Την Πέμπτη, 26 Οκτωβρίου 2023, εορτάσθηκε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων η μνήμη της επανακομιδής του λειψάνου του οσίου πατρός ημών Σάββα του ηγιασμένου.
Κατά την ημέρα αυτή, η Εκκλησία όλη, ιδία η των Ιεροσολύμων, ενθυμείται ότι την 26η Οκτωβρίου του έτους 1965 έφθασεν εις Ιεροσόλυμα το λείψανον του οσίου Πατρός ημών Σάββα του ηγιασμένου από την Βενετίαν, εις την οποίαν είχε μετενεχθή υπό των Σταυροφόρων.
Το τίμιον και άφθαρτον λείψανον του οσίου Σάββα εδόθη εις την εκκλησίαν, εις την οποίαν ανήκει υπό της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας μετά την άρσιν των αναθεμάτων και την έναρξιν διαλόγου μεταξύ της Ορθοδόξου και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας το έτος 1964.
Διά την μετακομιδήν του λειψάνου μετέβησαν τότε εις Βενετίαν οι μακαριστοί Μητροπολίτης Πέτρας Γερμανός και Καισαρείας Βασίλειος, ο Πνευματικός της Μονής του Αγίου Σάββα Αρχιμανδρίτης π. Σεραφείμ και ο νυν Μητροπολίτης Ναζαρέτ κ. Κυριακός, ων τότε διάκονος. Μετά την υποδοχήν εις την πύλην του Δαυΐδ, το λειψανον ετέθη διά προσκύνησιν επί μίαν εβδομάδα εις τον Πανίερον Ναόν της Αναστάσεως και ακολούθως μετηνέχθη εις την Μονήν, την οποίαν ο Όσιος Σάββας ίδρυσε διά να παραμένη πηγή ευλογίας και ιάσεως των Αγιοσαββιτών Πατέρων και των προσκυνητών.
Το γεγονός τούτο εωρτάσθη κατά το έτος τούτο δι’ αγρυπνίας υπό των Πατέρων της Μονής, προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Ελενουπόλεως κ. Ιωακείμ, συλλειτουργούντων, του Πνευματικού της Μονής π. Ευδοκίμου, του ηγουμένου της Μονής των Ποιμένων και Μπετζάλλας Αρχιμανδρίτου π. Ιγνατίου, ψάλλοντος του Ιεροδιακόνου π. Συμεών, μετεχόντων μελών του ποιμνίου εκ των κατεχομένων μόνον περιοχών Βηθλεέμ, Μπετζάλλας και Χωρίου των Ποιμένων, ουχί δε και υπό του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ. Θεοφίλου, λόγω της κρατούσης εμπολέμου καταστάσεως, αποστείλαντος όμως την κάτωθι προσφώνησιν Αυτού:
«Φως ανέτειλε τω δικαίω και τοις ευθέσι τη καρδία ευφροσύνη, ευφράνθητε δίκαιοι εν τω Κυρίω και εξομολογείσθε τη μνήμη της αγιωσύνης αυτού», (Ψαλμ. 96, 11-12). [Φως ανέτειλε εις τους δικαίους και ευφροσύνη εις τους ευθείς κατά την καρδίαν. Ευφράνθητε δίκαιοι διά του συνδέσμου σας μετά του Κυρίου και αναπέμψατε δοξολογίαν μνημονεύοντες την Αγιότητά Του], αναφωνεί ο ψαλμωδός.
Αγαπητοί εν Χριστώ άγιοι Πατέρες και Αδελφοί,
Ευλαβείς Χριστιανοί,
Δόξαν και ευχαριστίαν αναπέμπει σήμερον τω αγίω Τριαδικώ Θεώ η των Ιεροσολύμων αγία Εκκλησία επί τη επανακομιδή του ιερού σκηνώματος Σάββα του Ηγιασμένου εν τη ομωνύμω Λαύρα αυτού.
Η υπό της αγίας Ορθοδόξου Αποστολικής Εκκλησίας αποδιδομένη τιμή εις τα ιερά λείψανα των αγίων αυτής αποτελεί πράξιν πίστεως και ομολογίας εις την Ανάστασιν του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Και τούτο διότι κατά τον θείον Παύλον, «ει δε ανάστασις νεκρών ουκ εστιν ουδέ Χριστός εγήγερται· ει δε Χριστός ουκ εγήγερται, κενόν άρα το κήρυγμα ημών, κενή δε και η πίστις υμών», (Α’ Κορ. 15, 13-14).
Κατά την μαρτυρίαν της Αγίας Γραφής, τα λείψανα των αγίων διακρίνονται διά την χάριν αυτών, την εκπηγάζουσαν εκ της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος. Ας ακούσωμεν του Ιερού Χρυσοστόμου λέγοντος: «έστι γαρ, έστι τον μετά πίστεως ενταύθα παραγινόμενον μεγάλα καρπώσασθαι αγαθά· ουδέ γαρ τα σώματα μόνον αλλά και αυταί αι θήκαι των αγίων πνευματικής εισι πεπληρωμέναι χάριτος.
Ει γαρ επί Ελισσαίου τούτο συνέβαινε, και θήκης νεκρός αψάμενος του θανάτου τα δεσμά διέρρηξε και προς ζωήν επανήλθε πάλιν πολλώ μάλλον νυν ότε δαψιλεστέρα η χάρις, ότε πλείων η του Πνεύματος ενέργειά εστι, και θήκης μετά πίστεως αψάμενον πολλήν εκείθεν επισπάσασθαι δύναμιν. Διά τούτο και τα λείψανα των αγίων είασεν ημίν ο Θεός, βουλόμενος ημάς προς τον αυτόν εκείνοις χειραγωγήσαι ζήλον, και λιμένα τινά παρασχείν και παραμύθιον ασφαλές των αεί καταλαμβανόντων ημάς κακών».
[Και απλούστερον· διότι είναι δυνατόν, είναι δυνατόν εκείνος που έρχεται εδώ με πίστιν να καρπωθή μεγάλα αγαθά, διότι όχι μόνον τα σώματα, αλλά και οι ίδιες οι λάρνακες των αγίων είναι γεμάτες από πνευματικήν χάριν.
Εάν δηλαδή αυτό συνέβηκε στην περίπτωσιν του [Προφήτου] Ελισσαίου και νεκρός που άγγιξε την λάρνακα έσπασε τα δεσμά του θανάτου και επανήλθε πάλι στην ζωή, πολύ περισσότερο τώρα που η χάρις είναι αφθονότερη, τώρα που η ενέργεια του αγίου Πνεύματος είναι περισσότερη, εκείνος που θα αγγίξη λάρνακα με πίστιν, θα λάβη πολλήν δύναμιν από εκεί.
Διά τούτο και μας άφησε ο Θεός τα λείψανα των αγίων, θέλοντας να μας οδηγήση προς τον ίδιον ζήλον με εκείνους και να μας προσφέρη κάποιο λιμάνι και ασφαλή παρηγοριά διά τα κακά που μας συμβαίνουν πάντοτε].
Το γεγονός ότι τα ιερά λείψανα των αγίων είναι φορείς της χάριτος της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος αποτελεί τρανήν απόδειξιν ότι τα νεκρά σώματα των δικαίων και αγίων καταγγέλλουν την Ανάστασιν του Χριστού ως εναργέστατα διδάσκει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός λέγων:
«Ούτοι ταμιεία Θεού και καθαρά γεγόνασι καταγώγια· ενοικήσω γαρ εν αυτοίς», ο Θεός φησι, «και εμπεριπατήσω και έσομαι αυτών Θεός», (Β’ Κορ. 6,16). «Ότι μεν ούν ψυχαί δικαίων εν χειρί Θεού και ου μη άψηται αυτών βάσανος», (Σοφ. Σολ. 3,1) φησίν η θεία Γραφή. Ο θάνατος γαρ των αγίων ύπνος μάλλόν εστι ή θάνατος.
«Εκοπίασαν γαρ εις τον αιώνα και ζήσονται εις τέλος», (Ψαλμ. 48,9-10) και «Τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων αυτού», (Ψαλμ. 115,6). Τι ούν τιμιώτερον του εν χειρί είναι Θεού; Ζωή γαρ εστιν ο Θεός και φως και οι εν χειρί Θεού όντες εν ζωή και φωτί υπάρχουσιν».
[Και απλούστερον· Αυτοί έγιναν ναοί του Θεού και καθαρά καταλύματα «ενοικήσω γαρ εν αυτοίς», λέγει ο Θεός «και εμπεριπατήσω και έσομαι αυτών Θεός», ότι λοιπόν «ψυχαί δικαίων εν χειρί Θεού και ου μη άψηται αυτών βάσανος» το λέγει η θεία Γραφή· διότι ο θάνατος των αγίων είναι μάλλον ύπνος παρά θάνατος.
«Εκοπίασαν γαρ εις τον αιώνα και ζήσονται εις τέλος» και «τίμιος εναντίον Κυρίου ο θάνατος των οσίων αυτού». Τι λοιπόν πιο πολύτιμο υπάρχει από τον να είναι κανείς στα χέρια του Θεού; Διότι ο Θεός είναι ζωή και φως και όσοι βρίσκονται στα χέρια του Θεού υπαρχουν στη ζωή και στο φως].
Αυτό τούτο ακριβώς είναι η Ανάστασις του Χριστού, το φως δηλονότι και η ζωή του Θεού. «Εγώ ειμι το φως του κόσμου· ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» (Ιωάν. 8,12). Και «εγώ ειμι η ανάστασις και η ζωή», (Ιωάν. 11,25), λέγει Κύριος.
Ο Πατήρ ημών Σάββας ηκολούθησε τον Χριστόν, περιπατών εν τω φωτί Αυτού, διό και έλαβε το φως της ζωής, τουτέστιν του Αναστάντος Χριστού αφ’ ενός, και έτυχε της αφθαρτοποιήσεως του πηλού αυτού, δηλονότι του σώματός του αφ’ ετέρου. Το άφθαρτον σκήνωμα του ηγιασμένου Πατρός ημών Σάββα αποτελεί ακένωτον πηγήν, εκ της οποίας αναβλύζει ευωδία και ιαματική θεραπευτική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.
Ιδού λοιπόν, αγαπητοί μου αδελφοί, η σημασία των αγίων λειψάνων και ιδού ο λόγος, διά τον οποίον η Αγία Ορθόδοξος ημών Εκκλησία αποδίδει ιδιαιτέραν τιμήν εις τα λείψανα των αγίων και δικαίων αυτής. Ας ακούσωμεν και πάλιν του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού:
«Ότι διά μέσου του νού ο Θεός έγινε ένοικος στα σώματα [των δικαίων] το λέγει ο Απόστολος Παύλος. «Ουκ οίδατε ότι τα σώματα υμών ναός του ενοικούντος εν υμίν Πνεύματος Αγίου εστίν;» (Α’ Κορ. 6,19) «Ο Κύριος το Πνεύμά εστι», (Β΄ Κορ. 3, 17).
Πως λοιπόν μπορούμεν να μην τιμώμεν τους εμψύχους ναούς του Θεού, τα έμψυχα του Θεού σκηνώματα; Διότι αυτοί ζώντες στάθηκαν μπροστά εις τον Θεόν μετά παρρησίας».Αυτό τούτο ακριβώς είναι η Ανάστασις του Χριστού, το φως δηλονότι και η ζωή του Θεού. «Εγώ ειμι το φως του κόσμου· ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήση εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής» (Ιωάν. 8,12). Και «εγώ ειμι η ανάστασις και η ζωή», (Ιωάν. 11,25), λέγει Κύριος.
Ο Πατήρ ημών Σάββας ηκολούθησε τον Χριστόν, περιπατών εν τω φωτί Αυτού, διό και έλαβε το φως της ζωής, τουτέστιν του Αναστάντος Χριστού αφ’ ενός, και έτυχε της αφθαρτοποιήσεως του πηλού αυτού, δηλονότι του σώματός του αφ’ ετέρου. Το άφθαρτον σκήνωμα του ηγιασμένου Πατρός ημών Σάββα αποτελεί ακένωτον πηγήν, εκ της οποίας αναβλύζει ευωδία και ιαματική θεραπευτική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.
Ιδού λοιπόν, αγαπητοί μου αδελφοί, η σημασία των αγίων λειψάνων και ιδού ο λόγος, διά τον οποίον η Αγία Ορθόδοξος ημών Εκκλησία αποδίδει ιδιαιτέραν τιμήν εις τα λείψανα των αγίων και δικαίων αυτής. Ας ακούσωμεν και πάλιν του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού:
«Ότι διά μέσου του νού ο Θεός έγινε ένοικος στα σώματα [των δικαίων] το λέγει ο Απόστολος Παύλος. «Ουκ οίδατε ότι τα σώματα υμών ναός του ενοικούντος εν υμίν Πνεύματος Αγίου εστίν;» (Α’ Κορ. 6,19) «Ο Κύριος το Πνεύμά εστι», (Β΄ Κορ. 3, 17). Πως λοιπόν μπορούμεν να μην τιμώμεν τους εμψύχους ναούς του Θεού, τα έμψυχα του Θεού σκηνώματα; Διότι αυτοί ζώντες στάθηκαν μπροστά εις τον Θεόν μετά παρρησίας».
Τοιούτος έμψυχος ναός του Θεού ανεδείχθη και ο θεοφόρος Πατήρ ημών Σάββας, του οποίου ο θάνατος ύπνος μάλλόν εστι ή θάνατος, ως μαρτυρεί τούτο και ο υμνωδός λέγων: «Μέτριος, άκακος, πράος, απλούς, ησύχιος, ως χρηματίσας Πάτερ, υπέρ άνθρωπον όντως, και άϋλος εν ύλη οίκος Θεού καθωράθης πανάξιος; τας εξ αυτού προιούσας σοι δωρεάς συμπαθώς διαπορθμεύων υμίν».
Ημείς δε, αγαπητοί μου αδελφοί, οι τιμώντες την ανακομιδήν των λειψάνων του οσίου Πατρός ημών Σάββα του ηγιασμένου παρακαλέσωμεν αυτόν και την υπερευλογημένην Θεοτόκον και Μητέρα του Θεού λέγοντες: Χριστόν ικετεύσατε δωρηθήναι τω κόσμω και τη περιοχή ημών ειρήνην και το μέγα έλεος. Αμήν. Έτη πολλά και ειρηνικά».
Η συνοδεία των Πατέρων επέστρεψεν εις Ιεροσόλυμα, διελθούσα κατά το έθος εκ της Ιεράς Μονής του Αββά Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου.
