Η ανηλεής εξόντωση των Ελλήνων του Πόντου στην Αμάσεια

Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια από τις δίκες-παρωδία το καλοκαίρι του 1921, που απετέλεσαν μέρος του αποτρόπαιου σχεδίου των Τούρκων να εξολοθρεύσουν με τις πιο δόλιες μεθοδεύσεις το ελληνικό στοιχείο

Το καλοκαίρι του 1921 -μεσούσης της Μικρασιατικής Εκστρατείας- γράφτηκε μια από τις οδυνηρότερες σελίδες στη μακραίωνη ιστορία του ελληνισμού. Οι ελληνορθόδοξες κοινότητες του Πόντου -που επί αιώνες διατηρούσαν αναλλοίωτες τις ρίζες τους στην περιοχή- οδηγήθηκαν στον αφανισμό, αφού υπέστησαν τις πιο άγριες επιθέσεις από τα στίφη του τουρκικού στρατού και υπό την καθοδήγηση του Κεμάλ Ατατούρκ.

Οι ανηλεείς διωγμοί των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων -που συνοδεύονταν με θανατώσεις, εκτοπίσεις, εμπρησμούς σπιτιών και υφαρπαγή περιουσιών- είχαν ήδη ξεκινήσει από το 1914 επιφέροντας καίρια πλήγματα στην κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα του ελληνικού στοιχείου, τα μέλη του οποίου κατείχαν νευραλγικές θέσεις στους μηχανισμούς της έως τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Οι Έλληνες διέπρεπαν και αποτελούσαν υπόδειγμα στον τομέα του εμπορίου, των γραμμάτων, του αθλητισμού κ.ά, ενώ φημίζονταν και για τις καινοτόμες και προοδευτικές τους αντιλήψεις.

Οταν έθεσαν οι ηγέτες των Νεοτούρκων το σχέδιο για τις μαζικές εκκαθαρίσεις του πληθυσμού των Αρμενίων στις αρχές του 1915, από το δολοφονικό τους μένος δεν θα μπορούσε να ξεφύγει και ο ελληνισμός του Πόντου, που διαβιούσε τόσο στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας αλλά και στις ορεινές περιοχές του Πόντου. Οι εθνικιστές του Κεμάλ επεδίωκαν να εξοντώσουν κάθε τι που θύμιζε έντονα την ελληνική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή. Βασικός τους στόχος ήταν να βγάλουν από τη μέση όλους τους επιφανείς εκπροσώπους της αστικής τάξης των Ελλήνων και να αποκοπεί έτσι ο απλός κόσμος από τα σημεία αναφοράς της εθνικής και κοινωνικής του ταυτότητας.

«ΞΥΝΠΗΣΤΕ!»

Το τι έμελλε να συμβεί είχε διαφανεί ήδη από τις αρχές του 1920, όταν είχαν σημειωθεί οι πρώτες συλλήψεις στις τάξεις των Ελλήνων. Πριν ακόμη ξεκινήσουν οι δίκες και οι εκτελέσεις των Ελλήνων είχε προηγηθεί τον Μάιο του 1921 η θανάτωση -μετά από φρικτά βασανιστήρια μέσα στην φυλακή- του μαρτυρικού μητροπολίτη Αμασείας Ζήλωνα, κατά κόσμον Ευθύμιου Αγριτέλλη.

Ο Ζήλων δεν είχε σταματήσει στιγμή να βρίσκεται δίπλα στον ελληνικό πληθυσμό και να τους παροτρύνει με την φράση: «Ξυπνήστε ραγιάδες για να βρείτε την λευτεριά!».

Λίγες ώρες μετά τον θάνατό του εξαιτίας των τραυμάτων -που ήταν αποτέλεσμα των βασανιστηρίων που υπέστη- οι Τούρκοι πήραν το άψυχο σώμα του και το κρέμασαν σε ένα δέντρο θέλοντας κατ΄ αυτόν τον τρόπο να δημιουργήσουν κλίμα εκφοβισμού ανάμεσα στους Έλληνες.

Μετά από λίγες ώρες κάποιοι θαρραλέοι Ελληνες περιμάζεψαν τη σορό του και την έθαψαν κρυφά στο προαύλιο του Ι.Ν. της Αγίας Τριάδας.

ΔΙΚΕΣ -ΠΑΡΩΔΙΑ

Η εφαρμογή του αποτρόπαιου σχεδίου των Κεμαλιστών προχωρούσε με τον πιο ψυχρό και νοσηρό τρόπο. Χωρίς τον παραμικρό δισταγμό αποφάσισαν οι αφιονισμένοι Τούρκοι να σύρουν σε δίκες τα μέλη της «ελίτ» του ελληνικού στοιχείου, όπου εκεί με τις πιο δόλιες μεθοδεύσεις θα ήταν δυνατόν να πετύχουν την καταδίκη τους.

Οι εμπνευστές αυτού του σχεδίου θεωρούσαν ότι δεν θα συναντούσαν νομικής φύσεως εμπόδια στον δρόμο τους και ότι με γοργό ρυθμό θα προχωρούσαν στην εξολόθρευση των «απίστων». Το καλοκαίρι του 1921 προχώρησαν με τα κατάλληλα τεχνάσματα στην συγκρότηση των λεγόμενων «Δικαστηρίων της Ανεξαρτησίας», τα οποία κάθε άλλο παρά έδιναν την εγγύηση περί δίκαιων δικών.

Οι κατηγορίες ήταν βεβαίως με σατανικό τρόπο προκατασκευασμένες και δεν είχαν σχέση με την πραγματικότητα. Στους περισσότερους από τους συλληφθέντες αποδόθηκε η κατηγορία ότι προετοίμαζαν εξέγερση με απώτερο σκοπό την ανεξαρτησία του Πόντου! Ή ότι ήταν έτοιμοι να στραφούν ενόπλως εναντίον των τουρκικών αρχών προκαλώντας αιματοκύλισμα!

Οι ψυχές χιλιάδων αθώων αναμένουν δικαίωση έναν αιώνα μετά!

Υπό αυτές τις συνθήκες εκατοντάδες αθώοι άνθρωποι έπαιρναν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1921 τον δρόμο προς τον θάνατο, έχοντας ως ενδιάμεσο σταθμό εκείνες τις δίκες-παρωδία. Η ετυμηγορία ήταν γνωστή σε όλους πριν ακόμη ανακοινωθεί από την έδρα: Εις θάνατον δια απαγχονισμού!

Οι εκτελέσεις έγιναν άμεσα. Η επίσημη λίστα που δημοσιεύτηκε στον τύπο της εποχής ανέφερε 155 ονόματα Ποντίων που εκτελέστηκαν στην κεντρική πλατεία της Αμάσειας από τις 20 Αυγούστου έως τις 21 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο με βάση τα στοιχεία που κατά καιρούς έχουν δημοσιοποιηθεί ο πραγματικός αριθμός των νεκρών Ελλήνων πιθανόν να προσεγγίζει τους 500. Ό,τι εκλεκτότερο διέθετε ο πολιτισμός του Πόντου οδηγήθηκε στον όλεθρο: Στο ικρίωμα άφησαν την τελευταία τους πνοή ιεράρχες και απλοί ιερείς, έμποροι, βιοτέχνες, δικηγόροι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι, καθηγητές και τόσοι άλλοι, οι οποίοι αποτελούσαν το πλέον ανθηρό κομμάτι ανάμεσα στον ελληνικό πληθυσμό.

Από το τυφλό μένος των Τούρκων δεν γλύτωσαν ούτε και τα μέλη της αθλητικής ομάδας «Πόντος». Δύο μαθητές που αποτελούσαν συγχρόνως και μέλη του συλλόγου συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στις φυλακές της Αμάσειας. Μετά από βασανιστήρια οδηγήθηκαν και αυτοί ενώπιον της αγχόνης.

Τον Σεπτέμβριο του 1921 καταδικάσθηκαν σε θάνατο ο αρχιμανδρίτης Πλάτων Αϊβαζίδης και άλλα 174 άτομα, τα οποία είχαν συλληφθεί τον Ιανουάριο του 1921. Η ανηλεής εξόντωση του ποντιακού πληθυσμού συνεχίστηκε και το 1923. Άλλη μια γενοκτονία είχε συντελεστεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Ένα έγκλημα είχε διαπραχθεί κάτω από τα μάτια του τότε πολιτισμένου κόσμου χωρίς ωστόσο αυτό να καταγγελθεί από τους ισχυρούς του πλανήτη. Τα πάνω από 360.000 ανθρώπινα θύματα αναμένουν ακόμη και σήμερα να αποδοθεί η δικαιοσύνη έστω και έναν αιώνα μετά.

Σωτήριος Λέτσιος

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”