Η Ορθόδοξη Εκκλησία διατηρεί μια εξέχουσα και μακρόχρονη παράδοση προσευχής για τους αποθανόντες αδελφούς και αδελφές μας. Το Σάββατο (εκτός του Σαββάτου του Λαζάρου και του Μεγάλου Σαββάτου) είναι η ημέρα της εβδομάδας που παραδοσιακά προορίζεται για τους κεκοιμημένους. Και αυτό επειδή ο ίδιος ο Σωτήριος θάνατος του Κυρίου μας έλαβε χώρα το Μεγάλο Σάββατο.
Αν και κάθε Σάββατο είναι μια ευκαιρία να φέρουμε στη μνήμη μας όλους όσοι έχουν αποδήμησει εις Κύριο, υπάρχουν δύο Σάββατα κάθε χρόνο, γνωστά ως «Σάββατα των Ψυχών» ή «Ψυχοσάββατα», τα οποία είναι αφιερωμένα ειδικά σε αυτόν τον σκοπό. Συγκεκριμένα, το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Απόκρεω, το οποίο φέτος γιορτάζεται το Σάββατο, 9 Μαρτίου 2024, και το Σάββατο πριν από την Πεντηκοστή.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι πολλές παραδόσεις της Εκκλησίας ξεκίνησαν τοπικά, μερικές εκ των οποίων έχουν ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό ή ακόμη και επίσημα από την Εκκλησία. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σε ορισμένες περιοχές ή τοπικές Εκκλησίες το Σάββατο πριν από την εορτή του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου) γιορτάζεται ως Σάββατο των Ψυχών ενώ όλο και περισσότερες τοπικές Εκκλησίες έχουν ενσωματώσει αυτή την παράδοση.
Οι περισσότερες Εκκλησίες αναγνωρίζουν δύο επιπλέον Ψυχοσάββατα: το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Τυρινής (όπου τιμούμε τη μνήμη όλων των αγίων, είτε ανδρών είτε γυναικών, που διακρίθηκαν στον ασκητισμό) και το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (όπου γιορτάζουμε το δια κολλύβων θαύμα του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος).
Αν και αυτά τα Σάββατα δεν αναγνωρίζονται πάντα επίσημα από την Εκκλησία ως Σάββατα των Ψυχών, ωστόσο, αποτελούν έκφραση μακρόχρονων παραδόσεων. Θεωρούνται ως ειδικά Σάββατα για προσευχή για τους κεκοιμημένους.
Το Σάββατο των Ψυχών, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί τιμούν τη μνήμη όλων όσοι έχουν αποβιώσει, ξεκινώντας από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τους πιο πρόσφατα κεκοιμημένους. Με ευλάβεια ζητάμε από τον Θεό να συγχωρήσει όλες τις αμαρτίες τους και να τους αναπαύσει “εν τόπω χλοερώ”. Εκτός από τη μνημόνευση των ονομάτων των αγαπημένων μας, οι προσευχές μας περιλαμβάνουν γενικότερα όλους όσοι έχουν αποδημήσει με την ελπίδα της Ανάστασης του Χριστού.
Αιωνία η μνήμη αυτών!
Συντάκτης-πηγή: Επίσκοπος Ναζιανζού κ. Αθηναγόρας, Αρχιεπισκοπή Αμερικής / Μετάφραση: Θάνος Χρυσανθόπουλος