός επιφυλάσσει δόξα και τιμή και ειρήνη σε κάθε άνθρωπο ο οποίος ζει και δρα έχοντας ως γνώμονα «το αγαθόν», γιατί για το αγαθό δημιούργησε ο Θεός τον άνθρωπο και το αγαθό τον οικειώνει με τον Θεό, ο οποίος είναι κατά την ουσία και τη φύση αγαθός και δίκαιος. γι’ αυτό και διαβεβαιώνει ανεπιφύλακτα τους Ρωμαίους, ακυρώνοντας συγχρόνως και οποιονδήποτε ισχυρισμό ότι ο λόγος του είναι παράδοξος.
ο απόστολος Παύλος γεννήθηκε στην Ταρσό της Κιλικίας, σε μία πόλη με σπουδαίο παρελθόν, πόλη μεγάλη και ευδαίμονα, όπως την ονομάζει ο ιστορικός Ξενοφών, η οποία όμως εισήλθε σε μία νέα φάση της ιστορίας της από την εποχή που πέρασε από εκεί ο Μέγας Αλέξανδρος, και αργότερα έγινε γνωστή για τις φιλοσοφικές της Σχολές, οι οποίες συναγωνιζόταν ακόμη και αυτές των Αθηνών.
στη διάδοση και εδραίωση του ελληνικού πολιτισμού, τον οποίο είχε μεταφέρει ο Μέγας Αλέξανδρος από τη Μακεδονία στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου, συνέβαλε καθοριστικά η δημιουργία των ελληνιστικών βασιλείων σε όλη την ευρύτερη περιοχή της Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου. τα ελληνιστικά βασίλεια δεν είχαν, όπως είναι γνωστό, ως πρότυπο την πόλη-κράτος της αρχαίας Ελλάδος, αλλά είχαν μία διαφορετική, μία οικουμενική προοπτική, μέσα στην οποία διακινούντο και δραστηριοποιούντο ελεύθερα άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων και πολιτιστικών ταυτοτήτων, και συγχρόνως ιδέες, θρησκείες και φιλοσοφικά συστήματα, χάρη στη δυνατότητα που παρείχε η χρήση μιας κοινής γλώσσας, της Ελληνικής.
Έτσι διευρύνοντο και οι ορίζοντες των ανθρώπων, που έβγαιναν από τα στεγανά της δικής τους ιδιοπροσωπίας και εξοικειωνόταν με τη συναναστροφή άλλων, διαφορετικών από αυτούς, ανθρώπων.
η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε και όταν αργότερα τα ελληνιστικά βασίλεια αντικαταστάθηκαν από τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η οποία στηρίχθηκε στην προϋπάρχουσα ελληνιστική κληρονομιά αλλά κυρίως την ελληνική γλώσσα, η οποία συνέχισε να διευκολύνει την επικοινωνία και τη διοίκηση.
Μεγαλωμένος σε ένα τέτοιο περιβάλλον, σε ένα περιβάλλον στο οποίο επικρατούσε η ελληνιστική παιδεία και ο ελληνικός πολιτισμός, ο απόστολος Παύλος, δεν έμοιαζε με τους άλλους Ιουδαίους, δεν έμοιαζε με τους άλλους μαθητές του Χριστού. Παρότι Ιουδαίος στο θρήσκευμα και μαθητής του περίφημου νομοδιδασκάλου Γαμαλιήλ, όπως ο ίδιος δηλώνει, ήταν φυσικό να μην έχει τα χαρακτηριστικά ενός Ιουδαίου που είχε ανατραφεί σε μία κλειστή Ιουδαϊκή κοινωνία, αλλά να διαθέτει τους ανοικτούς ορίζοντες τους οποίους δημιουργούσε η ελληνιστική παράδοση της πατρίδος του, της Ταρσού.
Εξετάζοντας τα πράγματα από την ανθρώπινη οπτική γωνία, θα μπορούσαμε να πούμε πως, παρότι κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, όταν ο απόστολος Πέτρος κήρυξε από το υπερώο της Ιερουσαλήμ για πρώτη φορά στο πλήθος, ο καθένας από τους παρεπιδημούντες Πάρθους και Μήδους και Ελαμίτες και τους άλλους, τους οποίους αναφέρει ο ιερός συγγραφέας των Πράξεων των Αποστόλων, άκουαν το κήρυγμά του «εν τη ιδία αυτού διαλέκτω», θα ήταν δύσκολο οι δώδεκα μαθητές του Χριστού να διαδώσουν με την ίδια ταχύτητα και την ίδια αποτελεσματικότητα το Ευαγγέλιο στον κόσμο.
Χρειαζόταν ένα πρόσωπο, το οποίο θα μπορούσε να υπερβεί τα στεγανά του Ιουδαϊσμού και γνωρίζοντας τα δεδομένα του κόσμου, έχοντας μεγαλώσει μέσα σ’ αυτόν, να βαστάσει το όνομα του Κυρίου ενώπιον Εθνών και βασιλέων.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Χριστός καλεί με τον εντυπωσιακό κατ’ άνθρωπο τρόπο τον Σαύλο, τον μεταστρέφει από διώκτη του σε απόστολό του και τον ονομάζει «σκεύος εκλογής». τον εξέλεξε ως το κατάλληλο πρόσωπο για να γίνει ο απόστολος των Εθνών και να κηρύξει το Ευαγγέλιό του στα έθνη, υποδηλώνοντας με τον τρόπο αυτό τον ρόλο που διαδραμάτισε στο σχέδιο της Προνοίας του Θεού η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής γλώσσας τρεις περίπου αιώνες πριν από τη γέννηση του Χριστού, αλλά και τη σημασία της εδραιώσεώς της στη ρωμαϊκή οικουμένη, ώστε να διευκολύνει τη διάδοση του σωτηρίου μηνύματος του Ευαγγελίου.
Ανάλογη σημασία έχει και ο προφητικός λόγος του Κυρίου προς τους μαθητές του, όταν θέλησαν να τον συναντήσουν κάποιοι Έλληνες «εκ των αναβαινόντων ίνα προσκυνήσωσιν εν τη εορτή», όπως σημειώνει ο ιερός ευαγγελιστής Ιωάννης. Τότε ο Χριστός, ανταποκρινόμενος στο αίτημά τους, είπε «ελήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο υιός του ανθρώπου» (Ιωάν. 12. 23).
Επάνω στο πνευματικό υπόβαθρο της ελληνιστικής του ανατροφής ο πρωτοκορυφαίος απόστολος Παύλος οικοδομεί το ευαγγελικό μήνυμα της αγάπης του Χριστού, που δεν αδικεί ούτε καταδικάζει όσους δεν τον γνώρισαν και, κατά συνέπεια, δεν έζησαν σύμφωνα με τον νόμο του, αλλά διακηρύττει ότι τα έθνη «τα μη νόμον έχοντα εαυτοίς εισίν νόμος», και επομένως θα κριθούν με βάση τις αγαθές πράξεις τους.
«Δόξα και τιμή και ειρήνη παντί τω εργαζομένω το αγαθόν, Ιουδαίω τε πρώτον και Έλληνι· ου γαρ εστιν προσωποληψία τω Θεώ» (ρωμ. 2. 10).
ο έπαινος αυτός του αποστόλου των Εθνών Παύλου θα μπορούσαμε να πούμε ότι ισχύει και για όλους εκείνους, οι οποίοι έγιναν, χωρίς να το γνωρίζουν, όργανα του Θεού και προετοίμασαν την οδό του Ευαγγελίου.
Ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο μέγας Μακεδόνας στρατηλάτης, ο ευγενής γόνος του τόπου μας, της Ημαθίας, ο Μέγας Αλέξανδρος, τον οποίο θελήσαμε να τιμήσουμε στα φετινά ΚΘ/ Παύλεια, με δεδομένη την αντιστοιχία που υπάρχει ανάμεσα στο έτος του θανάτου του, το 323 π. Χ., και το έτος 2023.
Ανεξάρτητα από οποιαδήποτε εκτίμηση κάνουν κατά καιρούς διάφοροι ιστορικοί για το έργο και την προσωπικότητα του μεγάλου Μακεδόνος βασιλέως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πληροί την προϋπόθεση του ουρανοβάμονος αποστόλου Παύλου και ανήκει στους εργασθέντες το αγαθόν.
Διότι έργο αγαθό ήταν η επιδίωξή του να ενώσει τους Έλληνες, οι οποίοι επί πολλές δεκαετίες αλληλοσυγκρούοντο και αλληλοεξοντώνοντο σε ατελέσφορους πολέμους και διαμάχες.
Έργο αγαθό ήταν και η προσπάθειά του να απαλλάξει τον ελληνικό κόσμο από τη διαρκή απειλή των Περσών.
Έργο αγαθό όμως ήταν κατά μείζονα λόγο η μεταφορά του ελληνικού πολιτισμού μέχρι τα βάθη της Ασίας και η μετάδοση της ελληνικής γλώσσας σε δεκάδες λαούς της Εγγύς Ανατολής, καθιστώντας την γλώσσα διεθνή και διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό τη διάδοση του Ευαγγελίου.
και εάν ο Μέγας Αλέξανδρος και οι διάδοχοί του με την εξάπλωση της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού στην Ανατολή, ξεκινώντας από την Ημαθία, συνέβαλαν σε αυτήν, ο Μέγας απόστολος Παύλος, ο απόστολος των Εθνών και ιδρυτής της τοπικής μας Εκκλησίας, ήταν αυτός ο οποίος μετέφερε με όργανο την ελληνική γλώσσα το Ευαγγέλιο της σωτηρίας από την Ανατολή όχι μόνο εδώ στη Βέροια αλλά και σε όλο τον γνωστό τότε κόσμο, και κατέστησε την ελληνική γλώσσα, τη γλώσσα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Μακεδόνων, γλώσσα του Ευαγγελίου.
Αυτήν τη σχέση του Αποστόλου Παύλου και του Ελληνιστικού κόσμου που ξεκινά από τον Μέγα Αλέξανδρο θα έχουμε την ευκαιρία να διερευνήσουμε και να γνωρίσουμε μέσα από τις εισηγήσεις του ΚΘ/ Επιστημονικού Συνεδρίου, το οποίο πραγματοποιεί η Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας στο πλαίσιο των φετινών ΚΘ/ Παυλείων, με θέμα : «ο Απόστολος Παύλος και η κληρονομιά του ελληνιστικού κόσμου» και αρχίζει με τη χάρη του Θεού σήμερα.
θα ήθελα πρωτίστως να εκφράσω τις θερμότατες ευχαριστίες και τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη μου προς τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίο για το σεπτό Πατριαρχικό του μήνυμα και την αποστολή ως εκπροσώπου του στο Συνέδριο και τις λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του αποστόλου Παύλου, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου.
Ευχαριστώ θερμότατα και τους Μακαριωτάτους Προκαθημένους των πρεσβυγενών και νεωτέρων Πατριαρχείων και των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών για την τιμητική αποστολή των μηνυμάτων τους και την εκπροσώπησή τους στο Συνέδριό μας και στις λατρευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του ιδρυτού της τοπικής μας Εκκλησίας αγίου ενδόξου αποστόλου Παύλου.
Ευχαριστώ ακόμη εγκάρδια τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της πόλεως και της επαρχίας μας για την παρουσία τους στην εναρκτήρια Συνεδρία και τη συμμετοχή τους στα ΚΘ/ Παύλεια.
Ιδιαιτέρως ευχαριστώ τα ελλογιμώτατα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου, ένα από τα οποία, ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Καραβιδόπουλος, που επί 29 χρόνια υπήρξε πρόεδρός της και συμμετείχε στην προετοιμασία και αυτού του Συνεδρίου, δυστυχώς δεν είναι πλέον σωματικά μαζί μας.
Ευχόμεθα η μνήμη του να είναι αιωνία και ο απόστολος Παύλος να του ανταποδώσει τους κόπους και την αγάπη του για την πραγματοποίηση των Παυλείων.
Ευχαριστώ ακόμη τα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής, και φυσικά τους ελλογιμωτάτους εισηγητές και συνέδρους, χωρίς τους οποίους δεν θα ήταν δυνατή η πραγματοποίηση του Συνεδρίου μας.
Ευχαριστώ θερμά και όλους τους παρόντες, τον ευσεβή κλήρο, τους ευλαβείς μοναχούς και μοναχές, και τον πιστό λαό της Ιεράς μας Μητροπόλεως, ο οποίος εκφράζει και με τον τρόπο αυτό τον σεβασμό και την τιμή του προς τον μέγα απόστολο Παύλο, τον ακάματο κήρυκα του Ευαγγελίου και απόστολο των Βεροιέων.
Επικαλούμενος τις δικές του πρεσβείες και τη δική του χάρη κηρύσσω την έναρξη του ΚΘ/ Επιστημονικού Συνεδρίου προς τιμήν του.
