Όταν οι ενορίες πέφτουν στη μάχη των… «λάικ» για το… καλό των πιστών

Η πανδημία ανάγκασε του κληρικούς να καταφύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώστε να μη χάσει το ποίμνιο την επαφή του με την Εκκλησία αλλά, πολλές φορές, ήταν οι ίδιοι που… έχασαν το μέτρο! Ιερείς μιλούν για όσα άλλαξε η καραντίνα

Από τη στιγμή πού έκλεισαν οι Εκκλησίες λόγω κορωνοϊού Covid – 19 ο πιστός λαός στερήθηκε την συμμετοχή και την επαφή του με τις Ιερές Ακολουθίες και την εκκλησιαστική ζωή. Το μεγάλο πρόβλημα δημιουργήθηκε από τον Μάρτιο του 2020 και κορυφώθηκε την πασχαλινή περίοδο του 2020.

Οι πιστοί δεν είχαν την δυνατότητα να εκκλησιαστούν, να συμμετάσχουν στα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας. Η έλλειψη αυτή οδήγησε ορισμένες ενορίες στην διαδικτυακή προβολή των ακολουθιών με σκοπό την ανάπαυση των χριστιανών.

Πολλές φορές, όμως, είδαμε ακραίες καταστάσεις. Ιερείς να λειτουργούν ακόμη και μέσα στο σπίτι τους ή να ενδιαφέρονται μόνο για την προβολή τους και όχι για την τέλεση του μυστηρίου.

Σε κάθε περίπτωση όταν για λόγους αντικειμενικούς οι πιστοί δε μπορούν να προσέλθουν στους ιερούς ναούς η ακρόαση ή η τηλεθέαση τους αναπαύει, ωστόσο επ’ ουδενί υποκαθιστά την σωματική παρουσία και μετοχή του, στην Ενοριακή ζωή.

«Σε όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας είχαμε γενικές απαγορεύσεις όσον αφορά την εύρυθμη λειτουργία των Ναών. Απαγόρευση καμπανών και μεγαφώνων, λειτουργικών συνάξεων, γάμων, βαπτίσεων, μνημοσύνων, πανηγύρεων κλπ.» αναφέρει  ο Αρχιμανδρίτης Μάξιμος Μητράρας, προϊστάμενος του Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας Δάφνης και σημειώνει ότι «τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγιναν οι βάσεις ώστε να μην έχουμε πνευματική ξήρανση μέσα από τις αλλεπάλληλες Κ.Υ.Α. που απαγόρευαν την συμμετοχή του κόσμου στη θεία λατρεία. Αυτές οι απαγορεύσεις δημιούργησαν καινούργιες ανάγκες επαφή του κόσμου με την εκκλησιαστική ζωή χωρίς την φυσική παρουσία».

Πολλά θετικά

Υπογραμμίζει, επίσης, ότι «από ποιμαντική μέριμνα και αγωνία πολλοί Ιερείς άρχισαν να αναμεταδίδουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook – Instagram) τις λατρευτικές ιερές ακολουθίες και συνάξεις», αλλά κάνει σαφές ότι «η ανάμειξη της Εκκλησίας με τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης δημιούργησε τόσο θετικές όσο και αρνητικές εντυπώσεις» και περιγράφει τις σημαντικότερες ως εξής:

«Συμμετοχή του κόσμου χωρίς την φυσική παρουσία λόγω των μέτρων κατά της εξάπλωσης του Covid 19. Άνθρωποι με ειδικές ικανότητες ΑΜΕΑ και χρόνια νοσήματα, άνθρωποι με περιορισμό κατ΄ οίκον, γέροντες, ηλικιωμένοι ωφελήθηκαν παρακολουθώντας προσευχητικά αυτές τις λατρευτικές αναμεταδόσεις και βοηθήθηκαν ώστε να μην χάσουν την επικοινωνία με την θεία λατρεία.

Ταυτόχρονα όμως φάνηκε ξεκάθαρα το ελλειματικό και υπολειπόμενο των αναμεταδόσεων, διότι ο κάθε Ιερέας χρησιμοποιούσε το δικό του τυπικό και δημιούργησε μια εικόνα που αποπροσανατόλιζε τον χριστιανό διότι τον έθετε εκτός τόπου και χρόνου λόγω των πολλαπλών τυπικών».

Ακρόαμα και θέαμα

Ο π. Μάξιμος επισημαίνει, εξάλλου, ότι «αυτή η κατάσταση θέτοντας τον χριστιανό εκτός του χωροχρόνου του Ναού, τον απέκοψε από το ενιαίο σώμα του Χριστού ως μέλος εκ μέρους, που και σε αρκετές περιπτώσεις δημιούργησε μία επανάπαυση και μία απόσταση από τα τελούμενα αφαιρώντας το βίωμα και την κατανυκτική ατμόσφαιρα.

Συμμετέχοντας άθελά τους στην αποϊεροποίηση του σημαινομένου και έκπτωση της λειτουργίας της ζωής σε ακρόαμα και θέαμα δίκην αξιοθέατου. Γι΄ αυτό ενδεχομένως συνέβησαν διάφορα, όπως εξαγόρευση αμαρτιών, ανάγνωση ευχών χωρίς την αυτοπρόσωπη παρουσία και την συμμετοχή του πιστού μέσα από διαδικτυακές πλατφόρμες (messenger, viber, what’s up, face time κ.α.)».

Καταλήγοντας ο π. Μάξιμος σημειώνει ότι «οι εφαρμογές ενώ είναι χρησιμότατες ως εργαλεία διαποίμανσης, χρειάζονται αποδοχή από το σώμα της Εκκλησίας για να γίνει σωστή χρήση και αξιοποίησή τους».

Ο Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Δαρδανός υπογραμμίζει ότι «οι εξ αποστάσεως εκκλησιαστικές λειτουργίες, οι live αναμεταδόσεις από σελίδες των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, οι συζητήσεις μέσω Facebook, αλλά και οι εκπομπές με θρησκευτικό περιεχόμενο στο Youtube από Μητροπόλεις και Ιερούς Ναούς, αποτελούν τη νέα πραγματικότητα στην εκκλησιαστική κοινότητα» και προσθέτει ότι «υιοθετώντας τις νέες τεχνολογίες, το διαδίκτυο και τα social media, η Εκκλησία επιχειρεί να καλύψει τη συναισθηματική και κοινωνική ανάγκη συμμετοχής των πιστών στην εκκλησιαστική ζωή, που εξαιτίας των συνθηκών της πανδημίας του COVID-19 είναι περιορισμένη.

Τα Ηλεκτρονικά Κοινωνικά Δίκτυα (Facebook, Twitter, Google+, LinkedIn, Blogspot, κ.α.) και ο ρόλος τους στην καθημερινή ζωή και επικοινωνία του σύγχρονου ανθρώπου θέλγουν ολοένα και περισσότερο το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης αλλά και ποικίλων επιστημονικών κλάδων, όπως της δημοσιογραφίας, της φιλοσοφίας, της θεολογίας, της οικονομίας, της πολιτικής επιστήμης και φυσικά όλων των κοινωνικών επιστημών».

Ο π. Νεκτάριος τονίζει, άλλωστε, ότι «η Εκκλησία στηρίζει δι αυτού του τρόπου τους ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση στον Ιερό Ναό, λόγω των συνθηκών ή δικής τους αδυναμίας, λόγω σημαντικών προβλημάτων και οι οποίοι αυτή τη δύσκολη περίοδο έχουν επιπλέον ανάγκη τη φροντίδα της και την άντληση κουράγιου και δύναμης από την πίστη τους».

«Παρατηρούνται και τραγικά φαινόμενα. Χρειάζεται προσοχή στη χρήση των μέσων»

Κάνοντας αναφορά σε ακραίες μορφές χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ο π. Νεκτάριος Δαρδανός τονίζει: «Είναι κοινός τόπος ότι πολλές φορές παρατηρούνται στις ζωντανές αναμεταδόσεις και στις σχετικές αναρτήσεις από κληρικούς τραγικά φαινόμενα. Χρειάζεται προσοχή στην χρήση των μέσων».

«Δίνουμε μαρτυρία»

Όπως διευκρινίζει: «Είμαστε κληρικοί και έχουμε χρέος να αγωνιζόμαστε στη συναναστροφή και στην κοινωνική παρουσία μας να δίδουμε λόγο Χριστού. Δεν μπορούμε νά χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς εκκλησιαστική συνείδηση και συνάμα χωρίς εκκλησιαστικό φρόνημα. Δίνουμε μαρτυρία Εκκλησίας, μαρτυρία Ιησού Χριστού και όχι αλλότριων χώρων.

Δεν είμαστε ούτε πολιτικοί αναλυτές, ούτε δυνάμεθα να διατυπώνουμε πολωτικές εκφράσεις τασσόμενοι υπέρ του ενός ή του άλλου χρωματίζοντας έτσι τις κομματικές μας επιλογές. Επιπλέον καλό είναι η αρετή της διάκρισης να διαπνέει τον τρόπο μας».

Καταληκτικά ο Πρωτοσύγκελος της μητροπόλεως Ύδρας προσθέτει ότι «η διαδικτυακή συμμετοχή στις εκκλησιαστικές λειτουργίες καλύπτει την ανάγκη των πιστών για παρουσία στο θρησκευτικό σώμα και ταυτόχρονα οδηγεί την εκκλησιαστική κοινότητα, στη χρήση των νέων τεχνολογιών και νέων τρόπων έκφρασης στο δημόσιο χώρο, μακριά από πιθανές επιφυλάξεις στη χρήση των νέων μέσων επικοινωνίας».

Ένα χρήσιμο εργαλείο που εύκολα μπορεί να μετατραπεί σε παγίδα!

«Μην επιτρέψουμε σε κάποιους που δεν ξέρουν ούτε καν ποιοι είναι οι ίδιοι, να ασελγήσουνπνευματικά στην ψυχή μας»

Από την πλευρά του ο Αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Βασιλάκος, Ηγούμενος Ιεράς Μονής Γενεσίου Θεοτόκου Δαδιάς Σουφλίου, Αρχιερατικός επίτροπος Ορφέως Σουφλίου και Προϊστάμενος Ενοριακού Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών Ορεστιάδος μιλώντας για το εν λόγω ζήτημα τονίζει ότι «αν και η επικρατούσα αίσθηση, όχι μόνο στην κοινή γνώμη αλλά και στο λεγόμενο πλήρωμα της Εκκλησίας, είναι ότι η σχέση της με τα επιτεύγματα της τεχνολογίας και της επιστήμης σε όλους των κλάδους χωλαίνει λόγω ενός συντηρητισμού ή αρνητισμού ή ακόμα και μιας εμμονικής αποστασιοποίησης, μια προσεκτική ματιά στην ιστορία και μάλιστα της τέχνης έχει να μας πληροφορήσει περί του αντιθέτου».

Διευκρινίζει, εξάλλου ότι «η Εκκλησία ήδη από την σύστασή της δεν έχει κανέναν δισταγμό να αξιοποιήσει κάθε διαθέσιμο εργαλείο προς επίτευξη του σκοπού της, δηλαδή τον ευαγγελισμό του κόσμου.

Ήδη οι απόστολοι χρησιμοποιούν εξ ολοκλήρου την αυτοκρατορική ορολογία και σημειολογία για να περιγράψουν την αποκεκαλυμμένη αλήθεια του Κυρίου με εικόνες προσιτές στον λαό. Ο λεγόμενος κώδικας ή βιβλίο, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, είναι μια αποκλειστικώς χριστιανική εφεύρεση προς εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών των ναών και των μονών.

Δεν δίστασε η Εκκλησία να χρησιμοποιήσει ό,τι καλύτερο υπήρχε! Ακόμα και το ψάλσιμο και οι ύμνοι υιοθετήθηκαν χωρίς δισταγμό καθώς οι ακολουθίες τελούνταν μόνο με αναγνώσεις ευχών και γραφικών χωρίων.

Οι αιρετικοί όμως χρησιμοποίησαν τραγούδια ως προπαγάνδα, τα οποία και έγιναν αμέσως πολύ δημοφιλή δηλητηριάζοντας τις ψυχές του λαού! Τίποτα δεν σταμάτησε την Εκκλησία από το να ανοίξει δρόμους και να χαράξει πορείες».

Υπογραμμίζει, επίσης, ότι «σήμερα η Εκκλησία, και όχι μόνο, ήρθε αντιμέτωπη με μια νέα, αλλά όχι πρωτόγνωρη κατάσταση, την πανδημία που ενέσκυψε στην οικουμένη, αλλά αντιμετώπισε ένα σοβαρότατο πρόβλημα, εμφανές κυρίως στις αστικές και πολυπληθείς περιοχές.

Δεν υπήρχε κανένας τρόπος επικοινωνίας των κατά τόπους ποιμένων με το ποίμνιο, είτε επισκόπων είτε ιερέων. Η μεγάλη μερίδα των κατά τόπους Ενοριών, κατόπιν και της προτροπής της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος οργάνωσαν εκ του μηδενός ή ενίσχυσαν και ανέπτυξαν την παρουσία τους στο διαδίκτυο κάνοντας χρήση όλων διαθέσιμων ιστοτόπων».

Το ζητούμενο

Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι «το ζητούμενο δεν ήταν να έρθει ο κόσμος στην Εκκλησία δι’ αυτών των μέσων, αλλά οι ποιμένες να συναντήσουν την Εκκλησία, τα πρόσωπα των πιστών δηλαδή που βρίσκονταν σε εγκλεισμό χάριν της προστασίας της δημόσιας υγείας.

Το ποθούμενο ήταν να μην νιώσει κανείς μόνος αλλά μέλος μιας ζώσας κοινότητας, έστω και με τον ελάχιστο και ίσως ψυχρό διαδικτυακό τρόπο. Ο τρόπος αυτός μεταφράζεται σε επίσημες ιστοσελίδες, blogs, μεταδόσεις ιερών ακολουθιών, εκπομπών κατηχητικού και εκπαιδευτικού προσανατολισμού, επικοινωνία μέσω καναλιών στο YouTube, των γνωστών κοινωνικών δικτύων (Facebook, Instagram, Viber) κ.λπ.

Και ξαφνικά ένας κοιμώμενος πληθυσμός χαρισματούχων εθελοντών, με έφεση προς όλα τα ηλεκτρονικά και διαδικτυακά θέματα και με την απαιτούμενη τεχνογνωσία αφυπνίστηκε και πλέον η Εκκλησία της Ελλάδος θα μπορούσε να καυχηθεί ότι και το ποίμνιό της διακόνησε, δεδομένων των συνθηκών, αλλά και ότι έχει στα χέρια της μια αξιοπρόσεκτη ποσότητα μαγιάς για να κάνει και το επόμενο βήμα της διαδικτυακής ή τηλεοπτικής σταθερής παρουσίας της».

Μεμονωμένες περιπτώσεις

Ο π. Θεόφιλος επισημαίνει, ακόμη: «Βέβαια δεν θα πρέπει να παραλείψουμε και νοσηρά φαινόμενα που εμφανίστηκαν, ακόμα και μέσα σε ενοριακές προσπάθειες –ευτυχώς μεμονωμένα και σποραδικά- αλλά αυτό είναι θέμα που εύκολα αντιμετωπίζεται από τον επίσκοπο της κάθε τοπικής Εκκλησίας.

Μη ξεχνάμε ότι το διαδίκτυο όπως εύκολα μπορεί να διακονήσει τον λόγο της αληθείας που διακηρύττει η Εκκλησία μας, το ίδιο εύκολα μπορεί να μεταφέρει ψεύδη, μισές αλήθειες, διαστρεβλωμένες ειδήσεις, ανύπαρκτα περιστατικά και κατά την «κρίσιμη» ώρα που ο ένας θέτει θεμέλια συντεταγμένης κίνησης, κάποιος άγνωστος, από κάποια ανώνυμη πηγή να φωνάξει «υποχώρηση» και τότε… επικρατεί ο πανικός και όσοι δεν ήταν σοβαροί συνομιλητές τρέπονται σε άτακτη φυγή και οπισθοχώρηση που έχει πάντα θύματα».

«Ελέγξτε ‘ποιοι είμαστε’»

Ο π. Θεόφιλος θέλησε, ακόμη, να αποστείλει, τόσο στους διαχειριστές των εκκλησιαστικών ιστοτόπων όσο και σε εκείνους που τους επισκέπτονται. «Οι πρώτοι να εργάζονται με ζήλο χωρίς ένδειξη κόπωσης και να ελέγχουν ό,τι αναρτούν προς κοινοποίηση για τους πιστούς.

Οι δε αναγνώστες ή θεατές να ελέγχουν την ταυτότητα της σελίδας και να διαβάζουν πάντα τι γράφει ο διαχειριστής στην επιλογή «Ποιοι είμαστε»! Γιατί εμείς γνωρίζουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε να γίνουμε. Μην επιτρέψουμε σε κάποιους που δεν ξέρουν ούτε καν ποιοι είναι οι ίδιοι, αλλά θέλουν να διαμορφώσουν την συνείδησή μας κατά το χάος το επικρατούν εν αυτοίς, να ασελγήσουν πνευματικά στην ψυχή μας» καταλήγει ο π. Θεόφιλος Βασιλάκος.

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”