Τα απάτητα από τους Τούρκους βουνά μετατράπηκαν σε πεδίο δράσης και καταφύγιο για τους ανυπότακτους αγωνιστές που διάλεξαν για τα λημέρια τους την Πίνδο, τα Άγραφα, τον Παρνασσό, τον Σμόλικα, την Γκιώνα, το Βέρμιο, την Τύμφη, τον Ολυμπο, το Μαίναλο κ.ά
Θλίβεται και μαυρίζει η ψυχή μας στη θέα των καμένων δασών. Αβάσταχτος ο πόνος που μας διαπερνά αντικρίζοντας τις εικόνες της καταστροφής, που προκλήθηκε στη φύση της πατρίδας μας για άλλο ένα καλοκαίρι. Μαζί με τις εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δασικού πλούτου η πύρινη λαίλαπα αφάνισε κατοικίες, καλλιέργειες και πολλά είδη του ζωικού βασιλείου.
Με αφορμή τα όσα τραγικά συμβαίνουν στο πεδίο του περιβάλλοντος αναλογιζόμαστε συγχρόνως και τα γεγονότα της Ιστορίας. Φέτος, συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.
Και αυτό που οφείλουμε να διατηρήσουμε ζωντανό στη μνήμη μας είναι το ότι τα δάση της Ελλάδας αποτέλεσαν την Κιβωτό του Ελληνισμού, αλλά και ορμητήριο για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού αφού οι περιοχές που επιλέχθηκαν για την έναρξη του Αγώνα ήταν κυρίως ορεινές.
Δεκαετίες πριν από την έναρξη του εθνικού ξεσηκωμού τα απάτητα από τους Τούρκους βουνά -μέσα στην πλούσια βλάστησή τους – έγιναν το πεδίο δράσης και το καταφύγιο για τους ανυπότακτους αγωνιστές.
Χωρίς τους ανθρώπους που είχαν καταφύγει στα βουνά και στα πυκνά δάση κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και οργάνωσαν εκεί τη ζωή τους, δεν θα μπορούσε να σταθεί η Επανάσταση. Χωρίς τα δάση και τα βουνά που ήταν ο φυσικός χώρος των κλεφτών -οι οποίοι αποτέλεσαν τον στρατό της Επανάστασης στα αρχικά του στάδια- δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει και να αποκτήσει ρίζες η Επανάσταση. Γύρω από τα λημέρια των κλεφτών γονιμοποιήθηκε ο σπόρος για την εθνική αφύπνιση.
Οι πρωταγωνιστές της κλεφτουριάς μετακινούνταν με ασφάλεια στα παρθένα δάση έχοντας προκαλέσει προηγουμένως πλήγματα κατά των κατακτητών. Φρόντιζαν για τη δημιουργία καταφυγίων -σε σπηλιές και πάνω στα δέντρα- όπως επίσης και για τον ανεφοδιασμό τους έχοντας συγχρόνως γνώση σχετικά με τις ιδιομορφίες και τον τρόπο λειτουργίας του δασικού οικοσυστήματος. Από τα αγαθά που ήταν διάσπαρτα σε κάθε σημείο του δάσους έβρισκαν τα απαραίτητα στοιχεία για την επιβίωσή τους.
Από εκεί εξορμούσαν για τις επιδρομές τους και εκεί γυρνούσαν να ξεκουραστούν, να θεραπεύσουν τις πληγές τους με την βοήθεια παραδοσιακών βοτάνων -που ήταν παντού γύρω τους- να χορέψουν αλλά και να αφηγηθούν τα κατορθώματά τους. Τα παλικάρια της Κλεφτουριάς οραματιζόντουσαν το μέλλον της πατρίδας ατενίζοντας το γεμάτο υποσχέσεις γαλανό ορίζοντα. Οι περισσότεροι από εκείνους είχαν διαλέξει για τα λημέρια τους τα πυκνά δάση της Πίνδου, τα Άγραφα, τον Παρνασσό, τα Βαρδούσια, τον Σμόλικα, την Γκιώνα, το Βέρμιο, την Τύμφη, τον Όλυμπο, το Μαίναλο και τον Πάρνωνα στην Πελοπόννησο, την Πάρνηθα κ.α.
ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Ο αγώνας για την ελευθερία του έθνους και του Χριστού τη πίστη αποτυπώθηκε εύστοχα και στα δημοτικά μας τραγούδια και ποιήματα, τα οποία εξυμνούν τον τρόπο που ζούσαν οι αγωνιστές αυτοί στα βουνά, τα δάση και τα λαγκάδια καθώς και τους αγώνες τους για την Πατρίδα. Χαρακτηριστικό δείγμα το παρακάτω απόσπασμα ενός κλέφτικου τραγουδιού, έτσι όπως το διέσωσε ο Νικόλαος Πολίτης: «Εγώ ειμ’ ο γέρος Όλυμπος ‘ς τον κόσμος ξακουσμένος/ έχω σαράντα δυό κορφαίς κ’ εξήντα δυό βρυσούλες/κάθε κορφή και φλάμπουρο κάθε κορφή και κλέφτης».
ΜΑΡΤΥΡΙΑ
Πολύτιμη επίσης είναι η μαρτυρία που μας έχει παραδώσει σε ένα κείμενό του ο Στρατηγός Μακρυγιάννης για την κλέφτικη ζωή. Γράφει λοιπόν με το ανεπανάληπτο και μοναδικό του ύφος: «Και είχαν συντρόφους όλοι αυτήνοι τ’ άγρια θεριά και φίδια, οπού συγκατοικούσανε μαζί, και προστάτη μόνον τον Θεόν. Και τροφή είχαν το κρέας των τυράγνων Ρωμαίγων, όσοι ήταν σύμφωνοι με τους Τούρκους, και Τούρκων, και το αίμα τους κρασί».
ΔΙΑΥΛΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Με το που ξέσπασε η Επανάσταση τα ορεινά μονοπάτια μετατράπηκαν σε διαύλους επικοινωνίας ανάμεσα στις ομάδες των αγωνιστών. Μέσα από αυτά οργανώθηκαν δίκτυα για την μετακίνηση των μελών της Φιλικής Εταιρείας, οι οποίοι κατάφερναν έτσι να έρθουν σε επαφή και να μυήσουν άμεσα νέα πρόσωπα στον κοινό αγώνα. Όσο δύσβατα και να ήταν αυτά τα μονοπάτια, κρυμμένες κάτω από τα πυκνά φυλλώματα των δένδρων οι ένοπλες ελληνικές ομάδες έσπαγαν τον κλοιό των Τούρκων και μετέφεραν πυρομαχικά -αλλά και τα γυναικόπαιδα- μακριά από τις κεντρικούς δρόμους που χρησιμοποιούσαν και ήλεγχαν οι δυνάμεις των Τούρκων.
Η ΜΟΝΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ
Ο Παπαφλέσσας συνέβαλε τα μέγιστα προκειμένου να οργανώσει όσο πιο γρήγορα μπορούσε τους κατά τόπους στρατιωτικούς πυρήνες. Χρησιμοποίησε ως σημείο εκκίνησης την Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου, στα Καλάβρυτα, προκειμένου να διατρέξει όλη την Πελοπόννησο χρησιμοποιώντας τα ορεινά-και απάτητα από τους Τούρκους- μονοπάτια. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός αφού ύψωσε στην Αγία Λαύρα το λάβαρο της μονής όρκισε τα παλικάρια του και στη συνέχεια τα οδήγησε μέσα από τα ορεινά περάσματα στα Καλάβρυτα, όπου εκεί μετά από μάχη νίκησαν τους Τούρκους.
ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΜΑΧΕΣ
Οι ορεινοί όγκοι της Πελοποννήσου προσέφεραν σημαντικό στρατηγικό πλεονέκτημα και συνέβαλαν στον κερδηθούν πολλές κρίσιμες μάχες από τις ελληνικές δυνάμεις. Μέσα από τα περάσματα της Πίνδου κινήθηκαν ομάδες αρματολών για να συνδράμουν τις εκεί ελληνικές δυνάμεις τον Αθανάσιο Διάκο στη νικηφόρα μάχη της Γραβιάς (Μάιος 1821), ενώ στη Μάχη των Βασιλικών (Αύγουστος 1821), στη Φθιώτιδα, τα ένοπλα σώματα του Γκούρα και του Πανουργιά οχυρωμένα στο πυκνό δάσος στην είσοδο της διάβασης, κατάφεραν να αιφνιδιάσουν και να εξολοθρεύσουν τις τουρκικές δυνάμεις.
Άνδρες από το αρματολίκι της Πίνδου ήταν επίσης και αυτοί που έσπευσαν – εκμεταλλευόμενοι τα μυστικά περάσματα της οροσειράς- για να βοηθήσουν τους πολιορκημένους του Μεσολογγίου κατά την ηρωική τους έξοδο. Βαρύ ήταν το τίμημα της θυσίας τους, αφού από αυτούς τους 150 μόνο 30 κατάφεραν να σωθούν και να επιστρέψουν στον τόπο τους.
Οφείλει το ελληνικό κράτος για να κρατηθεί ζωντανή η μνήμη των κατορθωμάτων της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 να προχωρήσει στην ανέγερση μνημείων κοντά στις κυριότερες οροσειρές της πατρίδας μας. Σημεία αναφοράς για τα μέρη εκείνα όπου πριν από 200 χρόνια δοξάστηκε η ελληνική λεβεντιά.
Σωτήριος Λέτσιος
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”