Στον ιστορικό Ι. Ν. του Αγίου Μάμαντος στην Κύπρο, οι Θείες Λειτουργίες δεν τελούνται τις Κυριακές αλλά μία από τις υπόλοιπες ημέρες, ενώ απευθύνονται στα μικρά παιδιά του δημοτικού Ιδαλίου
Aπό τον ΣΩΤΗΡΗ ΛΕΤΣΙΟ
Χάρη στην παρουσία των μικρών μαθητών ζωντανεύει και πάλι -μετά την περίοδο των περιορισμών που ίσχυαν λόγω του κορωνοϊού- το ιερό παρεκκλήσιο του Αγίου Μάμαντος στην Κύπρο, όπου εκεί πριν από λίγες ημέρες τελέστηκαν πανηγυρικός εσπερινός, όρθρος και θεία λειτουργία. Ο Αγιος Μάμας αποτελεί αναμφίβολα μια από τις εμβληματικότερες εκκλησίες της Κύπρου και τόπος προσκυνηματικός όχι μόνο για τους ορθοδόξους χριστιανούς, αλλά και για τους επισκέπτες από όλο τον υπόλοιπο κόσμο και δη στην διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών.
«Οι ιεροί ναοί στην Κύπρο δεν είναι μουσεία. Φροντίζουμε να παραμένουν όλοι ανοιχτοί και να τελούνται σε αυτούς κανονικά οι θείες λειτουργίες. Λόγω του ότι ο Άγιος Μάμας γειτνιάζει με το Α’ Δημοτικό Σχολείο Ιδαλίου -που στεγάζεται σε χώρο παραχωρηθέντα το 1908 από την τοπική εκκλησία- έχουμε ξεκινήσει εδώ και δέκα χρόνια και τελούμε εκεί λειτουργίες οχτώ με δέκα φορές τον χρόνο μόνο για τους μαθητές του σχολείου αυτού» αναφέρει μιλώντας στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο π. Σπυρίδωνας Ζαχαριάδης, εφημέριος στον μητροπολιτικό ναό Παναγίας Ευαγγελιστρίας, στο Ιδάλιο, στην δικαιοδοσία του οποίου ανήκει και το παρεκκλήσιο του Αγίου Μάμαντος.
«Οι λειτουργίες δεν τελούνται τις Κυριακές αλλά γίνονται σε μία από τις υπόλοιπες ημέρες της εβδομάδας. Για την καλύτερη μάλιστα παρακολούθηση της θείας λειτουργίας δίνουμε στα παιδιά ένα φυλλάδιο με τους ύμνους. Μέσα στο ναό βρισκόμαστε δύο ιερείς. Ο ένας τελεί την θεία λειτουργία, εγώ έχω αναλάβει να κάνω κάποιες παρεμβάσεις και να εξηγώ στους μαθητές τα βασικά σημεία της θείας λειτουργίας. Έχω διαπιστώσει πως δεν είναι μόνο τα παιδιά που δεν έχουν γνώσεις για τα θέματα κατήχησης, αλλά και οι ίδιοι οι γονείς αγνοούν βασικά πράγματα στον τομέα αυτό. Από την πλευρά της η διεύθυνση του σχολείου παίρνει την πρωτοβουλία και καλεί τους γονείς και τους συγγενείς των μαθητών,έτσι ώστε να παρευρεθούν και αυτοί. Μετά δε το πέρας των θείων λειτουργιών μεταφέρουμε τους ηλικιωμένους και τους γονείς των παιδιών σε μια αίθουσα του δημοτικού σχολείου για να τους προσφέρουμε πρόγευμα. Ο ναός είναι ανοικτός σε καθημερινή βάση προκειμένου για ν΄ ανάβουν οι πιστοί ένα κερί και να προσεύχονται. Στην αυλή του ναού βρίσκεται το παλιό κοιμητήριο όπου εκεί τελούμε συχνά τρισάγια, ενώ τις Κυριακές οι λειτουργίες γίνονται στις εκκλησίες που βρίσκονται μέσα στο χωριό του Ιδάλιου» αναφέρει ο π. Σπυρίδωνας. Οπως λέει: «Ο ναός του Αγίου Μάμαντος βρίσκεται σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ πριν από μερικά χρόνια είχαν γίνει επισκευαστικές εργασίες σε συνεργασία με την αρχαιολογική υπηρεσία. Είναι αναγκαίο ωστόσο να αφαιρεθούν οι πλάκες του δαπέδου στο εσωτερικό του ναού, ώστε να εξακριβωθεί εάν κάτω από το δάπεδο υπάρχουν θαμμένοι οι σωροί κάποιων ανθρώπων. Παρόμοια εκσκαφή είχε γίνει σε μια άλλη εκκλησία, στον Άγιο Δημητριανό, όπου εκεί ανακαλύφθηκαν σωροί στο εσωτερικό του ναού. Για τους Κύπριους ο Άγιος Μάμας είναι ένας πολύ αγαπημένος άγιος και συνολικά σε όλο το νησί υπάρχουν 80 ναοί, οι οποίοι είναι αφιερωμένοι στη μνήμη του» καταλήγει ο π. Σπυρίδωνας.
ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ
Η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Μάμα βρίσκεται στα βόρεια του Ιδαλίου (ή αλλιώς Δάλι), στο δρόμο που οδηγεί στην Ποταμιά. Είναι γοτθικού ρυθμού και κτίστηκε πιθανότατα τον 15ο με 16ο αιώνα. Για το κτίσιμό της χρησιμοποιήθηκαν μαρμάρινες κολώνες από την αρχαία πόλη του Ιδαλίου. Στο εσωτερικό του ναού δεν έχουν διασωθεί αγιογραφίες και κυριαρχεί μια εντυπωσιακή απλότητα. Σε άλλο χώρο εκτός του ναού φυλάσσεται η ιερή εικόνα του Αγίου Μάμαντος, η οποία σύμφωνα με τους μελετητές έχει φιλοτεχνηθεί τον 19ο αιώνα. Ο Άγιος Μάμας διαθέτει μια νότια και μια δυτική πόρτα καθώς και δύο παράθυρα, ενώ οι πόρτες της εκκλησίας είναι αψιδωτές με παραστάδες επενδυμένες με μαρμάρινες κολώνες. Σύμφωνα με τα όσα αναγράφονται σε μια μισοκαταστραμμένη επιγραφή, η οποία βρίσκεται στο κιονόκρανο της κολόνας στο βόρειο τοίχο, στο ναό έγιναν επισκευαστικές εργασίες το 1886. Η δυτική είσοδος της εκκλησίας καλύπτεται με λίθινο ανώφλι (οριζόντιο δοκάρι με το οποίο συγκρατείται η τοιχοποϊία), το οποίο στηρίζεται σε πρόβολο διακοσμημένο με τρίγωνα.
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΣΕΦΕΡΗ
Το ίδιο συμβαίνει και με τη νότια είσοδο, πάνω από την οποία σώζεται τόξο, τα άκρα του οποίου είναι διακοσμημένα με ανθέμια. Τα θυρόφυλλα της εισόδου αυτής κατασκευάστηκαν το 1886 και έκλειναν με κατακόρυφο μοχλό, τον οποίο έσπρωχνε ένα μάνταλο, που απεικόνιζε μια ανάγλυφη μορφή κουκουβάγιας. Την κουκουβάγια αυτή την είχαν αποσπάσει από κάποια φράγκικη εκκλησία και ανάλογη με αυτή δεν βρέθηκε πουθενά αλλού. Επειδή θεωρείται δείγμα εξαιρετικής λαϊκής τέχνης αποφασίστηκε το 1977 να μεταφερθούν τα θυρόφυλλα αυτά μαζί με την κουκουβάγια στο Μουσείο Λαϊκής Τέχνης στη Λευκωσία, ενώ στη θέση τους έχουν τοποθετηθεί αντίγραφα. Από την εκκλησία του Αγίου Μάμαντος εμπνεύστηκε ο μεγάλος μας ποιητής Γιώργος Σεφέρης κατά τις περιηγήσεις του στο «νησί της Αφροδίτης» στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Στο πρώτο από τα ταξίδια του στο νησί, ο ποιητής επισκέφτηκε μαζί με τον Κύπριο ζωγράφο και προσωπικό του φίλο Διαμαντή τόσο την παλιά φράγκικη εκκλησία του Αγίου Μάμαντος στο Ιδάλιο, όσο και την εκκλησία της Παναγίας Φορβιώτισσας στην Ασίνου. Από εκείνη την επίσκεψη στον Αγιο Μάμα εμπνεύστηκε το ποίημα με τον τίτλο: «Λεπτομέρειες», από το οποίο δημοσιεύουμε το εξής απόσπασμα: «Η μικρή κουκουβάγια ήτανε πάντα εκεί/σκαρφαλωμένη στ’ ανοιχτάρι τ’ Άγιου Μάμα/παραδομένη τυφλά στο μέλι του ήλιου/εδώ ή αλλού,τώρα,στα περασμένα: χόρευε/μ’ ένα τέτοιο ρυθμό το φθινόπωρο/άγγελοι ξετυλίγανε τον ουρανό/και χάζευε ένας πέτρινος καμαροφρύδης/σε μια γωνιά της στέγης».
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”