Για την επιτυχημένη μουσικοθεατρική παράσταση που έγινε στο Βεάκειο Θέατρο Πειραιά, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητρόπολης Ν. Ιωνίας, μιλά η μουσικοσυνθέτης Σταυρούλα Ζώρζου. Τα κείμενα που παρουσιάστηκαν επί σκηνής είναι βασισμένα σε μαρτυρίες κάθε εποχής.
«Νιώσαμε την ανάγκη να διαμαρτυρηθούμε, για την διεθνή περιφρόνηση που υπάρχει στο όνομα ‘Ελληνας’, τα τελευταία χρόνια. Πηγαίναμε σε συνέδρια στο εξωτερικό και σχεδόν ντρεπόμασταν να πούμε ‘Ελληνες’. Βλέπαμε τη δυσπιστία, την υποτίμηση στο όνομά μας»
«Στο εξωτερικό εκφράζονταν σαν να αναφέρονταν σε ανθρώπους άχρηστους, αφερέγγυους και τεμπέληδες, που ζουν παρασιτικά, ξοδεύοντας τον κόπο άλλων. Αυτό ήταν εξοργιστικό, φυσικά, γιατί δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια»
«Ο λαός μας, στην πρόσφατη ιστορία του, έχει καταφέρει πράγματα που άλλοι λαοί θα ζήλευαν. Δεν του αξίζει αυτή η αντιμετώπιση από τους άλλους, αλλά ούτε η ηττοπάθεια και η μιζέρια εκ μέρους μας»
Γιορτάζουμε φέτος με πολλούς τρόπους τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και πλουτίζουμε στη γνώση της ιστορίας, απ’ όσα δημοσιεύονται με αυτή την αφορμή. Ωστόσο οι ζωντανές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται έχουν το δικό τους ειδικό βάρος, όχι μόνο στη γνώση αλλά και στο συναίσθημα των Ελλήνων για όσα κατορθώθηκαν από τους γενναίους προγόνους μας πριν από 200 χρόνια.
Παρακολουθήσαμε μια επιτυχημένη μουσικοθεατρική παράσταση στο Βεάκειο Θέατρο Πειραιά, έργο πολλών συντελεστών, υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας Ηρακλείου και Χαλκηδόνος. Η Σταυρούλα Ζώρζου, μουσικοσυνθέτρια της παράστασης, συγγραφέας και γιατρός μας μίλησε για τους «Ελληνες», το έργο που έλαβε χώρα στο Βεάκειο Θέατρο Πειραιά στις 27 Σεπτεμβρίου.
Γράψατε τους στίχους και συνθέσατε τη μουσική για την μουσικοθεατρική παράσταση «Ελληνες». Ας ξεκινήσουμε με τον τίτλο. Σύντομος και περιεκτικός. Τι κρύβεται πίσω από τους «Ελληνες»;
Είναι μία παράσταση με θέατρο και μουσική, βασισμένη στην ιστορία των Ελλήνων, που θα απαντούσε στο ερώτημα: Ποιοι είναι οι Έλληνες; Στην ουσία, είναι μία παράσταση στην οποία θα έλεγα… συστήνονται οι Έλληνες. Παρουσιάζουν οι ίδιοι οι Ελληνες την αυτοβιογραφία τους, δηλαδή την ιστορία τους, από την αρχαιότητα ως τώρα, με μικρά θεατρικά δρώμενα, με μουσική και παράλληλη προβολή φωτογραφιών.
Οπωσδήποτε ήταν μια πρωτότυπη παρουσίαση κι ένα δύσκολο εγχείρημα που ωστόσο στέφθηκε με επιτυχία, να αυτοβιογραφείται ο Ελληνας. Μιλάμε οι ίδιοι για τον εαυτό μας!
Ακριβώς! Φανταστείτε κάποιον που παρουσιάζεται σε μία συνέντευξη και παρουσιάζει τον εαυτό του, με ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Θα περιγράψει που γεννήθηκε, τις σπουδές του, τα επιτεύγματά του, δηλαδή, με έναν σύντομο τρόπο την ιστορία του, για να πει με λίγα λόγια ποιος είναι. Έτσι και εδώ. Έλληνες της καθημερινότητας κάθε εποχής, παρουσίασαν με μικρά θεατρικά κείμενα την εποχή τους. Γι’ αυτό και τα κείμενα είναι βασισμένα σε μαρτυρίες της κάθε εποχής. Στις πηγές, όπως θα λέγαμε. Για παράδειγμα, ένας νεαρός της εποχής της Τουρκοκρατίας περιγράφει την ζωή του, όπως την έχουν περιγράψει αυτόπτες μάρτυρες της εποχής. Και αργότερα, ένας Έλληνας μετανάστης περιγράφει την ζωή του και μαζί, την ζωή των πρώτων μεταναστών στην Αμερική.
Πρόκειται για ένα ταξίδι στην ιστορία της Ελλάδας αλλά και την ψυχή των Ελλήνων.
Ολων των Ελλήνων. Κι αυτών που ζουν εντός κι εκείνων που ζουν εκτός Ελλάδος. Όλοι γράφουμε ιστορία. Καθένας με τον δικό του τρόπο. Ξέρετε, έχουμε συνηθίσει όταν ακούμε ιστορία, να φανταζόμαστε ένα κατεβατό από ονόματα τόπων κι ανθρώπων, πολέμους, μάχες και χρονολογίες. Δεν είναι όμως, μόνο αυτό. Ιστορία είναι και οι καιροί της ειρήνης, το εμπόριο, οι μεταναστεύσεις, οι σεισμοί, οι καταστροφές, οι επιδημίες, τα επιτεύγματα, οι ανακαλύψεις ή οι κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Γιατί η ιστορία δεν φτιάχνεται μόνο με το σπαθί και το κανόνι, αλλά και με το μολύβι και με το καράβι και με το αλέτρι και με το κατσαβίδι… Ιστορία γράφουμε όλοι μας, με τις πράξεις μας. Κι όλων οι πράξεις μαζί συνθέτουν την ιστορία ενός έθνους.
Γράψατε τα κείμενα της πρωτότυπης και μεγάλης σε συμμετοχή προσώπων παράστασης. Τι σας ενέπνευσε περισσότερο, ποια ανάγκη εκφράσατε;
Την ανάγκη να διαμαρτυρηθούμε, για την διεθνή περιφρόνηση που υπάρχει στο όνομα «Ελληνας», τα τελευταία χρόνια. Πηγαίναμε σε συνέδρια στο εξωτερικό και σχεδόν ντρεπόμασταν να πούμε «Ελληνες». Βλέπαμε την δυσπιστία και την υποτίμηση στο όνομα των Ελλήνων. Εκφράζονταν σαν να αναφέρονταν σε ανθρώπους άχρηστους, αφερέγγυους, και τεμπέληδες, που ζουν παρασιτικά, ξοδεύοντας τον κόπο άλλων. Αυτό ήταν εξοργιστικό, φυσικά, γιατί δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Όλοι μας γνωρίζουμε αμέτρητους Έλληνες που έχουν επιτύχει με την αξία τους μικρά ή μεγάλα θαύματα σε προσωπικό ή ευρύτερο επίπεδο. Κατ’ επέκτασιν και ο λαός μας, στην πρόσφατη ιστορία του, έχει καταφέρει πράγματα που άλλοι λαοί θα ζήλευαν. Δεν του αξίζει αυτή η αντιμετώπιση από τους άλλους, αλλά ούτε η ηττοπάθεια και η μιζέρια εκ μέρους μας.
Στην παράσταση «Ελληνες» παρακολουθήσαμε την πορεία των Ελλήνων μέσα από στιγμές της ιστορίας τους. Ηταν ένας αξιοπρεπής τρόπος διαμαρτυρίας, αναφορικά με όσα σωστά καταγγείλατε προηγουμένως…
Διαμαρτυρηθήκαμε περιγράφοντας την πορεία των Ελλήνων, τις περιπέτειές μας, τις καλές και κακές στιγμές που ζήσαμε σαν έθνος και τον τρόπο που σταθήκαμε μπροστά σε κάθε πρόκληση, σε καιρούς σκληρούς, αλλά και σε καιρούς ευτυχίας. Αυτό δείχνει τον χαρακτήρα του λαού μας. Ο σύγχρονος Ελληνας είναι ο ίδιος που έφυγε γυμνός το 1922 από την Μικρά Ασία και έχτισε επιχειρήσεις στην Αμερική και αλλού. Είναι ο ίδιος που τόλμησε να ανεβεί, νηστικός στα βουνά και να αντισταθεί στον ναζισμό, όταν όλη η Ευρώπη παραδόθηκε. Είναι ο ίδιος που πήρε τα διαλυμένα κομμάτια του, στην μεταπολεμική Ελλάδα των ξυπόλυτων παιδιών κι έχτισε μέσα σε είκοσι χρόνια τον μεγαλύτερο στόλο. Και μοιάζει τόσο πολύ με τον Ελληνα της αρχαιότητας, του Βυζαντίου ή των νεότερων χρόνων, που έκαναν στην εποχή τους τα ανάλογα.
«Ηταν ένα αισιόδοξο και αληθινό μήνυμα στις παρούσες δύσκολες συνθήκες. Αλλά έχουμε περάσει και χειρότερα. Και μπορούμε να καταφέρουμε μία νέα ανάκαμψη!»
«Ενα άλλο θέμα που συζητιέται στις μέρες μας, είναι αν υπάρχει πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισμού»
Ακριβώς αυτά και άλλα πολύτιμα, παρακολουθήσαμε μέσω των τραγουδιών, φωτογραφιών και των θεατρικών δρώμενων στην παράσταση. Οι «Ελληνες» ήταν ένα μήνυμα στις παρούσες συνθήκες;
Βέβαια. Ήταν ένα αισιόδοξο κι αληθινό μήνυμα, στις παρούσες συνθήκες, που δεν είναι και οι πιο δύσκολες που έχουμε συναντήσει στην πορεία μας σαν λαός. Έχουμε περάσει και χειρότερα και μπορούμε να καταφέρουμε μία νέα ανάκαμψη.
Ιδιαίτερα φωτεινό κομμάτι της παράστασης απετέλεσε η μουσική και το κείμενο που υποστήριξαν δυναμικά την ιστορική συνέχεια.
Η μουσική και τα τραγούδια παρεμβάλλονται από σκηνή σε σκηνή. Είναι πρωτότυπα τραγούδια, γραμμένα για αυτό τον σκοπό, με μουσική ανάλογη με την κάθε περίοδο. Βυζαντινή, παραδοσιακή, λαϊκή, σύγχρονη. Δείχνουν την πολιτιστική συνέχεια και την ενότητα του Ελληνισμού. Κι αυτό είναι ένα άλλο θέμα που συζητιέται πολύ στις μέρες μας, το αν υπάρχει πολιτιστική συνέχεια του Ελληνισμού. Αλλά, αν μελετήσουμε λίγο την μουσική μας, θα δούμε πως οι αρχαίοι ήχοι περνούν μέσα στον χρόνο, γίνονται Βυζαντινή μουσική και φτάνουν στις μέρες μας, με τα ακούσματα της νεότερης μουσικής μας. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στη γλώσσα μας. Είναι δύσκολο σε μια παράσταση να συνδυάσεις διάφορα είδη μουσικής, αλλά αυτό το απέδωσαν άριστα οι υπέροχοι καλλιτέχνες, που συμμετείχαν και καθένας από τη μεριά του έδωσε τον καλύτερο εαυτό του στην παράσταση.
Μια γιορτή με μεράκι για τα 200 χρόνια από το 1821
Να πούμε λίγα λόγια παρουσιάζοντας τους συντελεστές της παράστασης που κοπίασαν μαζί με εσάς για τη γιορτή.
Στα θεατρικά μέρη είχαμε το Θεατρικό Εργαστήρι του Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Ν. Ιωνίας, από την Ι.Μ. Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας. Είναι μία υπέροχη ομάδα από νέα παιδιά, όλο κέφι και μεράκι, που μας έχουν εντυπωσιάσει πολλές φορές με τις παραστάσεις τους.
Σκηνοθέτης και ψυχή της ομάδας, ο π. Δανιήλ Γκαμουλάκος, που σκηνοθετεί και όλη την παράσταση, κάτω από την αιγίδα και την αγάπη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη κ. Γαβριήλ. Στα μουσικά μέρη, ακούσαμε τα ταλαντούχα παιδιά της Νεανικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Νίνας Πατρικίδου, υπό την αιγίδα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Διεθνούς φήμης η ορχήστρα αυτή, υπό την διεύθυνση της μαέστρου μας, απέδωσε όλα τα μουσικά κομμάτια του έργου, πλαισιωμένη με παραδοσιακά και λαϊκά όργανα, σαντούρι, μπουζούκι, κρητική λύρα, λαούτο, κανονάκι, που εναλλάσσονται, ανάλογα με το είδος της μουσικής. Στο τραγούδι, ακούσαμε τρεις καταξιωμένους σολίστ, που μας τίμησαν με την συμμετοχή τους. Ήταν οι διεθνούς φήμης σολίστ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, π. Ζαφείριος Κουτελιέρης (βαρύτονος) και κ. Ιωάννης Καλύβας (τενόρος) και η κυρία Άννα Κατσούλη (ερμηνεύτρια). Μαζί τους τραγούδησαν δύο εξαιρετικές χορωδίες, η πολλαπλά βραβευμένη γυναικεία χορωδία «Καλλιτεχνήματα», υπό την διεύθυνση της Μαρίας Μιχαλοπούλου και η εκπληκτική μικτή χορωδία «Vox Fortis», υπό την διεύθυνση του Βασίλη Γιώτη που συμπράττουν σε ένα μοναδικό συνδυασμό.
Πολλά σχήματα, πληθώρα συντελεστών.
Μάλιστα. Η παράσταση πλαισιώθηκε από τα παραδοσιακά χορευτικά συγκροτήματα του «Ποιμενικού Αυλού», του Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου, που μας μετέφεραν στους χορούς της Μικράς Ασίας και του Πόντου και η χορωδία των εκπαιδευτηρίων «Θεμιστοκλής», με την φρεσκάδα και την δροσιά των παιδικών φωνών.
Διοργανωτές ήταν η Νεανική και Συμφωνική Ορχήστρα της μαέστρου Νίνας Πατρικίδου (υπό την αιγίδα της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών) και η Μουσική Σχολή «Καλλιτεχνήματα». Τις ευχαριστώ θερμά για την υπέροχη συνεργασία. Ηταν τιμή μου, να επιλέξουν να παρουσιάσουν το έργο μου «Ελληνες», θέλοντας να τιμήσουν τον εορτασμό των 200 χρόνων από την επανάσταση του 1821. Διοργανωτές, επίσης ήταν ο Δήμος Πειραιά, ο ΟΠΑΝ, το «Ζω στον Πειραιά», που τους ευχαριστούμε θερμά, για την υποστήριξη. Χωρίς τη δική τους βοήθεια, η παράσταση «Ελληνες» δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί.
***
Η παράσταση για όσους την παρακολούθησαν, αλλά και τους συμμετέχοντες ήταν μια καλλιτεχνική όαση, που έδωσε δροσερό ίσκιο στην κάψα των διχασμένων καιρών μας. Δυο αιώνες πριν σε μια μικρή γωνιά της γης, στον νότο της Ευρώπης άναψε μια φωτιά που έκαψε τα σχοινιά της σκλαβιάς των Ελλήνων από τους Τούρκους. 200 χρόνια μετά δεν ξεχνάμε. Γιορτάζουμε ενθυμούμενοι. Η Γιορτή συνεχίζεται.
Σοφία Χατζή
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”