Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Διεθνούς Συνεδρίου: «Η εποχή της καταστροφής και το τέλος της συνύπαρξης: απελάσεις, εκτοπισμοί και γενοκτονίες, 1912-1924», το οποίο πραγματοποιήθηκε από το απόγευμα της Πέμπτης 1ης Δεκεμβρίου ως και το βράδυ του Σαββάτου 3ης Δεκεμβρίου 2022 και διοργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας και τη Γενική Γραμματεία Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με τη συνεργασία του Ερευνητικού Προγράμματος για την Αρμενική Γενοκτονία (The Promise Armenian Institute) του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Η.Π.Α. (UCLA) και της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Κατά τις εργασίες του Συνεδρίου ξεχωριστές ήταν οι ομιλίες, τόσο του Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου, κατά την κήρυξη της έναρξης των εργασιών, όσο και του Εισηγητή, εκ μέρους της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας, Καθηγητού – Θεολόγου κ. Ιω. Μπουγά, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα : Το «γιατί» της μαρτυρικής θυσίας των Χριστιανών στη Μικρά Ασία το 1922 και ακολούθησε συζήτηση με τους κ. Αλέξη Αλεξανδρή, Πρέσβη ε.τ. και κ. Θεοδόσιο Κυριακίδη, Καθηγητή.
Περατωθέντων των εργασιών του Συνεδρίου, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να περιηγηθούν, το πρωί της Κυριακής 4 Δεκεμβρίου, στην πόλη της Καλαμάτας και ιδιαίτερα σις εγκαταστάσεις των Γ.Α.Κ. Μεσσηνίας, όπου η προϊσταμένη κ. Αναστασία Μηλίτση – Νίκα τους ξενάγησε στην Έκθεση για τους πρόσφυγες της Αρμενίας που έφτασαν στην Καλαμάτα κατά την περίοδο 1914 – 1924.
Χαιρετισμός του Μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου
Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για την πόλη μας, η διοργάνωση του παρόντος διεθνούς συνεδρίου, με θέμα: «Η εποχή της καταστροφής και το τέλος της συνύπαρξης: απελάσεις, εκτοπισμοί και γενοκτονίες, 1912-1924», ένα θέμα πάντα επίκαιρο και σύγχρονο.
Πρωτίστως θα ήθελα να εκφράσω τις εγκάρδιες ευχαριστίες μου προς τον Γενικό Γραμματέα Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Γεώργιο Καλαντζή, με τον οποίο η συνεργασία της Ιεράς Μητροπόλεως έχει αποβεί πάντοτε εποικοδομητική σε πολλά επίπεδα.
Ευχαριστίες οφείλονται και στα αξιότιμα μέλη της έδρας Ποντιακών Σπουδών του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και του Ερευνητικού Προγράμματος για την Αρμενική Γενοκτονία του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Η.Π.Α (Promise Armenian Institute UCLA), για την συνδιοργάνωση της παρούσης επιστημονικής συναντήσεως. Καλωσορίζω επίσης όλα τα εκλεκτά μέλη της επιστημονικής κοινότητας, τα οποία συμμετέχουν ως ομιλητές αλλά και όλους εσάς που προσήλθατε για να παρακολουθήσετε τις σχετικές εισηγήσεις και σας εκφράζω τις ευχαριστίες μου για τη συμμετοχή σας.
Με την θεματολογία του το παρόν συνέδριο σημερινό συνέδριο για την γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και άλλων λαών στον Πόντο και στην Μικρά Ασία επιδιώκει να καταδείξει ότι η ιστορία δεν ξεχνιέται, δεν ξαναγράφεται αλλά πρέπει να ξαναδιαβάζεται. Όταν ένας λαός απεμπολεί την ιστορία του και τα δεινά που υπέστη στο παρελθόν δεν έχει προοπτική επιβιώσεως, ιδίως σήμερα την εποχή της μετανεωτερικότηκας, του επεκτατικού αναθεωρητισμού και της αποδομήσεως της ιστορίας. Γιαυτό και στόχος του παρόντος συνεδρίου είναι να εξετάσει και να προβάλλει την περίοδο 1912-1924, με αφορμή την συμπλήρωση 100 ετών από την καταστροφή της Σμύρνης και τον ολοκληρωτικό ξεριζωμό του Μικρασιατικού, Ποντιακού Ελληνισμού και των Αρμενίων αδελφών μας.
Ο μαρτυρικός λαός της Μικράς Ασίας το 1922 ακολούθησε τον δρόμο του μαρτυρίου, εκδιώχθηκε, υπέστη τα πάνδεινα. Πρωτεργάτες σε αυτήν την θυσία υπήρξαν οι Αρχιερείς και όλοι οι κληρικοί, όπως οι Μητροπολίτες Σμύρνης Χρυσόστομος, Κυδωνιών Γρηγόριος, Ικονίου Προκόπιος, Μοσχονησίων Αμβρόσιος και πολλοί άλλοι. Ο ρόλος της Εκκλησίας δεν ήταν απλά υποστηρικτικός αλλά καθοριστικός διότι ήταν η τροφός των καταδιωγμένων χριστιανών, οι οποίοι εξαιτίας της συμμέτοχής τους στο εκκλησιαστικό σώμα υπέστησαν κάθε είδους ατίμωση και τέλος πολλές φορές τον αποτρόπαιο θάνατο.
Η Εκκλησία, ως πρωτεργάτης, στον αγώνα για την ελεύθερη βιωτή στην Μικρά Ασία προσέφερε αγωνιστές κληρικούς όλων των βαθμών, αρχιερείς, πρεσβυτέρους, διακόνους και μοναχούς. Έδωσε χρήματα και κάθε πολύτιμο είδος και αγαθό για την οικονομική στήριξη και ενίσχυση του αγώνα.
Πρωταγωνίστησε, ώστε να διασωθεί η ελληνική γλώσσα και η παιδεία διά μέσου των σχολείων, τα οποία λειτουργούσαν υπό την εποπτεία της και την οικονομική στήριξή της, και με τα οποία διετήρησε αναλλοίωτα τα ήθη, τα έθιμα και τις τοπικές χριστιανικές παραδόσεις, επειδή θεωρούσε, και συνεχίζει να θεωρεί, ότι αυτά αποτελούν δομικά στοιχεία της ιδιοπροσωπίας κάθε λαού και του Ελληνισμού, επιβεβαιώνοντας ότι η βάση συγκρότησης της ελληνικής ταυτότητας στο λαό μας είναι πρώτιστα η άρρηκτη σχέση ανάμεσα στην εθνική και τη χριστιανική μας ταυτότητα.
Η πιο μεγάλη εθνική συμφορά μετά την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως το 1453, κατά την Ελένη Αρβελέρ, είναι αναμφισβήτητα η Μικρασιατική καταστροφή του 1922 και η συνακόλουθη ανταλλαγή των πληθυσμών του 1924.
Μπορούμε να το ορίσουμε και ως το οριστικό τέλος της Ανατολικής Ελληνορωμαικής Αυτοκρατορίας, ο θάνατος δηλαδή της Μεγάλης ιδέας.
Χάθηκε η Μικρασία με το ανθρώπινο δυναμικό της, τον πλούτο του εδάφους της αλλά και την ιστορία και τον πολιτισμό της ως προπύργιο ελληνικότητας και ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ των κατοικούντων εκεί λαών, έναντι της Ανατολής.
Το παρόν συνέδριο, στο οποίο συμμετέχουν εκλεκτοί επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα αναφερθεί στα ανθρώπινα δικαιώματα, θα μελετήσει τις μαζικές θηριωδίες, τις συνέπειες των βαλκανικών πολέμων, τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τους εκτοπισμούς των χριστιανών, την στάση της Εκκλησίας απέναντι στην μαρτυρική θυσία των κατοίκων της Μικράς Ασίας, θα φωτίσει τα αίτια της γενοκτονίας των Ελλήνων, των ποντίων και των Αρμενίων την περίοδο 1912-1924 και θα καταδείξει το γιατί της θυσίας των σήμερα, εποχή, η οποία είναι επαναστατική σε κάθε διάσταση της ζωής ενώ για να επιβιώσουμε είναι ανάγκη να διδαχθούμε από την ιστορία «πως δεί και υπέρ ων δεί» να αγωνιζόμαστε.
Παραδειγματιζόμενοι από τον υγιή πατριωτισμό μας, πρέπει να διαφυλάξουμε τα πρωτοτόκια της ιδιοπροσωπίας μας και της εθνικής μας ταυτότητας, και συγχρόνως να μεταλαμπαδεύσουμε τα πολύτιμα αγαθά του Ελληνοχριστιανικού Πολιτισμού μας στην Ευρώπη των λαών, ώστε τελικά να αποτελέσουν αυτά την «ψυχή της Ευρώπης» αλλά και σύμπασας της Οικουμένης, κάτι το οποίο και οι θυσιαζόμενοι στην Μικρά Ασία το 1922 λίγο πριν την μεγάλη καταστροφή του 1922 πίστευαν και διετράνωναν διά στόματος του Εθνομάρτυρος Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου: «να καλλιεργήσωμε επειγόντως, με εντατική προσπάθεια τα αισθήματα της αλληλεγγύης μας μεταξύ των εν Σμύρνη χριστιανικών στοιχείων…».
Τα ιστορικά αυτά διδάγματα μακάρι να οδηγήσουν στον σωφρονισμό των επερχόμενων για τη συγκρότηση ενός ιστορικού μέλλοντος αντάξιου του ενδόξου ιστορικού παρελθόντος του.
Πριν την κήρυξη των εργασιών του συνεδρίου θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στον Πρωτοσύγκελλο της Μητροπόλεως και στους διοικητικούς συνεργάτες της Γενικής Γραμματείας Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων για την όλη οργάνωση και επίλυση διάφορων διαδικαστικών προβλημάτων.
Κηρύσσω λοιπόν την έναρξη του συνεδρίου και εύχομαι καλή επιτυχία.
Σας ευχαριστώ πολύ.