Γεννήθηκε στη Λάρνακα και προερχόταν από εύπορη οικογένεια. Ηταν ανιψιός του εθνομάρτυρα Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και έδωσε την τεράστια περιουσία του για τον Αγώνα
Στον ξεσηκωμό του Γένους για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού μεγάλη ήταν η συνεισφορά του ελληνισμού της Κύπρου, παρόλο ότι το κεφάλαιο αυτό της Ιστορίας δεν έχει γίνει γνωστό όσο θα έπρεπε και τείνει δυστυχώς να λησμονηθεί. Μία από τις μορφές εκείνες οι οποίες συστρατεύθηκαν για την ευόδωση των σκοπών της Ελληνικής Επανάστασης υπήρξε και ο Νικόλαος Θησέας.
Γεννήθηκε στη Λάρνακα της Κύπρου και προερχόταν από εύπορη οικογένεια, η οποία δραστηριοποιείτο στον εμπορικό τομέα. Είχε τέσσερα αδέλφια: τον Λεόντιο, τον Κυπριανό, τον Θεοφύλακτο και τη Μαρίτσα, ενώ θείος τους ήταν ο μετέπειτα εθνομάρτυρας, αρχιεπίσκοπος Κυπριανός. Σπούδασε στη Σχολή των Κυδωνιών, στο Αϊβαλί, μαζί με τον αδελφό του Κυπριανό. Κατά την εκεί παραμονή του είναι πολύ πιθανόν να αποφάσισε να λάβει το αρχαϊκό επώνυμο Θησέας. Μετά το Αϊβαλί συνέχισε τις σπουδές του στη Λαυρεντιανή Βιβλιοθήκη, στη Φλωρεντία.
Στην πόλη των Μεδίκων επιδόθηκε με επιμέλεια στην έκδοση βιβλίων με φιλολογικό περιεχόμενο. Μιλούσε άπταιστα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά αλλά και τουρκικά! Οι γνώσεις του και το σπινθηροβόλο πνεύμα του συνέβαλαν έτσι ώστε να κληθεί ο Θησέας για να διδάξει στη Σχολή της Τεργέστης το 1808. Η πρόσκλησή του επαναλήφθηκε και για τις χρονιές του 1820 και για μερικούς μήνες το 1821.
ΣΤΗ ΜΑΣΣΑΛΙΑ
Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Νικόλαος εγκαθίσταται στην Μασσαλία όπου και ασχολείται επιτυχώς με το εμπόριο κάνοντας εισαγωγές στη γαλλική αγορά ποικίλλων ειδών, όπως π.χ κρασιά, λάδια κ.ά. Είχε φτάσει μάλιστα σε κάποιο σημείο να φέρει έως και αραβικά άλογα -είδος σπάνιο για τα τότε ευρωπαϊκά πλαίσια! Πέραν των δραστηριοτήτων αυτών ο Θησέας είχε μεριμνήσει ώστε τα μέλη της ελληνικής παροικίας της Μασσαλίας να συγκεντρώνονται στην οικία του και να τελούν εκεί κάθε Κυριακή την θεία λειτουργία. Κατά την παραμονή του στο κοσμοπολίτικο αυτό λιμάνι της Μεσογείου ήρθε σε επαφή με πολλά μέλη της Φιλικής Εταιρείας, γεγονός που του έδωσε την δυνατότητα να μυηθεί και αυτός.
Η Φιλική Εταιρεία είχε αναθέσει στον Νικόλαο Θησέα -ο οποίος κατείχε την ρωσική υπηκοότητα- να αναζητήσει και να στρατολογήσει Έλληνες και Γάλλους εθελοντές, την μετάβαση των οποίων στην Ελλάδα θα αναλάμβανε να εξασφαλίσει ο ίδιος.
Από τον Σεπτέμβριο του 1821 ο Θησέας είχε καταστεί ο μοναδικός παράγοντας με τον οποίο ερχόντουσαν σε επαφή τόσο οι Γάλλοι εθελοντές -είτε αυτοί ήταν στρατιωτικοί, είτε απλοί πολίτες- αλλά και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι οι οποίοι έσπευδαν να καταταγούν στα στρατιωτικά σώματα με σκοπό να πολεμήσουν στην Ελλάδα. Είχε αναπτύξει σταθερή επικοινωνία με τους απότακτους αξιωματικούς, οι οποίοι είχαν υπηρετήσει επί εποχής του Μεγάλου Ναπολέοντα, αλλά και με τις φιλελληνικές επιτροπές της Γερμανίας, της Ελβετίας και της Ιταλίας. Η δράση του είχε γίνει αντιληπτή και είχε προκαλέσει ενόχληση στη γαλλική αστυνομία, η οποία είχε θέσει τον Θησέα υπό παρακολούθηση.
ΠΕΔΙΑ ΜΑΧΩΝ
Ο Νικόλαος αφιέρωσε όλες του τις δυνάμεις στο πώς θα καλύψει τις ανάγκες του Αγώνα. Διέθεσε το μεγαλύτερο μέρος από την τεράστια περιουσία του προκειμένου να καλυφθούν τα έξοδα για την στρατολόγηση, τη συντήρηση και την αποστολή των εθελοντών στα ελληνικά εδάφη. Δεν αρκέστηκε όμως μόνο σε αυτό. Αναχωρώντας από την Μασσαλία πήρε μαζί του και ό,τι είχε απομείνει από τις οικονομίες του για να τις προσφέρει στους μαχόμενους Έλληνες! Η απουσία του από την Μασσαλία ήταν μοιραίο να συνοδευθεί από αρνητικά αποτελέσματα: κατέρρευσαν όλες οι δραστηριότητες του ελληνικού εμπορίου, ενώ συγχρόνως ατόνησε και το έργο στρατολόγησης των εθελοντών.
Τίποτα ωστόσο δεν ήταν ικανό να εμποδίσει και να ακυρώσει την πραγματοποίηση των όσων είχε σχεδιάσει ο Νικόλαος. Αποβιβάζεται στην Πελοπόννησο και αποδεχόμενος την έκκληση της Πελοποννησιακής Γερουσίας αναλαμβάνει την διοίκηση των ξένων στρατιωτών, οι οποίοι παρέμεναν εκεί χωρίς ηγεσία. Από την στιγμή όπου λαμβάνει το βάπτισμα του πυρός, ο Θησέας επιδεικνύει θάρρος, αυταπάρνηση αλλά και στρατιωτικές ικανότητες στα πεδία των μαχών. Πήρε μέρος στις μάχες οι οποίες διεξήχθησαν στους Μύλους, στο Ναύπλιο, αλλά και σε όσες έλαβαν χώρα μετά την απόβαση των δυνάμεων του Ιμπραήμ.
Στο πλευρό του Υψηλάντη -ήταν υπασπιστής του- και του Κολοκοτρώνη
Εντύπωση είχε προκαλέσει σε όλους όχι μόνο η ανδρεία του, αλλά και το ότι απέφευγε να ταχθεί φανερά ή παρασκηνιακά με κάποια από τις αντιμαχόμενες πτέρυγες ανάμεσα στους Ελληνες, όταν ξέσπασε ο αδελφοκτόνος εμφύλιος. Προσφέρει τις υπηρεσίες ως ένας γνήσιος και χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες πατριώτης στο πλευρό του Δημήτριου Υψηλάντη -του οποίου διετέλεσε υπασπιστής- του Νικήτα Σταματελόπουλου, του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη κ.ά.
Προς το τέλος της Επανάστασης ο Θησέας εξέφρασε την αντίθεσή του στο ν΄ αναλάβει ο Καποδίστριας την διακυβέρνηση του νέου ελληνικού κράτους. Η άρνησή του αυτή οδήγησε στην σύγκρουσή του με τον Καποδίστρια. Απογοητευμένος εγκαταλείπει την Πελοπόννησο και επιστρέφει στη Μασσαλία το 1829, ασχολούμενος και πάλι με το εμπόριο.
ΝΙΚΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗ ΧΟΛΕΡΑ
Το 1832 ο Νικόλαος Θησέας μεταβαίνει στην Κύπρο προκειμένου να διεκδικήσει την περιουσία της οικογένειάς του, η οποία είχε δημευθεί από τους Τούρκους. Τον Μάρτιο του 1833 ξεσπά στην Λάρνακα εξέγερση του ελληνικού πληθυσμού, στην οποία πρωτοστατεί ο Νικόλαος Θησέας μαζί με τον αδελφό του Θεοφύλακτο, έχοντας ως αίτημα την κατάργηση των σκληρών φορολογικών μέτρων. Ο στόχος για την κατάργηση της βαριάς φορολογίας ναι μεν επετεύχθη, αλλά η εξέγερση πνίγηκε στο αίμα από τους Τούρκους.
Ο Θησέας από τη Λάρνακα κατέφυγε με ελληνικό πλοίο στη Ρόδο, από όπου με την βοήθεια του Γάλλου πολιτικού, λογοτέχνη και φιλέλληνα Αλφόνς Ντε Λαμαρτίν μεταφέρθηκε ασφαλής στην Γαλλία. Στην Αθήνα εγκαταστάθηκε το 1839 και διορίστηκε πρόξενος της Ελλάδας στη Βηρυτό. Ο ατρόμητος αυτός πολεμιστής έμελλε να νικηθεί από την χολέρα το 1854, στην Αθήνα.
Σωτήριος Λέτσιος
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”