Ο Σεβασμιώτατος Ναϊρόμπης Μακάριος μιλά για τις ενέργειες του τότε Πατριάρχη Μελετίου να δημιουργήσει την Επισκοπή με κέντρο το Λονδίνο και τη συμβολή της στις ορθόδοξες παροικίες της Διασποράς
Από τον ΓΙΑΝΝΗ ΖΑΝΝΗ
Συμπληρώθηκαν φέτος τον Απρίλιο 100 χρόνια από την ίδρυση της Επισκοπής Θυατείρων. Ή, για να το διατυπώσουμε στην εκκλησιαστική ορολογία, από την έκδοση του ιδρυτικού τόμου της Ιεράς Μητροπόλεως Θυατείρων και Εξαρχίας Ευρώπης Δυτικής και Κεντρώας με κέντρο το Λονδίνο.
Για το γεγονός αυτό, που αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την Εκκλησία της Διασποράς, μας μίλησε ο Μητροπολίτης Γέρων Ναϊρόμπης κ. Μακάριος.
Οι προκλήσεις της εποχής εκείνης, από τις κρισιμότερες στην νεώτερη ιστορία μας ήταν μεγάλες και οι εκκλησιαστικοί ταγοί έπρεπε να κινούνται πολύ προσεκτικά ανάμεσα στις συμπληγάδες από τις οποίες έπρεπε να διέλθει το Γένος μας και η Κιβωτός του, η Ορθόδοξη Εκκλησία.
Επικεφαλής του Οικουμενικού Θρόνου ήταν ο Μελέτιος Μεταξάκης ο από Κιτίου, Αθηνών και τέλος Αλεξανδρείας. Παρ’ όλες τις ενστάσεις που κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί για το πρόσωπό του, κανείς δεν αμφισβήτησε ότι επρόκειτο για άνθρωπο που αντιλαμβανόταν τις προκλήσεις των καιρών και απ’ όπου πέρασε άφησε τη σφραγίδα του.
Ο Μητροπολίτης Ναϊρόμπης αναφέρει για τον Πατριάρχη Μελέτιο: Από τα πρώτα μελήματα του Μελετίου Μεταξάκη ως Οικουμενικού Πατριάρχη, ήταν να δει ότι με την κατάργηση του Πατριαρχικού και Συνοδικού τόμου του 1908 όλες οι Ελληνικές Ορθόδοξες Κοινότητες της Διασποράς υπήγοντο ξανά κάτω από τη διοικητική εξάρτηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου βάσει των Ιερών της Εκκλησίας Κανόνων.
Ποια ήταν Σεβασμιώτατε η κατάσταση που επικρατούσε ως τότε;
Τόσο οι ενορίες που ευρίσκοντο στην Αγγλία, όσο και εκείνες της υπόλοιπης Ευρώπης Δυτικής και Κεντρώας εστερούντο ποιμένος και ανωτάτης εκκλησιαστικής διοίκησης. Η Εκκλησία της Ελλάδας λόγω των εσωτερικών πολιτικών ανωμαλιών, που επηρέασαν τα εκκλησιαστικά της, δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της για πνευματική επιστασία των ορθοδόξων χριστιανών της Διασποράς. Η έλλειψη αυτή δημιούργησε ανωμαλία στη ζωή των ορθοδόξων παροικιών της Διασποράς και η στέρηση κεντρικού διοικητικού οργάνου αποδυνάμωσε τις δραστηριότητές τους. Έτσι επεβάλλετο η γρήγορη επίλυση του όλου προβλήματος και η εξασφάλιση της αναγκαίας εκκλησιαστικής Αρχής που θα αναλάμβανε επίσημα τη διακυβέρνηση των ορθοδόξων χριστιανών και ενοριών της Διασποράς.
Πως συνέβαλε στην επίλυση η ενέργεια αυτή του Μελετίου;
Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή, με την άνοδο του στον Πατριαρχικό Θρόνο ιδρύεται διά Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου η Ιερά Μητρόπολις Θυατείρων και Εξαρχία Ευρώπης Δυτικής και Κεντρώας, μια ζωντανή παρουσία στο χώρο της Μεγάλης Βρετανίας, και όλης της Ευρώπης που θα εκπληρούσε ελπίδες και όνειρα πολλών δεκαετιών αναμονής. Χαρακτηριστικά στον τόμο αυτό τονίζεται ότι: «… έγνωμεν ιδρύσαι εκ των παροικιών τούτων μιαν ενιαίαν εκκλησιαστικήν και αρχιερατικήν περιοχήν ιδίαν αποτελούσαν Μητρόπολιν υπό την άμεσον κανονική εξάρτησιν του καθ΄ ημάς Αγιωτάτου Αποστολικού και Πατριαρχικού Θρόνου και προς αυτόν την αναφοράν αυτής έχουσαν, κατά την τάξιν και τους όρους, και των λοιπών του καθ΄ ημάς Πατριαρχικού κλίματος Ιερών Μητροπόλεων …».
Ποιο πρόσωπο επελέγη για τη θέση αυτή και πόση βαρύτητα είχε η επιλογή του;
Για την καλύτερη έκβαση μιας τέτοιας αποστολής στη νέα Μητρόπολη, ο Πατριάρχης έπρεπε επιλέξει πρόσωπο απόλυτης εμπιστοσύνης, Ιεράρχη με μόρφωση και προσωπικότητα· διακεκριμένο στην προηγούμενη σταδιοδρομία του, γνωστό στους κύκλους της Αγγλικανικής Εκκλησίας των άλλων ομολογιών ακαδημαϊκά καταρτισμένο, εμπνευστή και αγωνιστή. Αυτός ήταν ο Μητροπολίτης Σελευκείας Γερμανός Στρινόπουλος, Σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Η νέα Μητρόπολη θα εύρισκε στο πρόσωπο του τον αφοσιωμένο ποιμένα, τον απλό και μειλίχιο, τον ακάματο πνευματικό πατέρα, τον διπλωμάτη και γνώστη όλων των άλλων χριστιανικών ομολογιών. Ήταν καταλληλότερο πρόσωπο.
Ποια ήταν η απήχηση της εκλογής του στην Διασπορά;
Από την πρώτη κιόλας εμφάνισή του και επαφή τον αγκάλιασαν όλες οι κοινότητες της Αγγλίας και της Ευρώπης και τον βοήθησαν να προβάλει το έργο της υψηλής αποστολής του. Ζούσε ασκητικά και ήξερε να χειρίζεται το γραπτό και τον προφορικό λόγο άριστα.
Έγραφε μόνος του τόσο τους λόγους του και την αλληλογραφία του. Και ήταν τακτικός συνεργάτης σε Ελληνικά και ξένα περιοδικά και εφημερίδες. Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλούν τα άρθρα του για το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Κάποτε περνούσε δύσκολες ώρες ο ίδιος ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Ο Γερμανός ήταν ο πρώτος που αρθρογραφούσε σε ξενόγλωσσα κυρίως περιοδικά και έκανε δυναμικές παραστάσεις για την υποστήριξη του Κέντρου της Ορθοδοξίας. Πανεπιστήμια και διεθνείς οργανώσεις τον καλούσαν· ήθελαν να μάθουν για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία. Είχε το χάρισμα να ελκύει το ακροατήριό του. Τούτο φαίνεται από τα συχνά σχόλια και τις παρατηρήσεις στην έγκριτη εφημερίδα του Λονδίνου «TIMES».
Ο πρώτος Μητροπολίτης Γερμανός «ανήρ κόσμιος και ιεροπρεπής», oι δυσκολίες και ο ξεριζωμός τον Ελλήνων της Μικράς Ασίας
Ποια ήταν η συνεισφορά του στα εθνικά θέματα;
Αγωνίστηκε για τα δίκαια της Μ. Ασίας, της Κύπρου, της Β. Ηπείρου, αλλά ακόμα και για εκείνα των Ρώσων και λοιπών σλαβικών λαών. Ο λόγος του είχε βάρος λόγω της ισχυρής του προσωπικότητας και του ανοικτού, αλλά τολμηρού του χαρακτήρα. Πέτυχε λοιπόν με τον καλύτερο τρόπο τη διοργάνωση της νέας εκκλησιαστικής Μητρόπολης του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Στην εγκύκλιο της 5ης Μαΐου 1922, που απέστειλε το Οικουμενικό Πατριαρχείο στους ιερείς, επιτρόπους και χριστιανούς την ίδρυση της Μητροπόλεως Θυατείρων γνωστοποιώντας την εκλογή του πρώτου Μητροπολίτη Γερμανού Στρινοπούλου, τονίζεται ότι: ο Γερμανός ήταν «ανήρ κόσμιος και ιεροπρεπής, τα θεία καλώς εξησκημένος, παιδεία κεκοσμημένος εκκλησιαστική τε και τη θύραθεν και ικανότητι συγκεκροτημένος και πείραν έχων των εκκλησιαστικών πραγμάτων και υποθέσεων …».
Φθάνοντας ο Γερμανός στο Λονδίνο στις 30 Ιουνίου 1922 γίνεται δεκτός από τους ιερείς του Λονδίνου, τους Έλληνες παροίκους και τους αντιπροσώπους της Αγγλικανικής Εκκλησίας. Δεν άργησε να γνωρίσει τους πιστούς αλλά και τους Άγγλους. Αγκαλιάζει εξ αρχής όλους με αγάπη και εκείνοι του δείχνουν την ανάλογη τιμή και σεβασμό.
Ασφαλώς θα υπήρξαν και δυσκολίες…
Πάντα, όταν ένα έργο αρχίζει, υπάρχουν οι πρώτες δυσκολίες και τα μη αναμενόμενα. Όμως ο Γερμανός ήταν αποφασισμένος και πίστευε ότι με τη βοήθεια του Θεού και την καλή συνεργασία με τον κλήρο και τον λαό του Θεού, θα μπορούσε να εκπληρώσει την ιερή αποστολή του. Γράφοντας την πρώτη του ποιμαντορική εγκύκλιο προς τους ιερείς και τους χριστιανούς της Δυτικής και Κεντρώας Ευρώπης, τόνιζε και τα εξής: «… Διά τούτο και ήλθομεν προς υμάς, αγαπητοί, ουχί ως κατακυριεύοντες των κλήρων και καταδυναστεύοντες του θεολέκτου λαού, αλλ΄ εν παντί συνιστώντες εαυτούς ως διακόνους Θεού και εν φόβω και τρόμω την ημετέρων διακονίαν επιτελούντες μήπως άλλοις κηρύττοντες αυτοί αδόκιμοι γενώμεθα …
Διότι υμείς μακράν τέως της αμέσου μητρικής στοργής και φροντίδος της Μητρός Εκκλησίας βιούντες και εν μέσω ποικίλων διαβαίνοντες παγίδων και κινδύνων απειλούντων την προγονικήν υμών ευσέβειαν και πίστιν, θερμών χρήζετε των δεήσεων και αόκνου της επιμελείας προς τον πνευματικόν και ηθικόν υμών καταρτισμόν…».
Και, σαν άλλος ιεραπόστολος, άρχισε χωρίς καθυστέρηση το έργο του.
Επισκεπτόταν συχνά όλες τις κοινότητες της δικαιοδοσίας του. Κυριολεκτικά «αλώνισε» την Ευρώπη. Εκπροσωπούσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά συχνά και τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, σε διεκκλησιαστικές συνάξεις. Στα διεκκλησιαστικά «φόρουμ» έδινε ζωντανή μαρτυρία της καθόλου Ορθοδοξίας. Ήταν αυστηρός στις κρίσεις, τολμηρός στις αποφάσεις του αλλά και διακριτικός. Γι’ αυτό και αγαπήθηκε πολύ.
Πως αντιμετώπισε την κρισιμότητα της περιόδου;
Ο Γερμανός ανέλαβε τα καθήκοντά του σε μια από τις κρισιμότερες στιγμές της ιστορίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Άρχιζε ο ξεριζωμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Αναγγέλλει από τους πρώτους το τραγικό συμβάν με εγκύκλιό της 1/14 Σεπτεμβρίου 1922. Γράφει χαρακτηριστικά: «… Γοερά και πάλιν κραυγή καταφθάνει εξ Ανατολής … Φεύγοντες την εξοντωτικήν μανίαν του βαρβάρου εχθρού, εις την οποίαν προ ολίγου ακόμη υπέκυψαν εκατοντάδες χιλιάδων αδελφών ημών, κατεπλημμύρισαν τας ακτάς γυμνοί και πειναλέοι…
Καταρτίσατε αμέσως υποεπιτροπάς, εις τας παρ΄ υμίν κοινότητας και κρούσατε τας θύρας πλουσίων και πτωχών. Εξίσου δεκτά και το τάλαντον του πλουσίου και ο οβολός της χήρας …».
Συγκινημένος από το δράμα των προσφύγων της Μικράς Ασίας άπλωσε χέρι βοήθειας και ήλθε αρωγός στις δύσκολες αυτές ώρες. Χάριτι Θεού ποίμανε την Μητρόπολη Θυατείρων από το 1922 ως το 1951 βάζοντας τα θεμέλια για να οργανώσει την Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αγγλία και στην Ευρώπη.
Πρωτοστάτησε για την επικράτηση καλών σχέσεων με τους Αγγλικανούς και ήταν ιδρυτικό μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών και του οργανισμού «Πίστις και Τάξις». Καλλιέργησε καλές σχέσεις και με τις άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες προσφέροντας τις καλές του υπηρεσίες για την επίλυση σοβαρών προβλημάτων. Η παρουσία του ενέπνεε εμπιστοσύνη και η σοφία του εμψύχωνε τους γύρω του.
Πρόοδος και ανάπτυξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας σ’ ολόκληρη την Ευρώπη
Θα θέλατε να πείτε κάτι ως επίλογο γι’ αυτή τη μεγάλη μορφή, τον Θυατείρων Γερμανό;
Η Μητρόπολη Θυατείρων σήμερα, ύστερα από 100 ολόκληρα χρόνια στο χώρο της Διασποράς, οφείλει πολλά στον πρώτο Ιεράρχη που ανάλωσε τη ζωή του στην υπηρεσία της Εκκλησία και του πληρώματός της. Σήμερα φαίνεται η όλη του προσφορά. Αν δεν έθετε τα γερά θεμέλια, δεν θα υπήρχε η πρόοδος και η ανάπτυξη που παρουσιάζει η Ορθόδοξη Εκκλησία σ΄ ολόκληρη την Ευρώπη. Είχε τη θεολογική απαιτούμενη κατάρτιση γι’ αυτό και μπόρεσε να εκπροσωπήσει επάξια το Οικουμενικό Πατριαρχείο σ΄ όλη την Ευρώπη, σ΄ όλα τα επίπεδα. Ήταν άνθρωπος των λόγων και των πράξεων. Ήξερε πως να εργαστεί για να φέρει η εργασία του αποτελέσματα και να δώσει πλούσιους καρπούς. Η ιστορία ήδη έγραψε το πέρασμα του Γερμανού Στρινοπούλου από τη Μητρόπολη των Θυατείρων.
Το όνομά του θα μνημονεύεται εσαεί.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”