Ξεκίνησε η σύνταξη μελέτης για την καταγραφή των ζημιών με σκοπό την έναρξη των εργασιών για την αποκατάσταση του Ι. Ν. Αγ. Χαραλάμπους Πολυγώνου και τη συντήρηση των αγιογραφιών μεγάλο μέρος των οποίων δημιούργησε ο Κόντογλου
Αναψε επιτέλους το «πράσινο φως» για τη διάσωση του Ι.Ν του Αγίου Χαραλάμπους Πολυγώνου, που βρίσκεται στο Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα.Εδώ και λίγες ημέρες έχει ξεκινήσει η σύνταξη της μελέτης προκειμένου να συγκεντρωθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία, έτσι ώστε το αμέσως προσεχές διάστημα να κατατεθεί η μελέτη αυτή προς έγκριση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού.
Στη μελέτη αυτή μεταξύ άλλων θα γίνει μια πλήρης καταγραφή των φθορών και ζημιών, θα αναζητηθεί η δυνατότητα κατασκευής μεταλλικού εργοταξιακού στεγάστρου που θα καλύψει ολόκληρο το ναό, ενώ επίσης θα διερευνηθούν και οι τρόποι στατικής και αντισεισμικής ενίσχυσης χωρίς να πειραχτούν οι αγιογραφίες στο εσωτερικό του ναού.
Όλοι οι εμπλεκόμενοι σε αυτή την τόσο σημαντική πρωτοβουλία αισιοδοξούν ότι δεν θα αργήσει και η έναρξη των εργασιών αποκατάστασης του ναού όπως και της συντήρησης των αγιογραφιών του.
Ο ναός είναι χτισμένος με περιμετρική λιθοδομή, εσωτερικά υποστυλώματα, δοκάρια και πλάκες. Ο τρούλλος είναι φτιαγμένος από μπετόν αρμέ, το οποίο όμως δυστυχώς ήταν μέτριας ποιότητας. Το κτίριο του ναού παρουσιάζει εδώ και πολλά χρόνια ρωγμές στην τοιχοποιία, οι οποίες βέβαια οφείλονται στην σεισμική δραστηριότητα του 1999 αλλά και στην υγρασία που είναι εμφανής σε πολλά σημεία. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα την διάβρωση των σιδηροπλισμών, ενώ στο διάβα του χρόνου προκλήθηκαν φθορές στις τοιχογραφίες που κοσμούν τις εσωτερικές επιφάνειες.
«Ο ναός δεν βρίσκεται σήμερα σε καλή κατάσταση. Ωστόσο η εκκλησία παραμένει ανοιχτή και οι πιστοί την επισκέπτονται καθημερινά» τονίζει μιλώντας στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο π. Κωνσταντίνος Κοντορούδας, εφημέριος του ναού, ο οποίος τόσο ο ίδιος όσο και το εκκλησιαστικό συμβούλιο του ναού προσπαθούν εδώ και πολλά χρόνια να διασώσουν για τις επόμενες γενιές το ναό του Αγίου Χαραλάμπους.
Ταυτόχρονα, αγωνίζονται με επιμονή για να κηρυχθεί ο εν λόγω ναός διατηρητέο μνημείο της νεότερης ελληνικής και εκκλησιαστικής ιστορίας μας: «Ο ναός οικοδομήθηκε από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Αυτοί κατάφεραν να διασώσουν και να φέρουν στην Ελλάδα ξύλινες εικόνες αγίων, αρκετές από τις οποίες διακοσμούν και σήμερα το εσωτερικό του ναού» αναφέρει ο π. Κωνσταντίνος και συνεχίζει: «Η υγρασία έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Όποτε βρέχει το νερό περνά από τα κεραμίδια της οροφής και πέφτει στο δάπεδο. Τοποθετήσαμε το 2019 διάφορα πλέγματα εντός του ναού προκειμένου να μην πέφτουν οι σοβάδες πάνω στον κόσμο. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο προστατεύονται οι πιστοί και αποφεύγονται οι τραυματισμοί. Επίσης, φθορές υπάρχουν και στο μωσαϊκό, στο δάπεδο εντός του ναού. Εφόσον δεν υπάρχει μονωτικό υλικό μαζεύεται πολύ υγρασία από κάτω με αποτέλεσμα να καταστρέφεται σιγά-σιγά το μωσαϊκό. Οι αγιογραφίες έχουν αρχίσει και αυτές λόγω της υγρασίας να ξεφτίζουν. Πριν από 1,5 χρόνο περίπου είχαν γίνει εργασίες για τη συντήρηση του τέμπλου χάρη σε κάποια δωρεά που είχε γίνει. Αυτό είναι ευτυχώς σε καλή κατάσταση μόνο και μόνο επειδή δεν φτάνει έως την οροφή. Προβλήματα υπάρχουν βεβαίως και στα εξωτερικά τοιχώματα του ναού. Πριν από έναν μήνα έγινε ένας επιτόπιος έλεγχος από ομάδα μηχανικών, έτσι ώστε να ελεγχθεί η στατικότητα του ναού. Έχουμε δώσει μάλιστα έως τώρα και ένα ποσό για να προχωρήσει η σύνταξη των μελέτης. Πρέπει να σας πω ότι και η Περιφέρεια Αττικής έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για να μας βοηθήσει στις εργασίες αποκατάστασης. Σκοπεύουμε να απευθυνθούμε και στο Υπουργείο Πολιτισμού και να ζητήσουμε να χαρακτηρισθεί ο ναός πολιτισμικό μνημείο-λόγω της ύπαρξης των αγιογραφιών του Κόντογλου- και να ενταχθεί εν συνεχεία σε κάποιο πρόγραμμα του ΕΣΠΑ. Πάντως, από ό,τι μπορώ να υπολογίσω σίγουρα θα απαιτηθεί πολύς χρόνος αλλά και πολλά χρήματα για να γίνει πλήρως η αποκατάσταση του ναού».
Η πρώτη εκκλησία ήταν ξύλινη και χτίστηκε από Μικρασιάτες πρόσφυγες
Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους θεωρείται ως ένας από τους ιστορικότερους στην Ελλάδα. Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή το 1929 κατάφεραν με πολλές στερήσεις να κτίσουν αρχικώς έναν ξύλινο ναό, για την τέλεση των λατρευτικών τους αναγκών, αλλά και για να στεγάσουν συγχρόνως τις εικόνες που είχαν μεταφέρει από τις χαμένες πατρίδες τους. Σημαντικός σταθμός στην ιστορία του εν λόγω ναού είναι η χρονιά του 1955, όταν φιλοτεχνείται μεγάλο μέρος των τοιχογραφιών του από τον ευσεβή αγιογράφο και λογοτέχνη Φώτη Κόντογλου και τους συνεργάτες του.
Ριζική ανακαίνιση
Ο Κόντογλου αισθανόταν τον ναό αυτό πιο οικείο, λόγω και της δικής του μικρασιατικής καταγωγής. Η ριζική ανακαίνιση και ο εξωραϊσμός του ναού μέσω των τοιχογραφιών του ολοκληρώθηκε το 1958.
Ανάμεσα στα έτη 1954 και 1958, ο Φώτης Κόντογλου διακοσμεί με τοιχογραφίες το εσωτερικό του ναού και αγιογραφεί το κτιστό τέμπλο του. Στο πλούσιο εικονογραφικό πρόγραμμα του ναού, που ακολουθεί τα πρότυπα υστεροβυζαντινών εκκλησιών, οι κυρίαρχες μορφές του Παντοκράτορα στον τρούλο και της Πλατυτέρας στο Ιερό, συνδυάζονται με τις μεγάλες δεσποτικές εορτές, αλλά και με σκηνές από τον βίο του προστάτη αγίου του ναού – του αγίου Χαραλάμπους – αλλά και με πολυάριθμες μορφές αγίων στον κυρίως ναό. Η κλασική δομή των παραστάσεων, η ακρίβεια του σχεδίου, το υψηλό ήθος των μορφών και η χρωματική λιτότητα αυτού του διάκοσμου, πάντα σε βυζαντινό ύφος, δίνουν το μέτρο των ικανοτήτων του ζωγράφου. Το διάστημα από το 1964 έως και το 1969, ο ναός ανακαινίστηκε εκ νέου υπό τον τότε εφημέριο αρχιμανδρίτη π. Φρουμέντιο Νάσιο.
Σωτήρης Λέτσιος
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”