Στην Σύμη, νησί με μακραίωνη ναυτική ιστορία και δραστηριότητα, ιδιαίτερη τιμή και σέβας, απονέμεται στον κατ’ εξοχήν Άγιο των θαλασσινών, τον Άγιο Νικόλαο.
Για τούτο και οι κάτοικοι ανήγειραν και αφιέρωσαν στην Χάρη του επτά συνολικά Ι. Ναούς, εκ των οποίων την κύρια θέση κατέχει ο Ενοριακός που βρίσκεται στην Άνω Χώρα του οικισμού της Σύμης.
Σήμερα 6 Δεκεμβρίου 2020, ημέρα κυριώνυμος της ιεράς του Μνήμης, ο Μητροπολίτης Σύμης κ. Χρυσόστομος χοροστάτησε του Όρθρου και τέλεσε την Θεία Λειτουργία στον Ενοριακό αυτόν Ναό, με συλλειτουργούς του τον π. Ελευθέριο Οθίτη, τον π Αντώνιο Μανιά και τον Διάκονο π. Γεώργιο Κακακιό.
Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. στα Πάταρα της Λυκίας, από γονείς ευσεβείς και πλουσίους και έδρασε την εποχή των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού (284 – 304 μ.Χ.), Μαξιμιανού (286 – 305 μ.Χ.) και Μεγάλου Κωνσταντίνου. Σε νεαρή ηλικία έμεινε ορφανός και κληρονόμος μίας μεγάλης περιουσίας. Αλλά, εμπνεόμενος από φιλάνθρωπα συναισθήματα, διέθετε την περιουσία του για να ανακουφίζει άπορες οικογένειες, ορφανά, φτωχούς και χήρες. Η περί την μνήμη του ιερά παράδοση διασώζει ότι, ένας πατέρας, ευρισκόμενος σε απόλυτη ένδεια θα παρέδιδε τις τρεις κόρες του σε διαφθορείς, προκειμένου να εξασφαλίσει χρήματα. Όταν το έμαθε αυτό ο Νικόλαος, μυστικά σε τρεις νύκτες εξασφάλισε την προίκα των τριών κοριτσιών, αφήνοντας 100 χρυσά φλουριά στην κάθε μία. Έτσι, οι τρεις κόρες αποκαταστάθηκαν και γλίτωσαν.
Στην συνέχεια ο Άγιος αφιερώθηκε στον ασκητικό βίο, λόγω όμως της ξεχωριστής αρετής του τιμήθηκε, χωρίς να το επιδιώξει, αρχικά με το αξίωμα του Ιερέα στα Πάταρα και συνέχεια με το αξίωμα του αρχιεπισκόπου Μύρων της Λυκίας. Από τη θέση αυτή καθοδηγούσε με αγάπη το ποίμνιό του και ομολογούσε με παρρησία την αλήθεια.
Για το λόγο αυτό συνελήφθη από τους ειδωλολάτρες άρχοντες και ρίχτηκε στη φυλακή. Όταν όμως ανήλθε στον αυτοκρατορικό θρόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος ελευθερώθηκαν όλοι οι χριστιανοί και έτσι ο Νικόλαος επανήλθε στο αρχιεπισκοπικό θρόνο. Μάλιστα έλαβε μέρος στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο, όπου ξεχώρισε για τη σοφία και την ηθική του τελειότητα.
Ο Άγιος Νικόλαος ήταν προικισμένος και με το χάρισμα της θαυματουργίας με το οποίο έσωσε πολλούς ανθρώπους και όσο ήταν εν ζωή αλλά και μετά την κοίμησή του το 330 μ.Χ. Όταν κάποτε κινδύνευσε κάποιος στη θάλασσα – λόγω σφοδρών ανέμων – και επικαλέστηκε το όνομα του αγίου σώθηκε και μάλιστα ενώ βρισκόταν στη μέση του πελάγους βρέθηκε αβλαβής στο σπίτι του. Το θαύμα έγινε αμέσως γνωστό και ο λαός προσήλθε αμέσως σε λιτανεία και αγρυπνία προκειμένου να τιμήσει το θαυματουργό Άγιο.
Στα Μύρα, όπου αρχιεράτευσε, σώζεται η Βασιλική του Αγίου και ο τάφος του, ενώ τα ιερά του Λείψανα μεταφέρθηκαν τον 19ο αι. στο Μπάρι της Ιταλίας.
