Ανεκτίμητης ιστορικής αξίας εκθέματα έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν οι επισκέπτες σε έναν μοναδικό χώρο, που εγκαινιάστηκε πρόσφατα
Από τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΣΠΥΡΟΥ
Ο σάκος του Αγίου Νεκταρίου, το μπαστούνι, το πετραχήλι και η ζώνη του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης, άπασα η φορεσιά του Αγίου Λουκά του Ιατρού, ο Σταυρός του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, καθώς και ο Σταυρός και τα εξαπτέρυγα από τον ναό, στον οποίο βαπτίστηκε στην Καππαδοκία ο Άγιος Παΐσιος είναι κάποια από τα ανεκτίμητης ιστορικής αξίας εκθέματα του Παύλειου Κειμηλιαρχείου της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας «Ιεροί Θησαυροί».
«Η ιδέα του Κειμηλιαρχείου άρχισε από την πρώτη ημέρα της εγκαταστάσεως του Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονα στη Βέροια. Σε μία αποθήκη του μητροπολιτικού μεγάρου υπήρχε μία πολύ μικρή συλλογή κάποιων εικόνων του 19ου αιώνα και παλαίτυπων βιβλίων. Προφανώς, υπήρχαν από τους προκατόχους ή από κάποιους ναούς, οι οποίοι είχαν γκρεμιστεί. Στα πρώτα Παύλεια κάναμε μία μικρή έκθεση Βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων και από εκείνη την στιγμή ο Σεβασμιώτατος έβαλε ως στόχο να περισυλλεγούν -με πρωτόκολλα παραλαβής- όλα τα αντικείμενα τα οποία φυλάσσονταν σε μπαούλα ή σε αποθήκες ναών και να συντηρηθούν, ώστε να μπορούν να εκτίθενται» αναφέρει στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο Πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας Μπίρδας και σημειώνει: «Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 με την δωρεά του Βλαχογιάννειου κτηρίου αρχίσαμε μία δεύτερη προσπάθεια να κάνουμε ένα μικρό μουσείο. Το μουσείο αυτό ονομάστηκε «Βλαχογιάννειο Μουσείο Νεότερης Ιστορίας και Τέχνης». Βέβαια, επειδή η ποσότητα των κειμηλίων που είχαν μαζευτεί ήταν υπερβολικά μεγάλη και δε μπορούσε να χωρέσει σε αυτό το χώρο κάναμε τη σκέψη να βρούμε έναν πολύ μεγαλύτερο χώρο, για να γίνει ένα μόνιμο, και με ευρωπαϊκές προδιαγραφές, μουσείο. Έτσι, λοιπόν, ο Σεβασμιώτατος αποφάσισε να το κάνουμε στον ισόγειο χώρο του ξενώνα που υπάρχει στην ιερά μονή Παναγίας Δοβρά. Πρόκειται για έναν χώρο περίπου 500 τετραγωνικών μέτρων. Επάνω υπάρχουν οι ξενώνες και κάτω κάποιες αίθουσες και εργαστήρια των πατέρων. Καταφέραμε να ενταχθεί στα προγράμματα ΕΣΠΑ και το ανέλαβε η εφορεία αρχαιοτήτων της Ημαθίας με προϊσταμένη την κ. Αγγελική Κοτταρίδη».
Ο π. Αθηναγόρας προσθέτει ότι η συνεργασία με την εφορεία ήταν εξαιρετική και ότι στα δικά τους εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν οι συντηρήσεις όλων των αντικειμένων. Παράλληλα, ο π. Αθηναγόρας υπογραμμίζει ότι στα σημερινά μουσεία δεν αρκεί μόνο το πώς θα τοποθετήσεις ένα αντικείμενο ή τι φωτισμό θα έχει, αλλά χρειάζεται να υπάρχει σενάριο, ώστε να χαραχθεί στο μυαλό των επισκεπτών. «Το σενάριο που έκαναν η κ. Κοτταρίδου και οι συνεργάτες της, όπου σύμφωνα με αυτό χτίστηκε όλο το μουσείο, έχει ως κέντρο τον Χριστό. Το πρώτο κομμάτι το ονομάσαμε: «εγώ ειμί το φως του κόσμου». Μπαίνοντας μέσα θαυμάζουμε τρία από τα σημαντικότερα αντικείμενα που βρίσκονται στο μουσείο. Πρόκειται για τρεις εικόνες, οι οποίες ανήκουν στην παλαιολόγεια περίοδο, μία αμφιπρόσωπη εικόνα του Χριστού, μία εικόνα τεραστίων διαστάσεων της Παναγίας της Περιβλέπτου και ένα κομμάτι από το περίφημο επιστήλιο της Περιβλέπτου, το οποίο είναι το μοναδικό σωζόμενο από τα τρία με εικονογραφία. Μιλάμε για ένα δωδεκάορτο μήκους 14 μέτρων».
ΠΟΛΛΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ
Το μουσείο περιλαμβάνει πολλές ενότητες. Εικόνες. Μεταλλικά αντικείμενα, όπως ιερά σκεύη, πολυελαίους από τα παλιά χρόνια και άλλα διάφορα χρηστικά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στη διάρκεια της θείας λατρείας, κεντήματα όπως επιτάφιοι, μητροπολιτικές φορεσιές, ακόμη και αντιμήνσια φτιαγμένα με μεταξοτυπία ή ξυλοτυπία, ανάλογα με την εποχή που ανήκουν. Υπάρχουν άλλωστε και αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από παλαιά παρεκκλήσια τα οποία τη δεκαετία του ΄50 και του ΄60, είτε καταστράφηκαν, είτε καθαιρέθηκαν για να δημιουργηθούν δρόμοι και λεωφόροι μέσα στη Βέροια. Σ΄ αυτές τις περιπτώσεις όπου υπήρχαν αξιόλογες τοιχογραφίες αποτοιχίστηκαν.
ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΣΧΟΛΗΣ ΜΕΤΕΩΡΩΝ
Ο ίδιος εξηγεί: «Ακριβώς απέναντι υπάρχει μία βιτρίνα όπου υπάρχει μία αρχιερατική ενδυμασία, η οποία είναι προσφορά του Οικουμενικού Πατριάρχη προς το νέο μουσείο. Συνεχίζοντας μπαίνουμε στο δεύτερο κομμάτι, όπου είναι ο γιος του Θεού, ο Χριστός και εκεί μπορούμε να θαυμάσουμε έναν εκπληκτικό μεγάλων διαστάσεων Επιτάφιο της Σχολής των Μετεώρων. Ένα πολύ ωραίο κειμήλιο του 1580, το οποίο συντηρήθηκε από την εφορεία με πολύ πολύ κόπο και πολύ χρόνο. Το επόμενο κομμάτι αφορά τον Λόγο του Θεού. Πρόκειται για δύο πολύ ωραίες εικόνες του Χριστού και του Θεολόγου και εκεί πέρα μπορούμε να θαυμάσουμε τα του Λόγου του Θεού, δηλαδή κομμάτια από περγαμηνές, ευαγγελιστάρια, παλαίτυπα, χειρόγραφα και εξαιρετικά ευαγγέλια. Συνεχίζουμε με δύο θεματικές ενότητες που αφορούν κυρίως εικόνες. Η πρώτη ενότητα είναι ο βίος του Χριστού, όπου μπορούμε να δούμε όλη τη ζωή του Χριστού από εικονογραφικά σύνολα».
ΣΠΑΝΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑ ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ ΟΠΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΗΚΕ Ο ΑΓ. ΠΑΪΣΙΟΣ
Μετά μπαίνουμε στην ενότητα Αγιοθέντες άνθρωποι. «Σε αυτό το σημείο μπορούμε να δούμε τις εικόνες που αφορούν στην Παναγία και στους Αγίους. Εικόνες μοναδικές από την εποχή των Κομνηνών μέχρι και τον 18ο αιώνα, ενώ στο τέλος αυτής της πορείας φτάνουμε σε ένα μικρό ναό, φτιαγμένο όπως ήταν τα παλαιά βυζαντινά και μεταβυζαντινά της πόλης. Στο παρεκκλήσι αυτό έχουν επικολληθεί οι αποκολλημένες τοιχογραφίες από ένα εκκλησάκι μεταβυζαντινό, του 16ου αιώνα, της Αγίας Φώτιδος, που το έκοψε ο δρόμος και είχαν προλάβει τη δεκαετία του ‘50 και αφαίρεσαν τις τοιχογραφίες. Εκεί στήθηκε ένα τέμπλο με εικόνες και τοποθετήθηκε μία Αγία Τράπεζα, όπου επάνω μπορούμε να δούμε το αντιμήνσιο, τα κηροπήγια, ένα ζεύγος Άγιων Ποτηρίων και ένα εξαιρετικό δείγμα Σταυρού και δύο εξαπτέρυγων, τα οποία προέρχονται από το ναό στα Φάρασα των Αγίων Βαραχησίου και Ιωνά, όπου λειτουργούσε ο Άγιος Αρσένιος και βαφτίστηκε ο Άγιος Παΐσιος. Τα έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες στο πλατύ Ημαθίας και δόθηκαν στο μουσείο, ενώ στο κέντρο αυτού του μικρού ναϋδρίου μπορούμε να θαυμάσουμε κι ένα ακόμη εξαίρετο δείγμα Επιταφίου της Σχολής των Μετεώρων» αναφέρει ο π. Αθηναγόρας.
Η ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
«Κατόπιν, οδηγούμαστε σε μία αίθουσα όπου μπορεί να θαυμάσει ο επισκέπτης την ακμή, την ακτινοβολία και την σχέση της ιεράς μητροπόλεως στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας. Στην δεξιά πλευρά βρίσκεται μια τεράστια βιτρίνα που εκτίθενται έργα αργυροχοΐας, άγια Ποτήρια, Δισκάρια, θυμιατά του 15ου έως και του 19ο αιώνα. Αριστερά υπάρχουν δείγματα ιερών στολών. Υπάρχει μία παπαδική και πέντε Αρχιερατικές φορεσιές. Το μεγαλύτερο μέρος είναι προσφορά του Ποιμενάρχη μας, ενώ αρκετά ανήκαν και στον μακαριστό Μητροπολίτη Νεαπόλεως Αμβρόσιο, του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων, ο οποίος εκοιμήθη πριν λίγο καιρό και είχε δηλώσει την επιθυμία να κληροδοτηθούν στο μουσείο. Παράλληλα, στο κέντρο αυτής της πτέρυγας, υπάρχουν έγγραφα -σταυροπηγιακή αξία και ένα της Μεγάλης Αικατερίνης- που αφορούν το μοναστήρι του Προδρόμου της Βέροιας. Επίσης, ένα πετραχήλιο, το μπαστούνι μία πόρπη που ανήκουν στον Αγιο Χρυσόστομο Σμύρνης. Πηγαίνοντας προς την έξοδο μπορούμε να θαυμάσουμε εκπληκτικά κομμάτια ξυλογλυπτικής, ενώ εκεί μπορούμε να δούμε και μία βιτρίνα στην οποία αναλύεται μία αρχιερατική φορεσιά -κυρίως για τους μαθητές των δημοτικών και των γυμνασίων- να μπορούν να δουν τι σημαίνει το κάθε άμφιο. Επιπλέον, υπάρχει και μία αρχιερατική φορεσιά -δωρεά της Αρχιεπισκοπής Αθηνών- η οποία ανήκε στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, όποιος και είχε θεμελιώσει τον χώρο αυτό» αναφέρει ο π. Αθηναγόρας.
ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ
Τέλος, ο π. Αθηναγόρας κάνει γνωστό ότι ήδη έχουν προγραμματιστεί επισκέψεις από σχολεία και από τις αρχές του Ιουνίου που θα αρχίσουν και τα Παύλεια θα υπάρχει άνθρωπος ο οποίος θα πραγματοποιεί ξεναγήσεις. Τα εγκαίνια του Μουσείου πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα της Κυριακής 1ης Μαΐου παρουσία του Αρχιεπισκόπου, ενώ δεκάδες επισκέπτες έκαναν λόγο για έναν υπερσύγχρονο χώρο ευρωπαϊκών προδιαγραφών.