Από τον ΣΩΤΗΡΗ ΛΕΤΣΙΟ*
Η πλούσια όσο και πρωτότυπη παράδοση της ελληνικής λαογραφίας έρχεται και πάλι δυναμικά στο προσκήνιο με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Οι Μάηδες της Μακρινίτσας -Μια λαϊκή τελετουργία στο Πήλιο», στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Οι Μάηδες αποτελούν αναμφισβήτητα ένα έθιμο στενά συνυφασμένο με την ιστορία, τα έθιμα και τον λαϊκό πολιτισμό της Μακρινίτσας. Πολλές είναι οι ερμηνείες που έχουν δοθεί έως σήμερα σχετικά με την προέλευση του εθίμου αυτού, το οποίο σε μεγάλο βαθμό συμβολίζει την Άνοιξη και την αναγέννηση της Φύσης.
Σύμφωνα μάλιστα με μια από τις επικρατούσες εκδοχές οι ρίζες του εθίμου των Μάηδων ανάγονται στην αρχαιότητα και αποτελεί μετεξέλιξη των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα μέλη της ομάδας, τα οποία απάρτιζαν τους Μάηδες, επισκέπτονταν τα χωριά προκειμένου να παρουσιάσουν το δρώμενο των Μάηδων και συγχρόνως να μεταδώσουν απόψεις και πληροφορίες σχετικά με τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Ο θίασος των Μάηδων είχε σκοπίμως δανειστεί στοιχεία από την θρησκεία των μουσουλμάνων -εξ΄ου και η παρουσία ατόμων που παρίσταναν τον χότζα και τους ζεϊμπέκηδες. Όταν έβλεπαν οι Τούρκοι το θέαμα αυτό το έπαιρναν στα αστεία και γελούσαν. Κατά αυτόν τον τρόπο όμως οι Έλληνες κατάφερναν να ξεγελάνε τις τουρκικές αρχές και να μην κινούν υποψίες. Μέσα από την τήρηση του εθίμου οι συμμετέχοντες είχαν την δυνατότητα να περνάνε τα μηνύματα της επανάστασης και να αφυπνίζουν τους ελληνικούς πληθυσμούς.
«Το δρώμενο των Μάηδων τελείτο τόσο στη Μακρινίτσα αλλά και στις υπόλοιπες περιοχές του Πηλίου. Ωστόσο η αναπαράστασή του σήμερα γίνεται μόνον στη Μακρινίτσα» τονίζει μιλώντας στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο κ. Νίκος Τσούκας, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της κοινότητας Μακρινίτσας από το 1990 έως και το 2002. Οπως αναφέρει: «Η αναβίωση των Μάηδων στη μεταπολεμική εποχή ξεκίνησε το 1957 χάρη στη συμβολή του αείμνηστου προέδρου της Μακρινίτσας Σπύρου Κουϊκούμη και του Σταύρου Χατζησταμούλη, του γνωστού σε όλους ως Σταύρακα. Ο Χατζησταμούλης ήταν αυτός που θυμόταν το έθιμο, λόγω του ότι συμμετείχε στο χορό των ζεϊμπέκηδων κατά την παρουσίαση των Μάηδων στη δεκαετία του 1920. Η αναπαράσταση των Μάηδων διακόπηκε στη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας του 1967, ενώ δεν έγινε και στην περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού. Επίσης το έθιμο δεν διεξάγεται λόγω πένθους, εάν εκείνες τις ημέρες πεθάνει κάποιος κάτοικος της Μακρινίτσας».
ΤΑ ΜΕΛΗ
Το βασικό πρόσωπο στον θίασο είναι ένας νέος, ο οποίος αναπαριστά τον Μάη και είναι ντυμένος με μια άσπρη κελεμπία, ενώ πάνω του τοποθετούνται διάφορα άνθη. Τα υπόλοιπα μέλη είναι ο γενίτσαρος και το κορίτσι, ο αρκουδιάρης και η αρκούδα, ο γύφτος και η γυναίκα του, ο γιατρός και τα φραγκούλια, ο κουτσονούρης που κάνει πειράγματα σε όλο τον κόσμο. Όλοι αυτοί έχουν ως σημείο εκκίνησης το δημοτικό σχολείο της Μακρινίτσας και στη συνέχεια χορεύοντας και με την συνοδεία των μουσικών καταλήγουν στη κεντρική πλατεία του χωριού. Το έθιμο αποτελείται επίσης από χορευτικά και μιμητικά δρώμενα που προκαλούν το ενδιαφέρον των θεατών. Η κορύφωση του εθίμου γίνεται όταν ο γύφτος πειράζει το κορίτσι και δεν αφήνει τον γενίτσαρο να χορέψει. Τότε ο γενίτσαρος αρπάζει θυμωμένος το πιστόλι του και πυροβολεί τον γύφτο. Ο γιατρός προσπαθεί να τον επαναφέρει στην ζωή αλλά δεν τα καταφέρνει. Έρχεται όμως ο Μάης και δίνει στο γύφτο να μυρίσει ένα λουλούδι με αποτέλεσμα αυτός να ζωντανέψει και να σταθεί στα πόδια του. Το δρώμενο ολοκληρώνεται με την συμμετοχή του κόσμου στον χορό.
«Το έθιμο είναι βαθιά ριζωμένο στη συνείδηση των κατοίκων της Μακρινίτσας» υπογραμμίζει ο κ. Τσούκας και καταλήγει: «Ο θίασος αποτελείται κυρίως από νέα σε ηλικία άτομα ακόμη και από παιδιά. Οπως και στο παρελθόν έτσι και σήμερα οι νέοι άνθρωποι του χωριού παίρνουν τη σκυτάλη από τους προηγούμενους ανανεώνοντας την λειτουργία του δρώμενου. Όλοι τους κάνουν τα πάντα για την τήρηση και την σωστή παρουσίαση του».
*Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”