Στο πλαίσιο των εορτασμών για την συμπλήρωση 200 ετών από την Εθνεγερσία του 1821, η Ιερά Μητρόπολις Πατρών αφιέρωσε τον μήνα Ιανουάριο στους Διδασκάλους του Γένους.
Εκτός των άλλων αναφορών σε ομιλίες και παρεμβάσεις του, οι οποίες ολοκληρώθηκαν με τον εορτασμό της μνήμης των Αγίων Τριών Ιεραρχών, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ.κ. Χρυσόστομος, ανέθεσε στον Ιεροκήρυκα του Μητροπολιτικού Ναού Ευαγγελιστρίας Πατρών Αρχιμ. π. Αμβρόσιο Γκουρβέλο, να πραγματοποιήσει ειδική εκπομπή στον Τηλεοπτικό Σταθμό «Λύχνος» της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών, αφιερωμένη στους Διδασκάλους του Γένους κατά τα έτη της τουρκικής δουλείας και την προσφορά τους στην προετοιμασία των υποδούλων Ελλήνων για την επιτυχία της Επαναστάσεως του 1821. Προσκεκλημένος στην αφιερωματική αυτή εκπομπή και συζήτηση, η οποία πραγματοποιήθηκε διαδικτυακώς, ήταν ο Ελλογιμώτατος κ. Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός επιστήμων, συγγραφέας και μέλος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος.
Η εκπομπή είχε δύο τμήματα. Στο πρώτο ο εκλεκτός ομιλητής αναφέρθηκε στις πρώτες προσπάθειες για ίδρυση σχολείων π.χ. ίδρυση Πατριαρχικής Σχολής το 1454 και την διοργάνωση στοιχειώδους έκπαιδευτικού συστήματος κατά την Τουρκοκρατία. Οι προσπάθειες αυτές, ιδιαίτερα κατά τους δύο πρώτους αιώνες της δουλείας, ήταν λίγες και συχνά χωρίς χρονική διάρκεια, διότι ανατρέπονταν από τους σκληρούς κατακτητές, με αποτέλεσμα την λειτουργία σε όλη την Ελλάδα των κρυφών λεγομένων σχολείων, με κέντρο τους νάρθηκες και τους γυναικωνίτες των Ναών, με διδακτικά εγχειρίδια το Ψαλτήρι και την Οκτώηχο και δασκάλους τους ταπεινούς Ιερείς και Μοναχούς.
Κατά τους επομένους αιώνες της τουρκικής σκλαβιάς ιδρύθηκαν πάντοτε από την Εκκλησία ή υπό την εποπτεία της αρκετά σχολεία, με ποικίλες δυσκολίες και πάλι, τα οποία ανεδείχθησαν φυτώρια ανθρώπων με ελληνορθόδοξη παιδεία, που είχαν συνείδηση του ενδόξου παρελθόντος τους και ασίγαστο πόθο για το μέλλον τους, την δημιουργία μιάς ελεύθερης πατρίδος.
Οι Διδάσκαλοι του Γένους, συνήθως Κληρικοί, γνωστοί και λιγώτερο γνωστοί ήταν αυτοί που με την διδαχή τους, τα συγράμματά τους και σε κάποιες περιπτώσεις και με την θυσία τους, θεμελίωσαν και στελέχωσαν τα σχολεία όλων των βαθμίδων, στήριξαν στην Ορθόδοξη Πίστη τους Έλληνες έναντι των κινδύνων του εξισλαμισμού, του ετεροδόξου προσηλυτισμού και της εισερχομένης αθειστικής προπαγάνδας, και δημιούργησαν μυστικώς και συστηματικώς την γενιά των ηρώων της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 αλλά και των άλλων επαναστατικών κινημάτων πριν από αυτήν αλλά και μετά από αυτήν στις περιοχές της Ελλάδος που παρέμειναν υπόδουλες στους Τούρκους κατακτητές.
Στο δεύτερο τμήμα της εκπομπής οι δύο συνομιλητές παρουσίασαν τρεις μορφές Διδασκάλων του Γένους, οι οποίοι σχετίζονται με την περιοχή των Πατρών και της Δυτικής Ελλάδος. Πρόκειται για τον Άγιο Δαμασκηνό τον Στουδίτη, ο οποίος εκοιμήθη το 1577, ως Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης, τον Ηλία Μηνιάτη, Επίσκοπο Κερνίτσης και Καλαβρύτων, έναν από τους σπουδαιότερους εκκλησιαστικούς ρήτορες της Τουρκοκρατίας, ο οποίος καταγόταν από το Ληξούρι και απεβίωσε στην Πάτρα το 1714 σε ηλικία μόλις 45 ετών και τον Ιερομάρτυρα και Εθνομάρτυρα Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό (1714-1779) ο οποίος σύμφωνα με τους βιογράφους του κατά την Β΄ ιεραποστολική του περιοδεία 1763-1773 κήρυξε και στην Αχαία.
Οι δύο πρώτοι Διδάσκαλοι του Γένους έθρεψαν πνευματικά με τα συγράμματά τους πολλές γενεές Ορθοδόξων Ελλήνων αλλά και άλλων λαών της Βαλκανικής, όπου κυκλοφόρησαν μεταφράσεις κάποιων εκ των έργων τους ενώ ο Πατρο-Κοσμάς ίδρυσε δεκάδες σχολεία στους τόπους που περιόδευσε αφήνοντας ανεξίτηλα τα ιεραποστολικά του ίχνη στις καρδιές και την συλλογική μνήμη των ανθρώπων μέχρι σήμερα.
Οι διάφορες εκδηλώσεις για την επέτειο της συμπληρώσεως 200 ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί από την Ιερά Μητρόπολη Πατρών, θα συνεχιστούν καθόλη την διάρκεια του τρέχοντος έτους.
Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Πατρών
