Την προμεσημβρινή ώρα της Πέμπτης, 28ης Οκτωβρίου 2021, εoρτάσθηκε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων η μνήμη της εθνικής επετείου του 1940.
Στα πλαίσια της εορτής αυτής τελέσθηκε στο Καθολικό του Ναού της Αναστάσεως Δοξολογία προς τον παντοδύναμο Θεόν, τον απαλλάξαντα την πατρίδα μας από την Ιταλική στρατιωτική επίθεση του 1940 και της βαρβαρικής Ναζιστικής Κατοχής, η οποία ακολούθησε (1945) και οδηγήσαντα αυτήν στην ελευθερία και ως δέηση για την ανάπαυσιν των ψυχών των ανδρείως αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων στον απελευθερωτικό τούτο αγώνα των πατέρων ημών.
Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλος προεξήρχε της Δοξολογίας, συνιερουργούντων Αυτώ Αγιοταφιτών Αριερέων Ιερομονάχων και διακόνων τη συμπροσευχή μοναχών, μοναζουσών, μελών της Ελληνικής Παροικίας των Ιεροσολύμων, παρουσία του Γενικού Προξένου της Ελλάδος εις τα Ιεροσόλυμα κ. Ευαγγέλου Βλιώρα και μελών του Ελληνικού Γενικού Προξενείου.
Μετά την Δοξολογία έλαβε χώρα δεξίωση στο Πατριαρχείο, κατά την οποίαν ο Πατριάρχης προσεφώνησε διά της κάτωθι προσφωνήσεως Αυτού:
Εκλαμπρότατε Γενικέ Πρόξενε της Ελλάδος
κ. Ευάγγελε Βλιώρα,
Σεβαστοί άγιοι Πατέρες και αδελφοί,
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί.
Σήμερον τιμώμεν εορτίως την εθνικήν επέτειον της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Το ιστορικόν τούτο γεγονός είναι συνυφασμένον με το γνωστόν «Όχι» των Ελλήνων εις την θρασείαν αξίωσιν του τότε φασιστικού κράτους της Ιταλίας, να καταλάβη «διά των ενόπλων αυτής δυνάμεων στρατηγικά σημεία του Ελληνικού εδάφους». Η δε Ιταλία ήτο εις συμμαχίαν μετά του δαιμονιώδους και θηριωδεστάτου Ναζιστικού και Χιτλερικού καθεστώτος της Γερμανίας.
Η ακατάσχετος πολεμώδης λαίλαψ των ισχυρών δυνάμεων του Άξονος και η προέλασις αυτού εντός της πατρώας γης, ανεκόπη υπό της σθεναράς όντως αντιστάσεως των Ελλήνων, οι οποίοι εμάχοντο υπέρ των θείων δώρων της ελευθερίας και της εθνικής ανεξαρτησίας, δηλονότι της εδαφικής ακεραιότητος.
Διά μίαν εισέτι φοράν το γένος των Ελλλήνων, εις την ένδοξον και πολυδιάστατον αυτού μακραίωνα ιστορίαν, απέδειξε την ασάλευτον πίστιν αυτού εις την προγονικήν παρακαταθήκην των φυσικών και ηθικών αξιών της φιλοπατρίας, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας αλλά και του απολύτου σεβασμού προς το ανθρώπινον πρόσωπον. «Τη ελευθερία ούν, η Χριστός ημάς ηλευθέρωσε, στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε», (Γαλ. 5,1) παραγγέλλει ο θείος Παύλος.
Το «Όχι» της 28ης Οκτωβρίου του 1940, δέον όπως μη θεωρήται ως απλούν ορόσημον εν τη παγκοσμίω ιστορία, αλλά μάλλον ως υπόμνησις της εν τω κόσμω διενεργουμένης πάλης των υιών του φωτός κατά των υιών του σκότους και των δυνάμεων της αληθείας κατά των δυνάμεων του ψεύδους και της αλαζονείας. «Το γαρ μυστήριον ήδη ενεργείται της ανομίας» (Β΄ Θεσ. 2,7) επισημαίνει ο ιερώτατος Παύλος.
Εν τη σκοτομήνη του ενεργουμένου μυστηρίου της ανομίας αλλά και της παραφροσύνης εν τη ούτω καλουμένη «Εποχή Νέας Τάξεως», η εποποιία του «Όχι του 1940» αι ηθικαί, δηλονότι αξίαι, τας οποίας ενσαρκώνει, προβάλλει ως αείφωτος φάρος τοις εν τω πελάγει του σκότους ευρισκομένοις, διό και καλούμεθα εις εγρήγορσιν κατά την του σοφού Παύλου προτροπήν «Γρηγορείτε, στήκετε εν τη πίστει, ανδρίζεσθε, κραταιούσθε» (Α΄ Κορ. 16,13).
Η Γεραρά ημών των Αγιοταφιτών Αδελφότης οφειλετικώς τιμώσα την εποποιίαν του 1940 και εκθύμως συμμετέχουσα εις την της ελευθερίας θυσιαστικήν επινίκιον ταύτην μνήμην, επί τω ταπεινωτικώ ολέθρω και εκτοπισμώ των ειδεχθών κατοχικών στρατιωτικών δυνάμεων του Ναζισμού, σύσσωμος κατήλθεν εις τον Πανίερον Ναόν της Αναστάσεως, ένθα προσέφερεν ευχαριστήριον Δοξολογίαν εις τον υπέρ ημών Σταυρωθέντα και Αναστάντα Θεόν και Σωτήρα ημών Ιησούν Χριστόν.
Προσέτι δε ικετηρίους δεήσεις ανέπεμψεν υπέρ αιωνίας μνήμης και μακαρίας αναπαύσεως των ψυχών πάντων των υπέρ πίστεως, πατρίδος και ελευθερίας αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων πατέρων και αδελφών ημών.
Επί δε τούτοις επιτρέψατε Ημίν, όπως υψώσωμεν το ποτήριον Ημών και αναφωνήσωμεν:
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου 1940!
Ζήτω το «Όχι»!
Ζήτω η Ελλάς!
Ζήτω το ευσεβές γένος των Ρωμαίων Ορθοδόξων!
Ζήτω η Αγιοταφιτική Αδελφότης!
Και ο Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος κ. Ευάγγελος Βλιώρας είπε:
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς,
Σεβαστοί Πατέρες,
Αγαπητά παιδιά,
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Κυρίες και κύριοι,
Οι εθνικές επέτειοι αποτελούν ορόσημα, αφορμές για στοχασμό, που μέσα στη ροή του χρόνου επαναφέρουν στη σκέψη μας τα γεγονότα που σφυρηλάτησαν διαχρονικά τη συλλογική ιστορική μνήμη των απανταχού Ελλήνων.
Η σημερινή επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940, 81 χρόνια από εκείνη την ένδοξη στιγμή που αποτελεί σημείο αναφοράς για τον απανταχού Ελληνισμό, μας δίνει την ευκαιρία να ανακαλέσουμε στη σκέψη και στην καρδιά μας τη γενιά των ανδρών, των γυναικών και των παιδιών που γέμισαν την συλλογική μας Ιστορία με αμέτρητες σελίδες ηρωισμού, αυταπάρνησης και αυτοθυσίας.
Στα βουνά της Ηπείρου, στα Οχυρά της Μακεδονίας, στα νερά του Αιγαίου, της Μεσογείου και του Ατλαντικού, στη Μέση Ανατολή, στη κατεχόμενη Ελλάδα, σε όλα τα «μέρη όπου δεν είχε καθημερινές και σκόλες», για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση του Οδυσσέα Ελύτη, οι Έλληνες, έδωσαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν για να διαφυλάξουν την εθνική μας ανεξαρτησία και ακεραιότητα, διαχρονικά ιδανικά όλων των Αγώνων του Έθνους από το 1821, μέχρι και σήμερα.
Οι επιστολές, από το Μέτωπο, των Ελλήνων στρατιωτών, φανερώνουν την αυταπάρνηση, την πηγαία, πρωτόλεια φιλοπατρία και την ισχυρή θέληση των Ελλήνων, να αγωνιστούν για την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την ακεραιότητα της πατρίδας, γνωρίζοντας καλά ότι το τίμημα της ελευθερίας είναι πάντοτε υψηλό.
Γράφει στις αρχές Νοεμβρίου του 1940, ο στρατιώτης Σπήλιος Λατσινός, προς την μητέρα του και τα αδέλφια του:
«Αγαπημένη μου μητέρα και αγαπημένα μου αδέλφια. Όπως πάνε τα πράγματα φαίνονται καλά για το στρατό μας και θα το έχω μεγάλη χαρά, μιας και μας εδόθη η τιμή να πάμε πρώτοι από το σύνταγμα μας να λάβουμε μέρος στας μάχας. Απευθύνομαι σε όλη μου την οικογένεια, δηλαδή σε ό,τι προσφιλές έχω σε αυτόν τον κόσμο, και θα σας παρακαλώ πάντα να εύχεστε περισσότερο στο Θεό να νικήση ο στρατός μας, παρά να σωθώ εγώ»
Στα τέλη του Νοεμβρίου, ο Αθανάσιος Κουρούκλης, στέλνει το ακόλουθο γράμμα προς το γιό του, που υπηρετεί στο Πολεμικό Ναυτικό και τον ενημερώνει ότι ο αδελφός σκοτώθηκε.
“Ανδρέα, είμαστε καλά. Το αγαπημένο μας παιδί, ο Χρήστος, εσκοτώθηκε. Παιδί μου, η μητέρα σου, σου δίνει την ευχή της, να μη στεναχωρηθής καθόλου. Στάσου πιστός.»
Σ’ αυτούς τους προμάχους της πατρίδος, που υπερασπίστηκαν, «άχρι θανάτου», την εθνική μας ανεξαρτησία, σ’ αυτούς που έπεσαν στη μάχη και σ’ αυτούς που γύρισαν από το μέτωπο με την ψυχή γεμάτη πίκρα και φόβο, σ’ αυτούς που πάλεψαν το αδυσώπητο θηρίο του φασισμού και του ναζισμού, δίνοντας ζωντανό παράδειγμα ελπίδας στους λαούς της έντρομης Ευρώπης, στις μάνες και τις συζύγους που περίμεναν ή που πένθησαν καρτερικά, στα παιδιά που ορφάνεψαν, σ’ αυτούς τους «ελάχιστους αδελφούς μας», αποτίουμε σήμερα φόρο τιμής.
Η 28η Οκτωβρίου 1940 σηματοδοτεί την άρνηση στον ολοκληρωτισμό, την αντίσταση στο φασισμό, την αφιέρωσή μας στην ελευθερία και την εθνική αξιοπρέπεια και συμπυκνώνει, σε μία ιστορική στιγμή, τις μνήμες, τα βιώματα και τις αξίες που καθοδήγησαν πάντοτε τον εθνικό μας βίο.
Αποτελεί συνεπώς για το Γενικό Πρόξενο της Ελλάδος ξεχωριστή τιμή να απευθύνεται προς τον Ελληνισμό της Αγίας Γης σε αυτή την ξεχωριστή μέρα μνήμης και υπερηφάνειας.
Ως ευρισκόμενοι στην Αγία Γη, αναλογιζόμαστε σήμερα με συγκίνηση τη συμβολή των Ελλήνων των Ιεροσολύμων στον Αγώνα του 1940.
Άνω των 40 εθελοντών πύκνωσαν τις γραμμές των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελεύθερης Ελλάδος. Όταν οι τύχες του Πολέμου εμφανίζονταν αρνητικές για το Συμμαχικό Αγώνα, τα Ιεροσόλυμα και το Γενικό μας Προξενείο απετέλεσαν, το 1942 επί τρίμηνο, έδρα της κυβέρνησης της Ελεύθερης Ελλάδας.
Την ιστορική αυτή ημέρα μνημονεύουμε ιδιαίτερα τον Ναύτη Ηλεκτρολόγο Ανέστη Ζωγράφο, που έδωσε τη ζωή του στη βύθιση του Υποβρυχίου Κατσώνης στη Σκιάθο στις 14 Σεπτεμβρίου 1943 και τον Ναύτη Μηχανικό Εμμανουήλ Μύκωνο, που φονεύθηκε κατά τη πρόσκρουση σε νάρκη του Αντιτορπιλικού Αδρίας στην Κάλυμνο στις 22 Οκτωβρίου 1943. Τα οστά του τελευταίου όπως και άλλων 20 συμπολεμιστών του, πάντα πιστών στο καθήκον, μεταφέρθηκαν από την Τουρκία στην Ελλάδα το 1947 και εναποτέθησαν στο οστεοφυλάκιο του Μνημείου Πεσόντων του Πολεμικού μας Ναυτικού.
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι Αρχιερείς,
Σεβαστοί Πατέρες,
Αγαπητά παιδιά,
Αγαπητοί συνάδελφοι,
Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα, όπως και στο ιστορικό μας παρελθόν, το παλαίφατο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και η Αγιοταφιτική Αδελφότητα μαρτυρούν και ενισχύουν τη δυναμική παρουσία του Ελληνισμού στην Αγία Γη.
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, ως ο κατ’ εξοχήν εκφραστής της Ορθοδόξου πίστεώς μας και του Ελληνισμού στην Αγία Γη, υπήρξε και παραμένει, ζωντανό παράδειγμα θεοφόρου ζωής, πίστεως και ελπίδας και θεματοφύλακας των ηθικών και πνευματικών αξιών της ελληνικής και ορθόδοξης μαρτυρίας.
Στην εποχή μας, όπως και σε κάθε άλλη, η εθνική ενότητα και η εγρήγορση, η προσήλωση στις ηθικές και πνευματικές αξίες της ορθόδοξης πίστης μας και στα ιδανικά της ελευθερίας και της δημοκρατίας, αποτελούν βασικά εφόδια για την αποτελεσματική ανταπόκρισή μας σε κάθε αγώνα.
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 μας υπενθυμίζει πως η ομοψυχία, και η ισχυρή θέληση του ελληνικού λαού να διατηρήσει την ελευθερία και την εθνική υπερηφάνειά του, καθόρισαν και την νικητήρια έκβαση του αγώνα αυτού.
Η ιστορική αυτή μέρα αποτελεί επίσης σταθμό ανάμεσα στο παρόν, το παρελθόν και το μέλλον. Μνημονεύοντας το παρελθόν, καθοδηγούμε τα βήματα μας στο παρόν και οραματιζόμαστε ένα καλύτερο μέλλον για την πατρίδα μας και για όλο τον κόσμο.
Με αισθήματα υπερηφάνειας για το χθες και αισιοδοξίας για το σήμερα και το αύριο, ας ανανεώσουμε την υπόσχεσή μας να παραμείνουμε όρθιοι στις επάλξεις του αγώνα για την ελευθερία και την εθνική μας ανεξαρτησία και πρόοδο.
Ζήτω η 28η Οκτωβρίου 1940!
Ζήτω η Ελλάδα!
Πηγή: Πατριαρχείο Ιεροσολύμων