Μητροπολίτης Ναυπάκτου: «Dogmatica della Chiesa Ortodossa»

του Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Όταν το έτος 2017 εκδόθηκε «η Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας» του Καθηγητού του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του Αριστο­τελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βασιλείου Τσίγκου, χα­ρη­κα πολύ και έγραψα μια παρουσίαση, η οποία δημοσιεύθηκε σε πολ­λες ιστοσελίδες.

Στην βιβλιοπαρουσίαση αυτή αναφερόμουν στην μεγάλη αξία του συγκεκριμένου βιβλίου από Ορθοδόξου θεολογικής πα­ρα­δόσεως. Στήριζα αυτήν την άποψη στο ότι ο συγγραφεύς διακρίνεται για τα μεγάλα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στον χώρο της Ορθόδοξης Δογματικής, και στην αποσχολα­στι­κο­ποίηση των περισσοτέρων «Δογματικών» που εγράφησαν την προηγού­μενη πε­ρίο­δο, διότι είχαν αφεύκτως επηρεασθή από τις δυτικές σχολα­στικές και προτε­σταν­τικές αντιλήψεις.

Πράγματι, στην «Δογματική» του Καθηγητού Βασιλείου Τσίγκου βλε­πει κανείς την ορθόδοξη πατερική παράδοση στα δογματικά θε­μα­τα, αφού οι Πατέ­ρες της Εκκλησίας ερμηνεύουν την Χριστο­λογία μέσα από την Τριαδολογία, και την Τριαδολογία μέσα από την Χριστο­λογία, καθώς, επίσης, εξετάζουν την εκκλη­σιολογία, την ανθρωπολογία και την εσχατολογία μέσα από την Χριστολογία, αφού η Εκκλησία είναι το πραγματικό Σώμα του Χριστού.

Το πλέον θαυμαστό στην «Δογματική» του Καθηγητού Βα­σιλείου Τσίγκου είναι ότι στηρίζεται σε ορθόδοξες θεολογικές βάσεις, απηλλαγμένες από την σχολαστική θεώρηση των πραγ­μάτων, δηλαδή στηρίζεται στις Θεοφάνειες που είχαν «οι φίλοι του Θεού» στην Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και όχι σε σχο­λα­στικούς ακροβατισμούς.

Έτσι, ως εισαγωγή στο βιβλίο εκτίθενται τα «θεολογικά πρότερα στο δόγμα και τη Δογματική», στα οποία παρουσιάζον­ται τα ορθόδοξα κριτήρια τα οποία διακρίνουν την Ορθόδοξη Δογματική από κάθε άλλη Δογματική. Σε αυτά γίνεται λόγος για το ορθόδοξο δόγμα στην Εκκλησία, τις πηγές και τα θέματα του δόγματος, την σύγχρονη μαρτυρία της πίστεως, την διάκριση μεταξύ κτιστού και ακτίστου, την θεολογία και την οικονομία, την θεολογία της Εκκλησίας κατά την σύγχρονη θεολογική έρευνα, την μέθοδο και το περιεχόμενο της Ορθοδόξου Δογ­ματικής.

Τελικά σπουδαίο ρόλο στην Ορθόδοξη Δογματική έχουν τα ορθόδοξα ερμηνευτικά κλειδιά. Αυτός είναι ο λόγος που ο Κα­θη­γητής κ. Βασίλειος Τσίγκος στα Κεφάλαια της Δογματικής του εξαιρέτου αυτού έργου «περί του Τριαδικού Θεού», «το μυστήριον του Χριστού», ο «άνθρωπος ο εν μικρώ μέγας», «και ζωήν του μέλλοντος αιώνος», «περί της Εκκλησίας και της εν Χριστώ ζωής του μέλλοντος αιώνος», προτάσσει βασικό κεφάλαιο που αποτε­λεί την ερμηνευτική κορωνίδα όλων των κε­φα­λαίων με τίτλο «οι Θεοφάνειες ως πηγή θεογνωσίας».

Αυτό είναι βασικό γιατί οι Πατέρες της Εκκλησίας από τον 3ο μ.Χ. αιώνα και εντεύθεν στηρίχθηκαν αποκλειστικά στις Θεο­φάνειες που είχαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, του Ασάρ­κου Λόγου, και οι Απόστολοι και Άγιοι της Καινής Διαθήκης και της ζωής της Εκκλησίας του Σεσαρκωμένου Λόγου, για να αντι­μετω­πίσουν τους ποικιλόμορφους αιρετικούς, οι οποίοι θεολο­γούσαν φιλοσοφώντας και φιλοσοφούσαν θεολογώντας, με βα­ση την Αριστοτελική φιλοσοφία. Να θυμίσω την διαφορά σκέψης του Μεγάλου Αθανασίου με τον Άρειο. Έτσι, οι Πατέρες, όπως καταγράφηκε στο consesus patrum των Οικουμενικών Συνό­δων, θεολογούσαν περί του Τριαδικού Θεού με βάση τις Θεο­φάνειες των Αγίων, οι οποίοι μετέχουν των ενεργειών του Θεού με καθαρό νού και όχι με βάση τους φιλοσοφικούς στοχασμούς, όπως έκαναν οι αιρετικοί σε όλους τους αιώνες.

Γι’ αυτό ο Καθηγητής Βασίλειος Τσίγκος συνθέτει την Δογ­ματική του πλέκοντας ένα στεφάνι ορθοδόξου πι­στεως, χρησι­μο­ποιώντας τα πιο εκλεκτά χωρία και τις πιο σημαντικές φράσεις των Προφητών, Αποστόλων και Πατέρων, αλλά και των ύμνων της λατρείας της Εκκλησίας.

Αυτά μεταξύ των άλλων έγραφα στην παρουσίαση της Δογματικής του Καθηγητού κ. Βασιλείου Τσίγκου το έτος 2017, πράγμα που δείχνει ότι αυτή η Δογματική διαφέρει από κάθε άλλη Δογματική και ομοιάζει, σε έναν βαθμό, με το περίφημο έργο του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού «έκδοσις ακριβής της ορθο­δόξου πίστεως», μάλλον το ερμηνεύει.

Όταν το έτος 2017 εκδόθηκε «η Δογματική της Ορθοδόξου Εκκλησίας» του Καθηγητού του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού της Θεολογικής Σχολής του Αριστο­τελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Βασιλείου Τσίγκου, χα­ρη­κα πολύ και έγραψα μια παρουσίαση, η οποία δημοσιεύθηκε σε πολ­λες ιστοσελίδες.

Στην βιβλιοπαρουσίαση αυτή αναφερόμουν στην μεγάλη αξία του συγκεκριμένου βιβλίου από Ορθοδόξου θεολογικής πα­ρα­δόσεως. Στήριζα αυτήν την άποψη στο ότι ο συγγραφεύς διακρίνεται για τα μεγάλα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στον χώρο της Ορθόδοξης Δογματικής, και στην αποσχολα­στι­κο­ποίηση των περισσοτέρων «Δογματικών» που εγράφησαν την προηγού­μενη πε­ρίο­δο, διότι είχαν αφεύκτως επηρεασθή από τις δυτικές σχολα­στικές και προτε­σταν­τικές αντιλήψεις.

Πράγματι, στην «Δογματική» του Καθηγητού Βασιλείου Τσίγκου βλε­πει κανείς την ορθόδοξη πατερική παράδοση στα δογματικά θε­μα­τα, αφού οι Πατέ­ρες της Εκκλησίας ερμηνεύουν την Χριστο­λογία μέσα από την Τριαδολογία, και την Τριαδολογία μέσα από την Χριστο­λογία, καθώς, επίσης, εξετάζουν την εκκλη­σιολογία, την ανθρωπολογία και την εσχατολογία μέσα από την Χριστολογία, αφού η Εκκλησία είναι το πραγματικό Σώμα του Χριστού.

Το πλέον θαυμαστό στην «Δογματική» του Καθηγητού Βα­σιλείου Τσίγκου είναι ότι στηρίζεται σε ορθόδοξες θεολογικές βάσεις, απηλλαγμένες από την σχολαστική θεώρηση των πραγ­μάτων, δηλαδή στηρίζεται στις Θεοφάνειες που είχαν «οι φίλοι του Θεού» στην Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και όχι σε σχο­λα­στικούς ακροβατισμούς.

Έτσι, ως εισαγωγή στο βιβλίο εκτίθενται τα «θεολογικά πρότερα στο δόγμα και τη Δογματική», στα οποία παρουσιάζον­ται τα ορθόδοξα κριτήρια τα οποία διακρίνουν την Ορθόδοξη Δογματική από κάθε άλλη Δογματική. Σε αυτά γίνεται λόγος για το ορθόδοξο δόγμα στην Εκκλησία, τις πηγές και τα θέματα του δόγματος, την σύγχρονη μαρτυρία της πίστεως, την διάκριση μεταξύ κτιστού και ακτίστου, την θεολογία και την οικονομία, την θεολογία της Εκκλησίας κατά την σύγχρονη θεολογική έρευνα, την μέθοδο και το περιεχόμενο της Ορθοδόξου Δογ­ματικής.

Τελικά σπουδαίο ρόλο στην Ορθόδοξη Δογματική έχουν τα ορθόδοξα ερμηνευτικά κλειδιά. Αυτός είναι ο λόγος που ο Κα­θη­γητής κ. Βασίλειος Τσίγκος στα Κεφάλαια της Δογματικής του εξαιρέτου αυτού έργου «περί του Τριαδικού Θεού», «το μυστήριον του Χριστού», ο «άνθρωπος ο εν μικρώ μέγας», «και ζωήν του μέλλοντος αιώνος», «περί της Εκκλησίας και της εν Χριστώ ζωής του μέλλοντος αιώνος», προτάσσει βασικό κεφάλαιο που αποτε­λεί την ερμηνευτική κορωνίδα όλων των κε­φα­λαίων με τίτλο «οι Θεοφάνειες ως πηγή θεογνωσίας».

Αυτό είναι βασικό γιατί οι Πατέρες της Εκκλησίας από τον 3ο μ.Χ. αιώνα και εντεύθεν στηρίχθηκαν αποκλειστικά στις Θεο­φάνειες που είχαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, του Ασάρ­κου Λόγου, και οι Απόστολοι και Άγιοι της Καινής Διαθήκης και της ζωής της Εκκλησίας του Σεσαρκωμένου Λόγου, για να αντι­μετω­πίσουν τους ποικιλόμορφους αιρετικούς, οι οποίοι θεολο­γούσαν φιλοσοφώντας και φιλοσοφούσαν θεολογώντας, με βα­ση την Αριστοτελική φιλοσοφία. Να θυμίσω την διαφορά σκέψης του Μεγάλου Αθανασίου με τον Άρειο. Έτσι, οι Πατέρες, όπως καταγράφηκε στο consesus patrum των Οικουμενικών Συνό­δων, θεολογούσαν περί του Τριαδικού Θεού με βάση τις Θεο­φάνειες των Αγίων, οι οποίοι μετέχουν των ενεργειών του Θεού με καθαρό νού και όχι με βάση τους φιλοσοφικούς στοχασμούς, όπως έκαναν οι αιρετικοί σε όλους τους αιώνες.

Γι’ αυτό ο Καθηγητής Βασίλειος Τσίγκος συνθέτει την Δογ­ματική του πλέκοντας ένα στεφάνι ορθοδόξου πι­στεως, χρησι­μο­ποιώντας τα πιο εκλεκτά χωρία και τις πιο σημαντικές φράσεις των Προφητών, Αποστόλων και Πατέρων, αλλά και των ύμνων της λατρείας της Εκκλησίας.

Αυτά μεταξύ των άλλων έγραφα στην παρουσίαση της Δογματικής του Καθηγητού κ. Βασιλείου Τσίγκου το έτος 2017, πράγμα που δείχνει ότι αυτή η Δογματική διαφέρει από κάθε άλλη Δογματική και ομοιάζει, σε έναν βαθμό, με το περίφημο έργο του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού «έκδοσις ακριβής της ορθο­δόξου πίστεως», μάλλον το ερμηνεύει.