ΚΘ’ Παύλεια: «Σύγχρονες Μορφές της Εκκλησίας» με αφιέρωση στον Όσιο Γεράσιμο

Το απόγευμα της Τετάρτης, 21^ης Ιουνίου, στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο Βεροίας πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των «ΚΘ´ Παυλείων» η καθιερωμένη Εσπερίδα με τίτλο: «Σύγχρονες Μορφές της Εκκλησίας», η οποία φέτος ήταν αφιερωμένη στον νέο Άγιο της Εκκλησίας μας, Όσιο Γεράσιμο τον Υμνογράφο – Μικραγιαννανίτη.

Την εκδήλωση προλόγισε και παρουσίασε ο Αρχιερατικός Επίτροπος Βεργίνης Αρχιμ. Ιερεμίας Γεωργαλής, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε o Μητροπολίτης Σμύρνης κ. Βαρθολομαίος, εκπρόσωπος της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίου.

Στη συνέχεια ο Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων, πνευματικός υιός του Οσίου Γερασίμου, εκφώνησε την εναρκτήρια εισήγηση και αναφέρθηκε στις προσωπικές του εμπειρίες από τον Όσιο Γεράσιμο.

Για τον θαυμαστό βίο και το υμνογραφικό χάρισμα του Οσίου Γερασίμου ομίλησαν ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας Αρχιμ. Τιμόθεος Ηλιάκης, ο Αρχιμ. Νεκτάριος Μικραγιαννανίτης και ο ομ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Γεώργιος Μαρτζέλος.

Παρευρέθηκαν και τίμησαν με την παρουσία τους ο εκπρόσωπος της Ιεράς Κοινότητος του Αγίου Όρους Γέρων Γεράσιμος Αγιοπαυλίτης, τοπικοί πολιτικοί άρχοντες, κληρικοί, μοναχοί, μοναχές και πλήθος ευσεβών Βεροιέων.

Στο τέλος ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων προσέφερε στους εκλεκτούς ομιλητές τα αναμνηστικά των «ΚΘ’ Παυλείων», ενώ κατά την εναρκτήρια εισήγηση ανέφερε μεταξύ άλλων:

«Ο πιστεύων εις εμέ, καθώς είπεν η Γραφή, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσι ύδατος ζώντος» (Ιωάν. 7. 38).

Στις 10 Ιανουαρίου του 2023 με απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου και Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη ανεγράφη στις Αγιολογικές Δέλ­τους της Ορθοδόξου Εκκλησίας ο Γέρων Γεράσιμος Μικραγιαννανί­της, ο Υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.

Η Πατριαρχική και Συνοδική από­φαση ήλθε κατά την πράξη της Εκκλησίας να επικυρώσει την πίστη του συνόλου του εκκλησια­στι­κού σώματος που τιμούσε τον μακαριστό Γέροντα Γεράσιμο ως όσιο.

Στη μακραίωνα παράδοση και ζωή της Εκκλησίας μας το χάρισμα του υμνογράφου θεωρείται δωρεά του Αγίου Πνεύματος, όχι μόνο γιατί δεν μπορεί ο καθένας να συνθέσει θεσπέσιους ύμνους, σαν αυτούς τους οποίους συνέθεσαν οι υμνογράφοι της Εκκλησίας μας, αλλά και διότι, εάν κανείς δεν μπο­ρεί να πει «Κύριον Ιησούν, ει μη εν Πνεύματι αγίω» (1 κορ. 12. 3), σύμ­φωνα με τον ιδρυτή της Εκ­κλη­σίας μας απόστολο Παύλο, κατά μείζονα λόγο δεν μπορεί να υμνήσει επαξίως τόσο Αυτόν όσο και την Κυρία Θεοτόκο και τους αγίους, εάν δεν έχει το χάρισμα αυτό εκ Θεού.

Και το χάρισμα αυτό δίδεται, όπως είναι φυσικό, στους εκλε­κτούς του Θεού, σε όσους διαθέ­τουν καθαρότητα ψυχική και σω­μα­τική, ώστε να γίνονται δοχεία της θείας δωρεάς και να μπορούν να υμνούν επαξίως τον Θεό και τους αγίους.

Γι’ αυτό και οι ιεροί υμνογράφοι της Εκκλησίας μας, οι οποίοι ζού­σαν σε κοινωνία με τους αγίους και αξιωνόταν ουρανίων αποκαλύ­ψε­ων, συναριθμούνται ανέκαθεν μετά την κοίμησή τους στο Αγιο­λόγιο της Εκκλησίας, ως συνόμι­λοί τους και εν ζωή.

Αυτό ισχύει και για τον νέο όσιο της Εκκλησία μας, τον όσιο και θεο­φόρο πατέρα ημών Γεράσιμο τον Υμνογράφο, τον Μικραγιαν­νανίτη, τον όσιο ο οποίος έλαβε μόνος αυτός, αιώνες μετά τους με­γάλους βυζαντινούς υμνογράφους, αυτό το μεγάλο χάρισμα και μάλι­στα σε τόσο νεαρή ηλικία.

Μόνο δύο στοιχεία, πρώτον, το τεράστιο έργο του, που αποτελεί­ται από 48 τόμους μεγάλου σχήμα­τος με 800 σελίδες ο καθένας, έργο πηγαίο και θεόπνευστο, καθώς ο όσιος έγραφε τις Ακολουθίες χωρίς ποτέ να διορ­θώνει ούτε το παρα­μι­κρό, χωρίς να σβύνει η να αλλάζει ούτε μία λέξη, και αυτό όχι μόνο σε προχωρημένη ηλικία, όταν θα μπο­ρούσε κανείς να πει ότι διέθετε πείρα, αλλά από την αρχή, όταν περίπου 23 ετών έγραψε τους πρώ­τους ύμνους, με θεία πιθανότατα παρόρμηση, αλλά και, δεύτερον, ότι ως γνήσιος υποτακτικός έδειξε τους ύμνους του στον Γέροντά του και στη συνέχεια στον λόγιο Ευλό­γιο Κουρίλα, μετέπειτα μητροπο­λί­τη Κορυτσάς και στον Γέροντα Καλ­­λίνικο τον ησυχαστή στα Κα­του­νάκια, πριν να συνεχίσει να γρά­φει, αποδεικνύουν το μεγάλο χάρισμα που του είχε δώσει ο Θεός και επιβεβαιώνουν με τον τρόπο αυτό τον λόγο του Κυρίου. «ο πιστεύων εις εμέ, καθώς είπεν η Γραφή, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσι ύδατος ζώντος».

Ποια ήταν όμως η πίστη του οσίου Γερασίμου ; Ήταν αυτή που τον οδή­γησε να εγκαταλείψει τον κό­σμο και τα του κόσμου και να εγκα­ταβιώσει όχι απλώς στο Άγιο Όρος αλλά στην σκληρή και απαρά­κλη­τη Έρημο του Αγίου Όρους, στη Μικρή Αγία Άννα. Ήταν όμως και αυτή η οποία τον κράτησε εκεί, όταν ο Γέροντας του, ο π. Μελέτιος, παρασυρμένος από κάποιους ζη­λω­τές εγκατέλειψε το Άγιο Όρος και επέστρεψε στον κόσμο.

Ο όσιος Γεράσιμος ήταν πολύ νέος, 24-25 ετών, και θα ήταν εύ­κο­λο να ακολουθήσει τον π. Μελέ­τιο που του το ζήτησε, παρασυ­ρό­μενος είτε από μία δήθεν υπακοή προς τον Γέροντά του, είτε από τον πειρασμό της υπερηφανείας. Όμως ο όσιος πήρε τη γενναία απόφαση να παραμείνει στη Μικρή Αγία Άν­να, κάτι το οποίο ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο για έναν νέο μοναχό, ο οποίος θα έμενε ξαφνικά μόνος του χωρίς Γέροντα σε ένα τόπο έρη­μο.

Όμως, όπως εξηγούσε ο ίδιος αργότερα, αυτό που τον έκανε να παραμείνει ήταν η σκέψη ότι «εγώ έφυγα από τον κόσμο για να έρθω εδώ, όχι για να γυρίσω πάλι πίσω».

Δοκιμάσθηκε από πολλούς πειρα­σμούς ο όσιος, πάλεψε με τον σατα­νά «σώμα με σώμα», όπως έλεγε ο ίδιος, αισθανόταν πολλές φορές ότι τα βράχια θα έπεφταν και θα τον πλάκωναν, αλλά είχε δώσει, κα­τέληγε, την υπόσχεση στην Πανα­γία και στον Τίμιο Πρόδρομο ότι δεν θα έφευγε από εκεί παρά μόνο νεκρός.

Και η χάρη του Θεού δεν τον εγκα­τέλειψε. ο τίμιος Πρόδρομος, ο προστάτης της Καλύβης του, τον φύλαγε προσωπικά, σύμφωνα με τη μαρτυρία ενός αγίου μοναχού, του παπά-Εφραίμ του ταλαίπωρου, που είδε τον Τίμιο Πρόδρομο με τα μάτια του μέρα-μεσημέρι έξω από την Καλύβη του οσίου και τον ρώ­τησε έκπλητος τι κάνει. και τότε ο Τίμιος Πρόδρομος του απάντησε ότι φυλάγει το καλογέρι του, τον όσιο δηλαδή Γεράσιμο, που του ανάβει το καντήλι.

Η περίοδος αυτή της σκληρής δοκιμασίας έληξε μετά από δύο χρό­νια, όταν μία ημέρα, ενώ προ­σευχόταν, εμφανίσθηκε ενώπιόν του ο Χριστός, λάμποντας «υπέρ χιλίους ηλίους» και έχοντας στα χέρια του και τα πόδια του τους τύπους των ήλων.

Και δεν αξιώθηκε να δίδει μόνο τον Κύριο ο όσιος και μάλιστα σε τόσο νεαρή ηλικία, ίσως μόλις 27 ετών, «είτε εν σώματι είτε εκτός σώματος», όπως σημειώνει ο ίδιος, αλλά τον άκουσε και να του λέγει : «τι έχεις τέκνον μου ; δεν σε εγκα­τέ­λειψα, είμαι πλησίον σου, σε εδο­κίμασα και ήδη παρήλθον όλα».

«Ω θείας, ω φίλης, ω γλυκυτάτης σου φωνής», θα επαναλάμβανε εκεί­νη την ώρα ο όσιος τον στίχο του ιερού υμνογράφου, ζώντας αυτή τη μεγάλη, την υπερκόσμια χαρά της θείας επισκέψεως, η οποία παρέμεινε στην ψυχή του, γιατί δεν υψηλοφρόνησε, αλλά, όπως σημειώνει, «αγωνίζομαι το κατά δύναμιν δια να σώσω εμαυ­τόν».

Αυτή η θεοφάνεια δεν είναι η μοναδική για τον όσιο Γεράσιμο. το χάρισμα της υμνογραφίας είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, ένα συνε­κτικό χάρισμα. Είναι το περι­κάλυμμα πολλών θείων χαρισμά­των, τα οποία διαθέτει όποιος αξιώνεται, όπως ο όσιος Γεράσιμος, να είναι εν σώματι θεατής των αρρήτων και συνόμιλος των αγίων.

Δεν περιίπτατο ο όσιος σωματικά κατά την ώρα της θείας λατρείας, αλλά πνευματικά, τόσο κατά τις ιερές Ακολουθίες όσο και τις ώρες κατά τις οποίες στο δικό του «υπε­ρώο», στο γραφείο του, έβλεπε την Κυρία Θεοτόκο και συνομιλούσε με τους αγίους τους οποίους υμνούσε. και αυτό δεν είναι σχήμα λόγου. Έβλεπε τους αγίους με τέτοιο τρό­πο, ώστε τους περιέγραφε με τα σωματικά χαρακτηριστικά τους, για να αποτυπωθούν στη συνέχεια σε φορητές εικόνες και τοιχογρα­φίες, όπως αποδεδειγμένα γνωρί­ζουμε για τους οσίους Διονύσιο τον ρήτορα και Μητροφάνη η τον άγιο νεομάρτυρα Γεώργιο τον εν Ιωαν­νίνοις.

Το χάρισμα της υμνογραφίας στην περίπτωση του οσίου πατρός ημών Γερασίμου κάνει εμφανή και στα δικά μας χοϊκά μάτια την πραγ­μάτωση του λόγου του Κυρίου «πο­ταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσο­ν­ται ύδατος ζώντος».

«Ποταμοί ύδατος ζώντος», που ρέουν και αρδεύουν ολόκληρη την Ορθόδοξη Εκκλησία, είναι οι αμέ­τρητοι ύμνοι του που έχουν μετα­φρασθεί και ψάλλονται σε 10 διαφο­ρετικές γλώσσες. Αρδεύουν όμως και τις ψυχές μας, γιατί μας προσφέρουν «ύδωρ ζων», τη χάρη του Παναγίου Πνεύματος, εφόσον δεν είναι έργα χειρών ανθρώπου αλλά θεόπνευστα.

Δεν ήταν όμως μόνοι οι ύμνοι του οσίου Γερασίμου θεόπνευστοι, ήταν και ο ίδιος πλήρης πνεύματος θείου. και αυτό αποτελεί κοινή μαρτυρία κληρικών, μοναχών και λαϊκών που τον περιγράφουν με τον ίδιο τρόπο, παρότι πρόκειται για εντελώς διαφορετικούς αν­θρώ­πους.

Καθώς απόψε θα έχουμε την ευ­καιρία να ακούσουμε πολλές προ­σω­πικές μαρτυρίες από τους εκλε­κτούς ομιλητές μας, που συνδέ­θηκαν πνευματικά με τον όσιο, θα ήθελα να σας μεταφέρω και ένα απόσπασμα από μία τέτοια μαρτυ­ρία, ενός μεγάλου Έλληνα λογο­τέ­χνη, του Γιώργου Θεοτοκά, ο οποί­ος τον επισκέφθηκε τον Αύγουστο του 1960 για πρώτη και μοναδική φορά στην Καλύβη του στη Μικρά Αγία Άννα.

Να πως περιγράφει τον όσιο και τη συνάντησή τους :

“Ο πατήρ Γεράσιμος μας δέχεται με εγκαρδιότητα στην ερημική του καλύβα, μας οδηγεί στη μικρή του βιβλιοθήκη και επιμένει να μας ετοιμάσει καφέ και άλλα κεράσμα­τα. Είναι άνθρωπος στην ακμή της ηλικίας, μάλλον αδύνατος, όπως όλοι σχεδόν οι ασκητές, και πολύ ευγενικός, με μεγάλην απλότητα. Καθήσαμε και μιλήσαμε πολλή ώρα μαζί του, κυρίως για την πνευ­ματική του εργασία. η συζή­τησή μας είχε φιλολογικό χαρακτήρα, αλλά το κλίμα του ησυχαστηρίου είταν συναισθηματικό. αν ήθελα, με μια λέξη, να πω την εντύπωση που γεννά η γνωριμία του λογίου μοναχού, θα έλεγα ότι εμπνέει την αγάπη. Νιώθει κανείς, χωρίς αυτό να λέγεται η να υποδηλώνεται με κανέναν τρόπο, ότι έχει απέναντί του κάποιον που αγαπά, αληθινά, ολοκληρωτικά, τους ανθρώπους, όποιοι κι αν είναι, μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, κάποιον που τους εμπιστεύεται και που είναι έτοιμος να τους ανοίξει την καρδιά του και να τους συγχωρήσει για ο, τιδήποτε σέρνει η πολυ­πλά­νταχτη ύπαρξή τους. Αυτό το πνεύ­μα της χριστιανικής αγάπης, τόσο γνήσιο, τόσο αποκαθαρμένο, τόσο κρυστάλλινο, δεν έχουμε συνηθί­σει να το συναντούμε στον «κό­σμο». Είναι κάτι που προϋποθέτει πολλά : πολλή εσωτερική άσκηση, πολύ βάθεμα της ψυχής, πολλή θεώρηση της ζωής από κάποιο ύψος. Είναι μια από τις εμπειρίες εκείνες που είμαι βέβαιος ότι θα δικαιώσουν την ύπαρξη του Αγίου Όρους, ακόμη και στη συνείδηση των πιο αδιαφόρων, αν τους δοθεί η ευκαιρία να τις δοκιμάσουν.

Ο πατήρ Γεράσιμος είναι Ηπειρώ­της και βρίσκεται στο Άγιον Όρος περισσότερο από τριάντα χρόνια, δηλαδή από πολύ νεανική ηλικία. Έγραψε ένα πλήθος ιερές ακο­λουθίες, παρακλητικούς κανόνες, εκκλησιαστικούς ύμνους και άλλα λειτουργικά κείμενα που ξεπερ­νούν τον αριθμό των χίλιων εκα­τό. Πολλά από τα έργα του είναι δημοσιευμένα, αλλά τα περισσότε­ρα έμειναν ανέκδοτα. Από όλην την Ελλάδα και από το εξωτερικό, του παραγγέλλουν συνεχώς ακο­λου­θίες για διαφόρους αγίους, μικρούς και μισολησμονημένους, που η Εκκλησία δεν τους έχει, ως σήμερα, τιμήσει αρκετά. Συμμετέ­χει όμως, με τα γραφτά του, και σε μεγάλες εκκλησιαστικές εκδηλώ­σεις. Δική του είναι η ακολουθία του Αγίου Παύλου που χρησιμο­ποι­ή­θηκε, πριν από μερικά χρόνια, στο διεθνή εορτασμό της μνήμης του Αποστόλου των Εθνών. Είναι σήμερα ο κύριος συνεχιστής της υμνογραφικής μας παράδοσης, ανα­γνωρισμένος επίσημα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο που του έχει απονείμει τον τίτλο του «Υμνο­γράφου της καθ’ ημάς Αγίας του Χριστού Εκκλησίας».

Ρώτησα τον πατέρα Γεράσιμο πως εργάζεται. μου είπε ότι μελετά πρώτα καλά τη ζωή και τα έργα του αγίου που πρόκειται να υμνήσει. Σκέπτεται το θέμα του, το δουλεύει στο νου του. Όταν αισθανθεί πως είναι ώριμος για το γράψιμο κλεί­νει τα παράθυρα της καλύβας του για να μην τον περισπά το θέαμα της φύσης, απομονώνεται έτσι ολό­τελα και αφήνει την πέννα να τρέξει αυθόρμητα στο χαρτί, ακο­λουθώντας τους ρυθμούς και τα ποιητικά σχήματα που του δόθη­καν από την παράδοση, γράφο­ντας, θα έλεγε κανείς, «κατά υπα­γό­ρευση». Είδα χειρόγραφά του του πρώτου γραψίματος. Είναι κα­θαρότατα, με χαρακτήρα σταθερό, χωρίς καμιά διαγραφή, ούτε βιασύ­νη η δισταγμό.

Πάτερ Γεράσιμε, είπα, θέλω να σας θέσω ένα ζήτημα που το έθεσα και αλλού, χωρίς να λάβω απάντη­ση. Ζητώ να μάθω αν υπάρχουν σήμερα εδώ άνθρωποι που επιδίδο­νται, όπως οι παλαιοί ησυχαστές, στη νοερή προσευχή και που βλέ­πουν το άκτιστο φως.

Ο πατήρ Γεράσιμος συλλογίζεται μερικές στιγμές και αποκρίνεται.

Υπάρχουν. Είμαι σε θέση να σας το βεβαιώσω. Αλλά δεν θα σας το πουν. μην επιμείνετε να μάθετε περισσότερα.

Δεν θα επιμείνω», σημειώνει ο Θεοτοκάς. «Είναι τόσο καθαρό το εμπνευσμένο βλέμμα του πατρός Γερασίμου, τόσο παρήγορη η όψη του, τόσο μεταδοτική η πεποίθησή του, που ο λόγος του μου αρκεί. δεν θα ξαναθίξω αυτό το θέμα.

Μας συνόδεψε ένα διάστημα στο μο­νοπάτι. Όταν χωριστήκαμε, στά­θη­κε και μας κοίταζε, καθώς απομακρυνόμασταν. μας χαιρε­τού­σε με το χέρι και τον αντιχαι­ρετούσαμε, σαν να αφήναμε έναν παλαιό φίλο».

Εντυπωσιάζει η μαρτυρία αυτή για τον όσιο. Μέσα σε λίγη ώρα κατόρθωσε ένας λαϊκός επισκέ­πτης να διακρίνει και να κατανοή­σει πολλά, τα οποία ίσως και ο όσιος θέλησε να αποκαλύψει, πα­ρό­τι πολύ σπάνια μιλούσε για τις πνευματικές του εμπειρίες. κι όμως στην ερώτηση του Θεοτοκά, αν υπάρχουν άνθρωποι στο Άγιο Όρος που βλέπουν το άκτιστο φως, ο όσιος προς στιγμήν σκέφτηκε και στη συνέχεια απάντησε : «Υπάρ­χουν. Είμαι σε θέση να σας το βε­βαιώ­σω. Αλλά δεν θα σας το πουν. μην επιμείνετε να μάθετε περισ­σό­τερα».

Πως μπορεί να βεβαιώσει κάτι, για το οποίο δηλώνει ότι κανείς δεν το αποκάλυπτε, γι’ αυτό και συστήνει στον συνομιλητή του να μην ρωτά, αν δεν το γνώριζε από προσωπική εμπειρία, αν δεν έβλε­πε ο ίδιος το άκτιστο φως ;

Κάνει όμως μία εξαίρεση, προκει­μένου να στηρίξει τον συνομιλητή του, και του απαντά, αλλά τον απο­τρέπει από μία περαιτέρω διε­ρεύ­νηση, για να μην αποκαλυφθεί ότι αναφέρεται σε δική εμπειρία!

Αυτός ο θεόπνευστος υμνογρά­φος, ο γεμάτος αγάπη για κάθε άνθρωπο ασκητής, ο φίλος των αγίων και του Θεού, ο θεόπτης, ο όσιος Γεράσιμος ο Υμνογράφος, ο Μικραγιαννανίτης, είναι ο νέος άγιος της Εκκλησίας, τον οποίο τιμά ιδιαιτέρως φέτος η Ιερά μας Μητρόπολη, στο πλαίσιο των ΚΘ/ Παυλείων, με την ευκαιρία της πρόσφατης αναγραφής του στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας.

Θεωρώ πολύ μεγάλη τιμή και ευλογία το γεγονός ότι αξιώθηκα να συνδεθώ πνευματικά με τον όσιο Γεράσιμο από τα μαθητικά μου χρόνια, αλλά και ότι έχουμε την ευλογία να πανηγυρίζουμε την Αγιοκατάταξή του από το Οικου­μενικό μας Πατριαρχείο αυτές τις ημέρες που τιμούμε τον πρωτοκο­ρυ­φαίο απόστολο Παύλο, τον ιδρυτή της τοπικής μας Εκκλησίας, τον οποίο τίμησε και ο νέος όσιος με τους ύμνους του, και συγχρόνως να τιμούμε τη μνήμη του και με τη σημερινή εκδήλωση, για την οποία ευχαριστώ θερμότατα τους εκλε­κτούς ομιλητές μας.

Ευχαριστώ από καρδίας πρωτί­στως τον πανοσιολογιώτατο αρχι­μαν­δρίτη π. Τιμόθεο Ηλιάκη, Γενι­κό Αρχιερατικό Επίτροπο της Ιε­ράς Μητροπόλεως Νέας Ιωνίας, αλλά και τον οσιολογιώτατο ιερομόναχο π. Νεκτάριο Μικρα­γιαν­νανίτη, από τη Συνοδεία του οσίου, και φυσικά τον ομότιμο κα­θη­γητή της Θεολογικής Σχολής του α. Π. Θ. κ. Γεώργιο Ματζέλο, πνευματιό τέκνο του Γέροντα, που θα μας περιγράψουν τον νέο όσιο, τον όσιο και θεοφόρο Πατέρα ημών Γεράσιμο τον Υμνογράφο, όπως εκείνοι τον γνώρισαν, ώστε να τον γνωρίσουμε όλοι και να διδαχθούμε από τη θαυμαστή και αγία ζωή του.”

Φωτογραφίες: Ι. Μ. Βεροίας και Καμπανίας