Συνήλθε τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου 2023, σε πρώτη τακτική Συνεδρία, η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, υπό την Προεδρία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Ιερωνύμου.
Ο Πρόεδρος του Σώματος της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας, Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, στη σύντομη προσφώνησή του προς τα Μέλη Αυτής, αναφέρθηκε στο πρώτο βασικό θέμα της φετινής σύγκλησης της Ιεραρχίας, το οποίο είναι η εκλογή Μητροπολιτών και Επισκόπων, καθώς και στο δεύτερο κεντρικό θέμα, αυτό της οριοθετήσεως της ορθής πίστεως απέναντι στις προκλήσεις της εκάστοτε εποχής.
«Σε μια τέτοια πρόκληση», τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος, «ευρίσκεται και σήμερα η Εκκλησία και ο κόσμος ευρύτερα, την πρόκληση της ψηφιακής, εικονικής πραγματικότητας. Ολοένα και περισσότερο η ύλη, για την οποία έγινε η Ενσάρκωση, αποϋλοποιείται και αποψιλώνεται». Διαβάστε την εισήγηση του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου.
Διαβάστε ολόκληρη την προσφώνηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Ιερώνυμου:
Σεβασμιώτατοι Άγιοι αδελφοί,
Η φετινή σύγκληση της Ιεραρχίας έχει βασικό της θέμα την εκλογή Μητροπολιτών και Επισκόπων. Από τα αρχαία χρόνια, η εκλογή του Επισκόπου ήταν κεντρικό θέμα στις Συνόδους, διότι από πολύ νωρίς διαμορφώθηκε η αντίληψη ότι ο επίσκοπος έχει κεντρική θέση στη ζωή της Εκκλησίας. Και αυτό διότι ο Επίσκοπος έλαβε από την αρχή εικονολογικό πρόσημο. Θεωρήθηκε «εις τύπον και τόπον Χριστού».
Το άλλο κεντρικό θέμα ήταν και είναι η οριοθέτηση της ορθής πίστεως στις προκλήσεις της εκάστοτε εποχής. Σε μία τέτοια πρόκληση ευρίσκεται και σήμερα η Εκκλησία και ο κόσμος ευρύτερα, την πρόκληση της ψηφιακής, εικονικής πραγματικότητας. Ολοένα και περισσότερο η ύλη, για την οποία έγινε η Ενσάρκωση, απο-υλοποιείται και αποψιλώνεται.
Από αυτήν την άποψη, το Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο για τα 100 χρόνια του περιοδικού Θεολογία, που διοργανώνει η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, είναι η άτυπη συνέχεια των συνεδριών της. Είναι άτυπη συνέχεια, διότι η Σύνοδος, μέσα από την όλη προβληματική και τη συνειδητοποίηση των διαστάσεων των νέων προκλήσεων, καλείται να ορθοτομήσει λόγο ουσιαστικό, επίκαιρο και δραστικό.
Γι’ αυτόν τον λόγο περιορίσαμε λίγο τις καθιερωμένες συνεδρίες της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας, με τις πολλές Εισηγήσεις, ώστε να διευκολυνθούμε όλοι, στο μέτρο του δυνατού, να παρακολουθήσουμε όσες περισσότερες Εισηγήσεις μπορούμε.
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της Εκκλησίας της Ελλάδος που η Διαρκής Ιερά Σύνοδος διοργανώνει τέτοιας εμβέλειας Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, και με θέματα που δεν αναφέρονται τόσο στο παρελθόν και την ιστορία μας, αλλά σε αυτά που φέρνει το παρόν και κυρίως το μέλλον.
Είναι μία πρόκληση για όλους εμάς τους Επισκόπους, διότι ο Επίσκοπος συνδέεται πρωταρχικά με την ορθοτόμηση του Λόγου της αληθείας.
Ο τίτλος του Συνεδρίου, «Η Ορθόδοξη Θεολογία εν πορεία στην “άυλη πραγματικότητα” της ύστερης νεωτερικότητας» φαντάζει σε πολλούς περίπλοκος, εξειδικευμένος και επιστημονικός. Αλλά το περιεχόμενο, όπως σας προανέφερα, μπορεί να συνοψισθεί στο ερώτημα: Κατά πόσον μέσα από την εικονική πραγματικότητα, σε μία τόσο υλιστική εποχή, υποτιμάται η αξία του σώματος και γενικότερα της ύλης.
Εμείς ζούμε μέσα σε έναν κόσμο υψηλής τεχνολογικής ανάπτυξης. Η τεχνολογία μας διευκολύνει. Από μία άποψη, μειώνει δραστικά τον κόπο και τον μόχθο. Εξοικονομεί χρόνο και εξαφανίζει τις αποστάσεις. Όμως μαζί με αυτά, πολλοί υποστηρίζουν ότι εξαφανίζει και τη σημασία του «ωραίου ταξιδιού», που θα έλεγε ο ποιητής. Υποστηρίζουν πολλοί ότι δημιουργεί και νέα προβλήματα. Από τον καναπέ του σπιτιού μας πλέον, μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες, παρακολουθούμε μία συναυλία στη Νέα Υόρκη, έναν ποδοσφαιρικό αγώνα στο Λονδίνο, ένα συνέδριο στο Σίδνεϋ η ακόμη και τη Θεία Λειτουργία.
Έχουμε συνηθίσει και έχουμε αποδεχθεί τόσο πολύ την έλλειψη της φυσικής παρουσίας, που θεωρούμε κέρδος να εργάζεται κανείς από το σπίτι, να αποφεύγει τις πολλές μετακινήσεις, τις κοντινές επαφές και πολλά άλλα.
Τη βαρύτητα αυτής της κατάστασης μπορεί να συνειδητοποιήσει κανείς μόνο και μόνο από τον καταιγισμό των σχετικών δημοσιευμάτων. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουμε ότι μπορούμε να ελέγξουμε τα Μέσα, εντούτοις αυτά μάλλον επιβάλλουν τη χρήση τους. Τι έλεγχο μπορεί κάποιος να κάνει; Πως μπορεί κανείς να ελέγξει θετικά ένα όπλο;
Επειδή ζούμε μέσα σ᾽ αυτήν την πραγματικότητα, ενδεχομένως δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τις πραγματικές της διαστάσεις και τις συνέπειες του εικονικού τρόπου ζωής. Τη βαθύτερη ουσία και το πνεύμα που τον διέπουν. Είμαστε μέρος του προβλήματος, με τον τρόπο που χρησιμοποιούμε τις εφαρμογές και τις δυνατότητες της τεχνολογίας. Αλλά είμαστε μέρος του προβλήματος, επειδή έχουμε γοητευθεί και έχουμε εξαρτηθεί από αυτές.
Γι᾽ αυτόν τον λόγο συχνά περιορίζουμε τη συζήτηση περί τεχνολογίας στη απλουστευτική και μη-επιστημονική αντίληψη περί καλής και κακής χρήσης. Και ναί μεν οι κοσμικοί μπορούν να δικαιολογηθούν, αλλά για εμάς τους εκκλησιαστικούς είναι ένα ερώτημα πως μπορούμε να ελπίζουμε σε μία αποκλειστικά καλή χρήση, όταν η όλη ορθόδοξη Θεολογία βοά για το ότι ουδείς άνθρωπος είναι αναμάρτητος.
Το προπατορικό αμάρτημα δείχνει ότι η αποκλειστικά «καλή» χρήση της κάθε ανθρώπινης δυνατότητας, που παρείχε η δημιουργία του Θεού, είναι μία απάτη. Εμείς περιορίζουμε το προπατορικό αμάρτημα στη βρώση ενός καρπού, ο διάλογος όμως που προηγήθηκε αποκαλύπτει μία συζήτηση-στάση ζωής: τη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τον Θεό αποκλειστικά στον ίδιο τον άνθρωπο.
Η συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του περιοδικού Θεολογία αποτελεί μία ευκαιρία για την παρουσία της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας σε μία νέα πρόκληση. Με δεδομένη αυτή την πρόκληση, σκεφθήκαμε με την Οργανωτική Επιτροπή, να κοινωνήσουμε το φλέγον θέμα του Συνεδρίου ως κοινή πλέον πρόκληση με τις άλλες Εκκλησίες.
Ως εκ τούτου, σε πολλές επισκέψεις αυθημερόν, μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής επισκέφθηκαν τις αδελφές Εκκλησίες, για να ενημερώσουν τους Προκαθημένους των. Για τη θερμή και τιμητική υποδοχή που μας επεφύλαξαν, αλλά και για τη διάθεση του χρόνου τους, απευθύνουμε θερμές ευχαριστίες προς Αυτούς. Το αποτέλεσμα αυτών των συναντήσεων είναι ότι στο Συνέδριο θα παρευρεθούν συνολικά ένδεκα (11) Εκκλησίες, είτε διά των Προκαθημένων τους, είτε δι᾽ Αντιπροσωπειών.