Ναυπάκτου: Όσοι σφραγί­ζονται υπό του Χριστού, δεν θα φοβούνται τον θάνατο

του Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιεροθέου

Ο Χριστός είναι η βάση της πίστεώς μας και το κέντρο της ζωής μας. Διά του Χρι­στού έχουμε κοινωνία με τον Τριαδικό Θεό. Με το Βάπτισμα γινόμαστε μέλη του Σώμα­τος του Χριστού και με την θεία Κοινωνία κοινωνούμε του Σώματος και του Αίματος του Χρι­στού. Η ένωσή μας με τον Χριστό γίνεται με το Άγιον Πνεύμα, και διά του Χριστού ερχόμαστε στον Πατέρα.

Ο Υιός και Λόγος του Θεού με την ενανθρώπησή Του προσέ­λαβε την ανθρώπινη φύση και την θέωσε «άμα τη προσλή­ψει», και με την Σταύρωση και την Ανάστασή Του νίκησε τον διάβολο, την αμαρτία και τον θάνατο και προσφέρεται σε μας, ώστε και εμείς διά του Χριστού να νικήσουμε στην ζωή μας τον διάβολο, την αμαρτία και τον θάνατο.

Ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει: «Και παν πνεύμα ο μη ομολογεί τον Ιησούν Χριστόν εν σαρκί εληλυθότα, εκ του Θεού ουκ έστι· και τούτό εστι το του αντιχρίστου ο ακηκόατε ότι έρχεται, και νυν εν τω κόσμω εστίν ήδη. ‘Υμείς εκ του Θεού εστε, τεκνία, και νενι­κήκατε αυτούς, ότι μείζων εστίν ο εν υμίν ή ο εν τω κόσμω» (Α΄ Ιω. δ΄, 3-4).

Ο Χριστός έχει δύναμη ασυγκρίτως υπέρτερη του αντιχρίστου, και όσοι ενώνονται με τον Χριστό νικούν τον αντίχριστο και κάθε άλλη δύναμη, ακόμη και τον θάνατο. Άλλωστε, το βαθύτερο νόημα της Ιεράς Αποκαλύψεως του Ιωάννου είναι η νίκη και ο θρίαμβος του Αρνίου (Χριστού) έναντι του αντιχρίστου.

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης γράφει στην Επιστολή Του: «Ο ποιων την αμαρτίαν εκ του διαβόλου εστίν, ότι απ’ αρχής ο διάβολος αμαρτά­νει. εις τούτο εφανερώθη ο υιός του Θεού, ίνα λύση τα έργα του διαβόλου. Πας ο γεγεννημένος εκ του Θεού αμαρτίαν ου ποιεί, ότι σπέρμα αυτού εν αυτώ μένει· και ου δύναται αμαρτάνειν, ότι εκ του Θεού γεγέννηται. εν τούτω φανερά εστι τα τέκνα του Θεού και τα τέκνα του διαβόλου» (Ιω. γ΄, 8-9).

Ο Απόστολος Παύλος γράφει: «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός» (Γαλ. β΄, 20) και γι’ αυτό «πάντα ισχύω εν τω ενδυναμούντι με Χριστώ» (Φιλ. δ΄, 13).

Αυτό είναι το θεμέλιο της πίστεως και της ζωής μας. Όποιος πιστεύει ότι ο αντίχριστος έχει μεγαλύτερη δύναμη από τον Χριστό, δεν έχει καταλάβει την δύναμη της Εκκλησίας ως Σώματος του Χρι­στού, ούτε έχει αισθανθή την ένωσή Του με τον Χριστό. Ο άγιος Πορ­φύριος έλεγε:

«Πολλοί άνθρωποι, και μάλιστα Χριστιανοί, δεν δέχονται καθό­λου την ύπαρξη του δαίμονα. Το δαιμόνιο, όμως, δεν μπορείς να το αρνηθείς. Πιστεύω ότι υπάρχει διάβολος και λέω μάλιστα ότι, αν βγάλουμε απ’ το Ευαγγέλιο την πίστη στην ύπαρξη του διαβόλου, τι γίνεται; Πάει το Ευαγγέλιο… Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ύπαρξη του διαβόλου, του οποίου τα έργα ήλθε να καταργήσει ο Χριστός.

Εγώ όμως σας λέω, αντί να ασχολείσθε με τον διάβολο και τις πονηρίες του, αντί να ασχολείσθε με τα πάθη, να στραφείτε στην αγάπη του Χριστού… Όταν ντυθούμε την πανοπλία του Θεού, τα πάντα θα κατορθώσουμε∙ και μάλιστα πολύ εύκολα. Είναι εύκολα όλα όταν μπούμε στην θεία Χάρι. Τότε είμαστε πιο ελεύθεροι, πιο δυνατοί. Μας προστατεύει η θεία Χάρις. Αν αγωνισθούμε, ερωτευ­θούμε τον Χριστό, τότε αποκτούμε την θεία Χάρι. Οπλισμένοι με την θεία Χάρι, δεν διατρέχουμε κίνδυνο κι ο διάβολος μας βλέπει και φεύγει».

Επομένως, πρέπει να σφραγισθούμε με την δύναμη του ονό­μα­τος του Χριστού. Σε αυτό αναφέρεται το επόμενο κείμενο:

*****

Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος για την σφραγίδα του Χριστού
Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Γίνεται συχνά λόγος για το σφράγισμα του Αντιχρίστου, αλλά δεν γίνεται σχεδόν καθόλου λόγος για το σφράγισμα του Αρνίου της Αποκαλύψεως.

Στην Αποκάλυψη γράφεται: «Και είδον, και ιδού το αρνίον εστηκός επί το όρος Σιών, και μετ’ αυτού εκατόν τεσσαράκοντα τέσσαρες χιλιάδες, έχουσαι το όνομα αυτού και το όνομα του πατρός αυτού γεγραμμένον επί των μετώπων αυτών» (Απ. ιδ΄, 1).

Κατά τους ερμηνευτές, Ανδρέα Καισαρείας και Αρέθα Καισαρείας το Αρνίον είναι ο Χριστός, το όρος Σιών είναι η Νέα Σιών «η πόλις του Θεού ζώντος», δηλαδή η Εκκλησία, οι εκατόν σαράντα τέσσερες χιλιάδες είναι ο τέλειος αριθμός, και είναι οι Χριστιανοί της Καινής Διαθήκης που είναι παρθένοι «κατά τε τον έσω, κατά τε τον έξω άνθρωπο, είναι εσφραγισμένα τα μέτωπά τους «τω φωτί του θείου προσώπου», και επειδή είναι εσφραγισμένοι με το όνομα του Αρνίου και του Πατρός Του «τοις ολοθρευταίς άγγελοι αιδέσιμοι φαίνονται» και «τοις ολεθρίοις δαίμοσι φοβεροί γίνονται».

Επομένως, έχει μεγάλη σημασία να σφραγισθούμε από τον Χριστό, και αυτό συνδέεται με το να ανήκη κανείς στον Χριστό, να είναι γραμμένος στο βιβλίο της ζωής. Όταν δε θα εμφανισθή το θηρίο που θα ανεβαίνη από την θάλασσα «προσκυνήσουσιν αυτόν πάντες οι κατοικούντες επί της γης, ων ου γέγραπται το όνομα εν τω βιβλίω της ζωής του αρνίου του εσφαγμένου από καταβολής κόσμου» (Απ. ιγ΄, 8).

Στο παρόν άρϑρο ϑα επιδιώξω να αναλύσω το τι είναι η σφραγίδα του Χριστού κατά την διδασκαλία του αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, διότι όποιος έχει την σφραγίδα του Χριστού θα ανήκη σε Αυτόν και δεν θα έχη εξουσία πάνω του ο αντίχριστος και ο διάβολος.

Ο άγιος Συμεών είναι ένας θαυμαστός διδάσκαλος και το ότι η Εκκλησία του έχει προσδώσει την επωνυμία του Θεολόγου είναι γεγονός που δείχνει την μεγάλη του αξία. Το ότι ο άγιος Συμεών αναφέρεται στην σφραγίδα του Χριστού και αναλύει τι στην πραγμα­τικότητα είναι η σφράγιση του Χριστού και ποια είναι τα γνωρίσματα ότι έχουμε σφραγισθή, είναι εχέγγυο γνησιότητος.

1. Η αποφυγή του φόβου του θανάτου και του διαβόλου

Σε μια Κατήχησή του, αναφερόμενος μεταξύ των άλλων στην προ­σπάϑεια να συναντήσουμε τον Χριστό και να ενωθούμε μαζί Του, υπογραμμίζει και το πως μπορούμε να ξεφύγουμε τον φόβο του ϑανάτου, αλλά και πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την ενέργεια και την δύναμη του νοητού λύκου, δηλαδή του διαβόλου. Αυτό μπορεί να γίνη μόνον αν σφραγισϑούμε με την σφραγίδα του Χριστού.

Ερωτά ο άγιος: «Τι δειλοί εσμέν και την εκ του σώματος δειλαινόμεϑα έξοδον; … Μη γαρ ϑάνατος εξουσιάζει των εσφραγισμένων ψυχών τη χάριτι του Παναγίου Πνεύματος και τω αίματι του Χριστού;». Με άλλα λόγια εκείνος που σφραγίζεται με την Χάρη του Αγίου Πνεύματος και με το Αίμα του Χριστού δεν φοβάται τον ϑάνατο, δεν έχει καμμιά εξουσία ο θάνατος πάνω του, και επομένως αυτός υπερβαίνει τον θάνατο.

Αλλά όσοι είναι εσφραγισμένοι με την σφραγίδα του Χριστού ξεφεύγουν από την εξουσία και την κυριαρχία και του διαβόλου. Ο νοητός λύκος δεν μπορεί να έχη καμμία εξουσία επάνω στους εσφραγισμένους από τον Χριστό. «Μη αντιβλέψαι τολμά ο νοητός λύκος τη του αρχιποίμενος Χριστού σφραγίδι, η σφραγίζει τα ίδια πρόβατα»; Ο Ποιμήν ο καλός σφραγίζει τα δικά του πρόβατα και αυτό σημαίνει ότι είναι απρόσβλητα από τον διάβολο, που δεν έχει καμμία εξουσία επάνω τους.

2. Η αναζήτηση της σφραγίσεως του Χριστού

Αλλά τι είναι αυτή η σφράγιση υπό του Χριστού; Τι εννοεί ο άγιος Συμεών με τον όρο σφραγίδα του Χριστού; Γράφει: «Καταμάϑετε, αδελφοί, της σφραγίδος Χριστού το αληθές εκτύπωμα… Μία σφραγίς αληθώς η έλλαμψις υπάρχει του Πνεύματος, ει και πολλαί των ενεργειών αυτής αι ιδέαι και πολλά των αρετών αυτής τα γνωρίσματα».

Αυτό το χωρίο είναι σημαντικότατο γιατί δείχνει ότι η σφραγίδα του Χριστού δεν είναι τίποτε άλλο από την ενέργεια του Παναγίου Πνεύματος. Με αυτήν την ενέργεια ο Θεός σφραγίζει τους δικούς Του και σ᾽ αυτούς, επομένως, δεν έχει καμμία εξουσία ο διάβολος. Γι’ αυτό η σφράγιση του ανθρώπου υπό του Χριστού στην πραγματικότητα είναι η έλευση της ϑείας Χάριτος μέσα στην καρδιά του, οπότε ο άνϑρωπος καθίσταται ναός του Παναγίου Πνεύματος.

Έχοντας αυτά υπ᾽ όψη του ο άγιος Συμεών προτρέπει τους μοναχούς και τους Χριστιανούς: «Όσοι τοίνυν ασφράγιστοι, δράμετε· όσοι ασημείωτοι, σπεύσατε τω σημείω σημειωϑήναι του Πνεύματος». Δηλαδή, όσοι Χριστιανοί, Κληρικοί και μοναχοί, γιατί σε αυτούς ομιλεί, δεν έχουν σφραγισθή από το Άγιον Πνεύμα και είναι «ασημείωτοι», ασφράγιστοι, θα πρέπει να σπεύσουν να σφραγισθούν από το Άγιον Πνεύμα.

Υπάρχουν όμως και μερικά χαρακτηριστικά σημεία που δείχνουν ποιος είναι ασφράγιστος. Ασφράγιστος είναι «ο δειλαινό­μενος ϑάνα­τον». Και ασημείωτος είναι «ο μη ακριβώς το είδος της σφραγίδος γινώσκων», αυτός που δεν γνωρίζει το είδος της σφραγίσεως.

Αλλά η αναζήτηση της σφραγίσεως υπό του Χριστού είναι συγκε­κριμένη. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν ειδικοί τρόποι διά των οποίων ο άνθρωπος σφραγίζεται και γίνεται πρόβατο του Ιησού Χριστού.

Ο πρώτος τρόπος είναι το άγιον Βάπτισμα. Διά του Μυστηρίου του Βαπτίσματος ενδυόμαστε τον Χριστό. Με το άγιον Βάπτισμα και το άγιον Χρίσμα γινόμαστε μέλη του Σώματος του Χριστού, και με το άγιον Χρίσμα λαμβάνουμε το Άγιον Πνεύμα, γι’ αυτό ο Ιερεύς λέγει: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου». Αλλά επειδή με τις πράξεις μας, που διαπράξαμε ύστερα από το άγιο Βάπτισμα που δεχϑήκαμε σε βρεφική ηλικία, αρνηϑήκαμε τον Χριστό, γι’ αυτό χρειάζεται μετάνοια. «Διά τούτο ούν πάλιν εαυτούς διά της σωτηρίου μετανοίας ανακαλεσώμεϑα, πάντα ποϑούντες και πράττοντες όσα Χριστώ υπάρχει ευάρεστα, ίνα και παρ᾽ αυτού σφραγισθέντες του λοιπού άφοβοι βιωσώμεϑα».

Με το άγιον Βάπτισμα, μαζί με το βάπτισμα της μετανοίας που ακολουθεί, σφραγιζόμαστε από τον Χριστό και λαμβάνουμε την Χάρη του Αγίου Πνεύματος στην καρδιά μας. Έτσι, λοιπόν, μυστήρια και άσκηση είναι απαραίτητα για να αποδειχϑούμε γνήσιοι δούλοι του Ιησού Χριστού. Με αυτόν τον τρόπο ϑα λάβουμε το έλεος του Θεού «και άξιοι γενέσϑαι αξιωϑώμεν της γνώσεως των μυστηρίων του Χριστού». Όταν όμως μιλά ο άγιος για την γνώση των μυστηρίων του Χριστού δεν εννοεί την γνώση διά του λόγου και της ακοής, «αλλά της έργω και πράξει ϑεωρουμένης».

3. Οι Μακαρισμοί του Χριστού

Ποια όμως είναι η γνώση των μυστηρίων του Χριστού εν έργω και πράξει, που στην πραγματικότητα είναι δείγμα ότι έχουμε σφραγισϑή από τον Χριστό και έχουμε την Χάρη του Αγίου Πνεύματος; Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος δεν είναι στοχαστής ϑεολόγος, αλλά εμπει­ρικός. Γνωρίζει εκ πείρας την κατάσταση αυτή και γι’ αυτό την περι­γράφει ασφαλώς και απταίστως.

Η έλλαμψη του Παναγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά του Χριστιανού φανερώ­νεται με την βίωση των μακα­ρισμών του Χριστού. Γι’ αυτό στην συνέ­χεια της Κατηχήσεώς του ο άγιος Συμεών αναλύει τους Μακαρισμούς του Χρι­στού, αλλά κυρίως περιγράφει το πως ο άνϑρωπος διά των Μακαρι­σμων δέχεται την σφραγίδα του Παναγίου Πνεύματος.

Ο πρώτος Μακαρισμός είναι ο Μακαρισμός της πτωχείας: «Μακά­ριοι οι πτωχοί τω πνεύματι ότι αυτών εστιν η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. ε΄, 3). Οι άγιοι Πατέρες όταν ερμηνεύουν την πτωχεία του πνεύματος, εννοούν κυρίως την ταπείνωση και την αίσϑηση της αμαρτωλής καταστάσεώς μας. Όποιος γνωρίζει την κατάστασή του, όποιος διακρίνεται για την αυτογνωσία, και κυρίως για την αυτομεμψία, δείχνει ότι εμπνέεται από την Χάρη του Θεού και γι’ αυτό μέσα του μπορεί να πληροφορηθή την ύπαρξη της Βασιλείας των Ουρανών. Ο άνθρωπος αυτός «βεβαίαν εν αισθήσει ψυχής την κτήσιν έχειν αυτής».

Απόδειξη της υπάρξεως μέσα του της Βασιλείας των Ουρανών είναι ότι δεν επιϑυμεί των ορωμένων και φθειρομένων, δηλαδή όλων των πραγμάτων του κόσμου, του πλούτου, της δόξης, της τρυφής και της βιωτικής και σωματικής απολαύσεως. Και όχι μόνον δεν επιϑυμεί αυτά, αλλά «προς ταύτα αηδώς διακείσθαι κατά ψυχήν και προαί­ρεσιν», όπως ακριβώς αηδία αισθάνονται οι εν εξουσία και βασιλική τιμή ζώντες «προς τους επί σκηνής πορνικής διατρίβοντας». Πάντως, αν κάποιος ελκύεται από ένα από όσα προαναφέρθησαν, σημαίνει ότι «την βασιλείαν εκείνην των ουρανών ούτε είδεν ούτε ωσφράνθη ούτε εγεύσατο αυτής της θυμηδίας τε και γλυκύτητος».

Ο δεύτερος Μακαρισμός είναι, «Μακάριοι οι πενϑούντες ότι αυτοί παρακλη­θήσονται» (Ματθ. ε΄, 4). Πένθος έχει ο άνϑρωπος εκείνος ο οποίος δεν έχει καμμία προσπάϑεια για τα παρόντα του βίου, δηλαδή δεν εκδηλώνει καμμία επιϑυμία για να αποκτήση τα εγκόσμια, και μάλιστα εκείνος που δεν έχει λογισμό συνδυαζόμενο με αυτά. Δεν είναι δυνατόν ο άνϑρωπος να ενδιαφέρεται για την απόκτηση της ανϑρώπινης δόξης, του πλούτου και της ηδονής και να έχη συγχρόνως πένϑος στην καρδιά του. Όποιος αγωνίζεται να ζήση σύμφωνα με το ϑέλημα του Θεού, αυτός κατά φυσικό τρόπο αποκτά το πένϑος στην καρδιά του.

Αυτό σημαίνει ότι, όταν προσπαθή να τηρήση στο έπακρο τις εντολές του Χριστού και να φθάσει στην καϑαρότητα και την άμωμο πολιτεία που υπαγορεύουν οι εντολές του Χριστού και τότε ερευνήση τον εαυτό του, ϑα τον βρη εντελώς ασϑενή και μη έχοντα δυνάμεις να φϑάση στο ύψος των εντολών, αλλά και πολύ πτωχό και ανάξιο για την υποδοχή του Θεού. Βλέποντας αυτά «πενϑήσει πάντως πένϑος το όντως μακαριώτατον». Καρπός του πένϑους είναι η παράκληση η οποία «αρραβών εστι της βασιλείας των ουρανών».

Έτσι το πένθος και η παράκληση είναι καρπός της πτωχείας του πνεύματος που είναι η ταπεινοφροσύνη. Όπως λέγει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, «όπου ταπεί­νωσις, αψευδής, εκεί και ταπεινοφροσύνης βυϑός· και όπου ταπεινοφροσύνη, εκεί και ελλάμψεις του Πνεύματος. Όπου δε ελλάμψεις του Πνεύματος εκεί φωτοχυσία Θεού και Θεός εν σοφία και γνώσει των μυστηρίων αυτού. Ένϑα δε ταύτα, εκεί βασιλεία ουρανών και βασιλείας επίγνωσις και οι αποκεκρυμμένοι ϑησαυροί της γνώσεως του Θεού, εν οις και η φανέρωσις, έστι της πτωχείας της πνευματικής. Όπου δε πτωχείας πνευματικής αίσϑησις, εκεί και το χαρμόσυνον πένϑος, εκεί και τα αενάως ρέοντα δάκρυα, τα την φιλούσαν ταύτα ψυχήν εκκαϑαίροντα και τελείως αυτήν απεργαζόμενα φωτεινοτάτην».

Έτσι, από την πνευ­ματική πτωχεία έρχεται το πένϑος και τα δάκρυα, τα οποία αυξάνουν την ταπείνωση και ο άνϑρωπος αποκτά εμπειρική γνώση της παρακλήσεως και της Βασιλείας των Ουρανών.

Οι δυό πρώτοι Μακαρισμοί είναι η βάση της πνευματικής ζωής, γιατί από εκεί προέρχονται όλες οι άλλες πνευματικές καταστάσεις, δηλαδή η βίωση των ελλάμψεων των ενεργειών της ϑείας Χάριτος. Οπότε όλοι οι επόμενοι Μακαρισμοί του Χριστού είναι συνέπεια και συνέχεια των δυό πρώτων Μακαρισμών.

Αυτό σημαίνει ότι από την πνευματική πτωχεία και τα δα­κρυα, που προχέονται αενάως, η ψυχή αποσβενύει και καϑαρίζει το ϑυμικό της μέρος, «πραεία και ακίνητος όλη προς οργήν γίνεται», οπότε βιώνει τον Μακαρισμό, «Μακάριοι οι πραείς ότι αυτοί κληρο­νομήσουσι την γην»∙ πεινά και διψά για να μάϑη τα δικαιώματα του Θεού στην ζωή της, και έτσι βιώνει τον Μακαρισμό, «Μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην ότι αυτοί χορτασϑήσονται»∙ γίνεται ελεήμων και συμπαϑής προς όλους και έτσι εφαρμόζει τον Μακαρισμό, «Μακάριοι οι ελεήμονες ότι αυτοί ελεηϑήσονται»∙ καϑαρίζει την καρδιά και βλέπει την άκτιστη δόξα του Θεού, κατά τον Μακαρισμό «Μακάριοι οι καϑαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται».

Έπειτα, όσοι ζούν αυτές τις καταστάσεις γίνονται ειρηνοποιοί, και ονομάζονται υιοί του Υψίστου, οπότε βιώνουν τον Μακαρισμό, «Μακάριοι οι ειρηνοποιοί ότι αυτοί υιοί Θεού κληϑήσονται», και φυσικό επακόλουϑο είναι ο διωγμός ένεκεν του Θεού. Αφού γνωρίζει τον Θεό και αγαπά τον Θεό, στην συνέχεια υπομένει «πάντα πόνον και πάσαν ϑλίψιν δι᾽ αυτόν», υπομένει τις ύβρεις, τις λοιδορίες και τις στενοχωρίες, τους διωγμούς και όλα τα πονηρά ρήματα ένεκεν του ονόματος Αυτού, και ακόμη με μεγάλη χαρά υπομένει όλες τις αδικίες, διότι αξιώϑηκε να ατιμασϑή υπέρ της αγάπης αυτού. Και με αυτόν τον τρόπο βιώνει και τον τελευταίο Μακαρισμό που είναι «Μακάριοί εστε, όταν ονειδίσωσιν υμάς και διώξωσι και είπωσι παν πονηρόν ρήμα καϑ᾽ υμών ψευδόμενοι ένεκεν εμού. χαίρετε και αγαλλιάσϑε ότι ο μισϑός υμών πολύς εν τοις ουρανοίς».

4. Η πορεία στην πνευματική ζωή

Όπως είδαμε προηγουμένως, αλλά και όπως αναλύει στην συνέχεια της Κατηχήσεώς του ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, υπάρχει μια σειρά στην πνευματική ζωή. Άλλωστε, η πνευματική ζωή δεν είναι αφηρημένη και στοχαστική κατάσταση, αλλά έχει συγκεκριμένους πνευ­μα­τικούς σταθμούς. Και όπως στην ανθρώπινη γνώση υπάρχει μια πρόοδος, ανάλογα με τα διάφορα στάδια, το ίδιο συμβαίνει και στην πνευματική ζωή.

Αρχή και ϑεμέλιο της πνευματικής ζωής είναι η ταπείνωση, έπειτα είναι «το πένϑος και η των δακρύων πηγή». Διά των δακρύων καϑαρίζεται η ψυχή και εκδιώκονται οι δαίμονες. Γι’ αυτό ο άγιος Συμεών λέγει: «Ω δάκρυα, τα εκ ϑείας ελλάμμεως βλύζοντα και αυτόν τον ουρανόν διανοίγοντα και προξενούντά μοι ϑείαν παράκλησιν».

Σε άλλο λόγο του ο άγιος Συμεών λέγει ότι τα δάκρυα είναι σημείο αναγεννήσεως του ανθρώπου. Γιατί, όπως το βρέφος όταν εξέρχεται από την κοιλία της μητέρας του, το πρώτο που κάνει είναι να κλαίη και με αυτό δείχνει ότι είναι ζωντανό, έτσι και ο Χριστιανός όταν κλαίη από την αίσϑηση της πνευματικής του πτωχείας, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι εμπνέεται από την Χάρη του Θεού, αυτό είναι σημείο αναγεννήσεώς του και απόδειξη ότι αρχίζει να εισέρχεται σε νέο κόσμο, σε νέα ζωή. Δεν εισέρχεται απλώς σε νέα ζωή, αλλά ο ίδιος ζη κατά Θεόν. Γιατί, πραγματικά, «όπου δακρύων πληϑύς μετά γνώσεως αληϑούς, εκεί και ϑείου φωτός αύγασις. Όπου δε φωτός αυγή, πάντων εκεί των καλών χορηγία και η σφραγίς του Πνεύματος του Αγίου εμπεφυτευμένη εν τη καρδία, εξ ου και πάντες οι καρποί της ζωής».

Βλέπουμε εδώ την μεγάλη αξία των δακρύων που είναι στενά συνδεδεμένα με το κατά Θεόν πένϑος. Αλλά τα δάκρυα για να είναι ευλογημένα και να προξενούν ωφέλεια στην ψυχή του ανϑρώπου πρέπει να είναι «δάκρυα μετά γνώσεως αληθούς», όπως λέγει ο άγιος Συμεών. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν πολλά είδη δακρύων, ήτοι δάκρυα συναι­σϑηματικά, εγωιστικά, διαβολικά κλπ. Μόνο τα δάκρυα τα οποία προέρχονται από το αληϑινό πένϑος είναι αληϑινά, ευλογημένα από τον Θεό και πρόξενα πολλών αγαϑών, όπως περιγράφονται εδώ από τον άγιο Συμεών.

Από τα «μετά γνώσεως αληϑούς» δάκρυα έρχονται όλοι οι καρποί της ζωής, που είναι οι επόμενοι Μακαρισμοί του Χριστού, δηλαδή η πραότης, η ειρήνη, η ελεημοσύνη, η συμπάϑεια, η χρηστότης, η αγαϑωσύνη, η πίστη, η εγκράτεια, η αγάπη προς τους εχϑρούς και η προσευχή υπέρ αυτών, το να χαιρόμαστε στους πειρασμούς, το να καυχόμαστε στις θλίψεις, το να ϑεωρούμε τα πταίσματα των άλλων ως δικά μας πταίσματα και να κλαίμε υπέρ αυτών, το να ϑέτουμε την ψυχή μας υπέρ των αδελφών και προϑύμως να δεχόμαστε τον ϑάνατο υπέρ αυτών.

Φαίνεται εδώ καϑαρά ότι από την ταπείνωση και το κατά Θεόν πένϑος που φανερώνεται διά των δακρύων προέρχονται όλοι οι καρποί του Αγίου Πνεύματος, όλα τα σημεία της αναγεννηθείσης ζωής.

5. Η εξέταση αν σφραγισθήκαμε

Αφού ανέλυσε όλα αυτά ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, στην συνέχεια προτρέπει τους ακροατές του να εξετάσουν αν έχουν σφραγισϑή υπό του Παναγίου Πνεύματος. Γιατί η βίωση των Μακαρισμών στην ζωή μας είναι απόδειξη ότι έχουμε σφραγισϑή από την Χάρη του Θεού. «Ακρι­βως εαυτούς εξετάσωμεν και καταμάϑωμεν τας ψυχάς ημών, ει εν ημίν εστιν αύτη η σφραγίς. Επιγνωσώμεϑα ει εν ημίν ο Χριστός εστιν, εκ των ειρημένων σημείων». Η παρουσία του Χριστού στην καρδιά μας, που συνδέεται με την πνευματική σφράγιση, δεν είναι αφηρημένη και συναισϑηματική κατάσταση, αλλά είναι γεγονός που γίνεται φανερό, όπως είδαμε προηγουμένως.

Γνωρίζουμε ότι υπάρχει η σφραγίδα του Χριστού στην καρδιά μας, εάν μέσα μας ζούμε το πυρ διά των εντολών του Χριστού και εάν βλέπουμε το Φως του Θεού. Αντίϑετα, εάν νομίζουμε ότι λάβαμε την σφραγίδα του Χριστού, αλλά αφ᾽ ενός μεν δεν γνωρίζουμε τα σημεία που αναφέραμε προηγουμένως, αφ᾽ ετέρου δε μέσα μας ζει ο κόσμος των παϑών, τότε «όντως ελεεινοί και πανάϑλιοι και αυτής της αιωνίου ζωής και της των ουρανών βασιλείας αλλότριοι εσμέν, μηκέτι εν εαυτοίς κτησάμενοι τον Χριστόν, αλλά και τον κόσμον ζώντα εν εαυτοίς έχοντες ως εν αυτώ ζώντες, και φρονούντες τα γήινα». Και όχι μόνον μέσα μας δεν κατοικεί ο Χριστός, αλλά διακατεχόμενοι από τα πάϑη, έστω κι αν είμαστε βαπτισμένοι, είμαστε εχϑροί του Θεού. Εκείνος που διακατέχεται από τις αντίϑετες καταστάσεις που καθορίζουν οι Μακαρισμοί του Χριστού αυτός «εχϑρός εστιν άντικρυς του Θεού· έχϑρα γαρ εστιν εις Θεόν η του κόσμου προσπάθεια».

Έτσι εκείνος που αγαπά την δόξα των ανθρώπων, που διακατέχεται από το πάϑος του πλούτου και ασχολείται με την ικανοποίηση των ηδονών της σαρκός, δεν είναι δυνατόν να είναι ταπεινός, να έχη πένθος, να είναι συμπαϑής προς τους άλλους, να είναι καϑαρός στην καρδιά και να είναι ειρηνοποιός. Μάλιστα γράφει ο άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος ότι, όποιος παραβαίνει τις εντολές του Χριστού και πολεμά τον Θεό «ούτος καν ειρηνεύειν άπαντας προς αλλήλους ποιή, εχϑρός εστι του Θεού, επειδή ουδέ αυτούς, ούς ειρηνεύειν προς αλλήλους ποιεί, ως αρέσκει τω Θεώ ποιεί τούτο. Εχϑρός γαρ αυτός πρώτος ων εαυτού και του Θεού, εχϑροί καϑεστή­κασιν αυτού και οι διά των τοιούτων ειρηνεύοντες».

Αυτός ο λόγος του αγίου Συμεών είναι εκφραστικότατος, γιατί δείχνει ότι και αυτή ακόμη η συμφιλίωση μεταξύ των ανϑρώπων όταν δεν γίνεται κατά Θεόν και κατά το ϑέλημα του Θεού, είναι έχϑρα προς τον Θεό.

Η σφράγιση υπό του Χριστού συνδέεται στενότατα με τον φωτισμό του νού. Ο άνϑρωπος που έχει φωτισμένο νού έχει την σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος μέσα του. Ο νούς του ανθρώπου που βιώνει τους Μακαρισμούς του Χριστού «ορά ξένα τινά ϑεάματα και όλος φωτίζεται και φωτοειδής γίνεται… αυτός μεν γαρ ο νούς φως εστι και βλέπει τα πάντα φως, και το φως ζων εστι και ζωήν τω ορώντι παρέχει».

Από αυτά φαίνεται καθαρά τι είναι το σφράγισμα του Χριστού για το οποίο κάνει λόγο η Αποκάλυψη του Ιωάννου, και ότι δεν σφραγίζει μόνον το θηρίον «το αναβαίνον εκ της γης», αλλά και το Αρνίον της Αποκαλύψεως, ο Χριστός, και όσοι σφραγίζονται από τον Χριστό ζούν μαζί Του αιωνίως.

Θα ήϑελα να επαναλάβω την προτροπή του αγίου Συμεών: «Όσοι τοίνυν ασφράγιστοι, δράμετε· όσοι ασημείωτοι, σπεύσατε τω σημείω σημειωϑήναι του Πνεύματος». Θα πρέπει να σφραγισϑούμε με την σφραγίδα του Χριστού. Σ᾽ αυτό το γεγονός αποβλέπει όλη η Χριστιανική ζωή. Και επειδή αυτή η σφράγιση της καρδίας είναι στην πραγμα­τικότητα ο φωτισμός του νού, γι’ αυτό πρέπει να αγωνιζόμαστε να αποκτήσουμε φωτισμένο νού. Ο δρόμος και ο τρόπος του φωτισμού του νού και της σφραγίσεως υπό της σφραγίδος του Χριστού είναι ο δρόμος της τηρήσεως των Μακαρισμών του Χριστού.

Επομένως, όσοι σφραγί­ζονται υπό του Χριστού, αυτοί θα αποφύγουν τον αντίχριστο, δεν θα φοβούνται τον θάνατο, ο αντίχριστος δεν θα έχη καμμία εξουσία πάνω τους και θα είναι ελεύθεροι Ιησού Χριστού. Αυτοί θα διακρίνουν τις ενέργειες του αντιχρίστου από τις ενέργειες του Χριστού και αυτοί θα στέκονται μετά του Αρνίου της Αποκαλύψεως, μετέχοντες της δόξης του Θεού.