Η Ιερά Μονή Αγκαράθου θεωρείται και όχι άδικα ως ένα από τα ομορφότερα και ιστορικότερα μοναστήρια σε όλη την Κρήτη. Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 538 μέτρων, πολύ κοντά στην περιοχή της Επισκοπής, στο Ηράκλειο.
Σύμφωνα με την παράδοση, κάτω από το φυτό αγκαραθιά βρέθηκε αρχικά η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και από το συγκεκριμένο όνομα του φυτού πήρε το όνομά του και το μοναστήρι. Μπροστά από το Ιερό του Ναού υπάρχει μία ροδιά, κάτω από την οποία έχει τοποθετηθεί ένα καντήλι το οποίο είναι πάντα αναμμένο. Η ροδιά αυτή ήταν η αρχική αγκαραθιά η οποία μετατράπηκε με τρόπο θαυματουργό σε δένδρο που έβγαλε μάλιστα και καρπούς.
Αναφορικά με την ιστορία του μοναστηριού, φέρεται να κτίστηκε τον 10ο αιώνα από τον Νικηφόρο Φωκά. Το 1504 η Μονή παραχωρήθηκε από την οικογένεια Καλλέργη στον μοναχό Νεόφυτο, ο οποίος την οδήγησε σε ακμή και μέσα σε λίγο διάστημα μετατράπηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα μοναστήρια της εποχής εκείνης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ιερά Μονή Αγκαράθου έπαιξε σπουδαίο ρόλο στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους και γι’ αυτό τον λόγο σε πολλές περιπτώσεις λεηλατήθηκε και υπέστη σοβαρές καταστροφές, όπως έγινε κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας.
Πολλές σημαντικές προσωπικότητες συνδέθηκαν με το μοναστήρι, το οποίο ανέφεραν μέσα από γραπτά τα οποία διασώζονται μέχρι και σήμερα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης, ο Επίσκοπος Κρήτης Γεράσιμος Παλαιοκάπας, ο λόγιος Ιωσήφ Βρυέννιος, όπως και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος Β’.
Τα παλαιό κτιριακό συγκρότημα διασώζεται σε ένα μεγάλο βαθμό, ενώ από το 1940 έχουν υπάρξει και σύγχρονες τοιχογραφίες στο νεόδμητο Καθολικό. Έξω από το μοναστήρι δεσπόζει και προκαλεί συγκίνηση ο παλαιός Ναός του Αγίου Ραφαήλ.
Στις μέρες μας το μοναστήρι ξεχωρίζει για τους φιλόξενους μοναχούς, οι οποίοι σπεύδουν να φιλοξενήσουν με χαρά τους επισκέπτες που βρίσκονται στον Ιερό αυτόν τόπο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ξενάγηση στους χώρους της Μονής, στο εκκλησιαστικό μουσείο και στη βιβλιοθήκη. Εντύπωση προκαλούν, ακόμη, και τα γλυπτά που βρίσκονται περιμετρικά της Μονής.
Πηγή: vema.com.au