Τελέστηκε στη Σμύρνη η κατά παλαιά παράδοση πανήγυρις της Αγίας Φωτεινής, την πέμπτη από του Αγίου Πάσχα Κυριακή, κατά την οποία αναγιγνώσκεται η περικοπή από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον του διαλόγου του Κυρίου μας μετά της Σαμαρείτιδος γυναικός παρά το φρέαρ του Ιακώβ. Το εσπέρας του Σαββάτου τελέστηκε ο Μέγας Εσπερινός της εορτής μετ’ αρτοκλασίας, τη δε Κυριακή, ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Σμύρνης κ. Βαρθολομαίου.
Στην ομιλία του ο Μητροπολίτης κ. Βαρθολομαίος αναφερόμενος στον διάλογο αυτό είπε μεταξύ άλλων: «Ένας διάλογος χαρακτηριστικός δια το περιεχόμενόν του και αντισυμβατικός δια τα κοινωνικά ήθη και τα θρησκευτικά έθιμα και δεδομένα της Ιουδαϊκής κοινωνίας. Αντισυμβατικός, καθώς πρόκειται περί ενός διαλόγου μεταξύ ενός ανδρὸς και μιας γυναικός, τους οποίους εχώριζον μεγάλαι διαφοραί περί την θρησκείαν […] Με την στάσιν Του αυτήν ο Κύριός μας μάς δίδει το στίγμα της ζωής μας ως χριστιανών και καθορίζει τον χαρακτήρα της Εκκλησίας. Στίγμα και χαρακτήρα που στοχεύουν εις την σωτηρίαν του κόσμου, εις την εκκλησιοποίησιν του κόσμου, εις την ιεροποίησιν του κόσμου. […] Το στίγμα αυτό και τον χαρακτήρα τούτον περιγράφει γλαφυρώς ο Απόστολος Παύλος εις την πρώτην προς Τιμόθεον επιστολήν του: «παρακαλώ ουν ποιείσθαι δεήσεις, προσευχάς, εντεύξεις, ευχαριστίας, υπέρ πάντων ανθρώπων […] τούτο γαρ καλόν και αποδεκτὸν ενώπιον του σωτήρος ημών Θεού, ος πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν. Εις γαρ Θεός, εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Χριστός ᾿Ιησούς» (πρβλ. ο.π. 2,1-4). Η Κυριακή αύτη στάσις καθορίζει, λοιπόν, τον χαρακτήρα της Εκκλησίας μας: αποστολικόν, ιεραποστολικόν, ήτοι χαρακτήρα διαλόγου προς πάντα άνθρωπον, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, γένους, θρησκευτικής προελεύσεως∙ προς πάντα άνθρωπον θέλοντα σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν∙ αλλὰ και χαρακτήρα προφητικόν: ασκήσεως ελέγχου και κριτικής, όπως έπραξεν ο Κύριός μας, μετά πραΰτητος και διακρίσεως, αναφερόμενος εις την προσωπικήν ζωήν της Σαμαρείτιδος: «πέντε άνδρας έσχες και νυν ον έχεις, ουκ έστι σου ανήρ» (Ιωάν. 4,17-19)».
Η φετινή πανήγυρις ελαμπρύνθη ιδιαιτέρως δια της τελέσεως της εις διάκονον χειροτονίας του κ. Δημητρίου (Özkan) Kalkan, εγγάμου, μηχανικού, εντοπίου, που μέλλει να διακονήσει στην Ορθόδοξο Κοινότητα Σμύρνης, καρπού του κατηχητικού και ποιμαντικού έργου της Κοινότητος. Απευθυνόμενος σε αυτόν, είπε μεταξύ άλλων, ο Σεβασμιώτατος κ. Βαρθολομαίος:
«Το εμπειρικὸν τούτο βίωμα (δηλ. Το αποστολικόν) ζει και γινώσκει η Σμύρνη απὸ της πρώτης στιγμής της διαδόσεως του Ευαγγελίου εις αυτὴν […] Το έζησε και το ζει καθώς αι θύραι των Ναών αυτής ήσαν και είναι πάντοτε ανοικταὶ δι’ όσους επιθυμούν να εισέλθουν, αναζητούντες τον ευαγγελικὸν σπόρον[…] Την ανοικτὴν ταύτην θύραν της Εκκλησίας έκρουσες και συ ευλαβέστατε Υποδιάκονε Δημήτριε, τέκνον εν Κυρίω αγαπητόν, οδηγούμενος εις την θύραν της Εκκλησίας υπό της ευλαβούς μητρός σου Ίνας. Η ευλαβής μήτηρ σου Ίνα, την οποίαν αι ανεξιχνίαστοι βουλαί του Θεού ωδήγησαν εκ της μακρινής βορεινής χώρας της Ορθοδόξου Ουκρανίας, της γης των Αγίων Βασιλέων Όλγας και Βλαδιμήρου, εις την Αποστολικὴν και Αποκαλυπτικὴν αυτήν γην της Ιωνίας, σε έλαβε απὸ την χείρα και σε ωδήγησεν εις αυτόν τον Ναὸν της Αγίας Φωτεινής δια να λάβῃς το Άγιον Βάπτισμα, αφού εκείνη ως χριστιανή μήτηρ είχε προηγουμένως εμφυτεύσει και καλλιεργήσει εις την καρδίαν σου την εις Χριστόν Πίστιν. Και όταν επέστη ο κατάλληλος καιρός σε παρέδωκεν εις ημάς. Από πρώτης στιγμής επέδειξες ιδιαίτερον ζήλον. Η ψυχή σου, καλλιεργημένη, ταχέως ανέπτυξε τον σπόρον του Ευαγγελίου, ζώσα εντός της Εκκλησίας. […] Εζήτησες να καταστής Διάκονος των Μυστηρίων του Θεού. Απὸ της πρώτης μάλιστα στιγμής τηης ελεύσεώς σου πλησίον μου. Δοκιμασθείς ολίγον, δια του φλογερού σου ζήλου, του αγώνος σου και της υπακοής σου επλήρωσες χρόνους μακρούς. Αρεστή γάρ Κυρίω η ψυχή σου. Και τώρα ίστασαι ενώπιον του Ιερού Θυσιαστηρίου έτοιμος να εισέλθῃς εις τα Άγια των Αγίων και να διακονήσης τα Μυστήρια του Θεού. Μένε σταθερός εις όσα εδιδάχθης και διδάσκεσαι. Τήρει την ψυχήν και το σώμα σου καθαρά και άσπιλα και ανεπίληπτα, μακράν πάσης αμαρτίας και ακαθαρσίας, ώστε διακονών τα Μυστήρια του Θεού να αγιάζεσαι και ουχί –φευ- η διακονία σου να γίνεται εις κρίμα ή εις κατάκριμά σου».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Μητροπολίτη κ. Βαρθολομαίου:
Αδελφοί και τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
Χριστός Ανέστη!
Έθος παλαιόν της τοπικής των Σμυρναίων Ορθοδόξων Εκκλησίας θέλει οι πιστοί της Αποκαλυπτικής ταύτης Μητροπόλεως να τιμούν την Ισαπόστολον Αγίαν Φωτεινήν, την Σαμαρείτιδα, ως συμπροστάτιδα και συμπολιούχον των, ομού μετά των δύο πρώτων, κατά την παράδοσιν, Επισκόπων της, των Αγίων Βουκόλου και Πολυκάρπου.
Να τιμούν αυτήν τόσον κατά την επέτειον της ετησίας μνήμης της, τον Φεβρουάριον, όσον και κατά την πέμπτην Κυριακήν του Πεντηκοσταρίου, υπό το Φως της Αναστάσεως του Χριστού, ημέραν, κατά την οποίαν αναγινώσκεται εις τας Εκκλησίας μας η πολύ γνωστή περικοπή του διαλόγου της Σαμαρείτιδος γυναικός με τον Κύριόν μας, παρά το φρέαρ του Ιακώβ. Ένας διάλογος που είχε σαν αποτέλεσμα η Σαμαρείτις να έλθη εις εαυτήν, να μετανοήση, να πιστεύση εις το κήρυγμα του Χριστού και να γίνη ισαπόστολος κήρυκας του Ευαγγελίου. Ένας διάλογος χαρακτηριστικός διά το περιεχόμενόν του και αντισυμβατικός διά τα κοινωνικά ήθη και τα θρησκευτικά έθιμα και δεδομένα της Ιουδαικής κοινωνίας. Αντισυμβατικός, καθώς πρόκειται περί ενός διαλόγου μεταξύ ενός ανδρός και μιάς γυναικός, τους οποίους εχώριζον μεγάλαι διαφοραί περί την θρησκείαν: ο Κύριος εκ πατριάς Ιούδα, λατρευούσης τον Θεόν εις τον Ναόν του Σολομώντος, η γυνή εκ Σαμαρειτών, λατρευόντων τον Θεόν εις το όρος Γαριζίν. Μέγα δε μίσος εχώριζε τους Ιουδαίους από των Σαμαρειτών, διότι οι πρώτοι επίστευον ότι οι δεύτεροι ηλλοίωσαν τα έθιμα και τας πατρώας παραδόσεις, εισήγαγον ξένας συνηθείας, αλλοφύλων, με αποκορύφωμα την ανέγερσιν άλλου του Ναού του Σολομώντος διά την λατρείαν του Θεού, γεγονός το οποίον εχαρακτήρισαν ιεροσυλίαν. Διό και απηγόρευον την συναναστροφήν μετ’ αυτών. Εν η μάλιστα περιπτώσει συνανεστρέφετο κάποιος Ιουδαίος Σαμαρείτιν, τότε θα έπρεπε εν συνεχεία να καθαρθή και να εξαγνισθή διά νηστειών και προσευχών.
Ο Κύριός μας, όμως, ηγνόησε όλας αυτάς τας απαγορεύσεις και συνανεστράφη, διελέχθη με την Σαμαρείτιδα γυναίκα, παραβλέψας και την κοινωνικήν προκατάληψιν περί δημοσία συναναστροφής ανδρός μετά γυναικός, και μάλιστα γυναικός εκλύτου περί τα ήθη. Με την στάσιν Του αυτήν ο Κύριός μας μας δίδει το στίγμα της ζωής μας ως χριστιανών και καθορίζει τον χαρακτήρα της Εκκλησίας. Στίγμα και χαρακτήρα που στοχεύουν εις την σωτηρίαν του κόσμου, εις την εκκλησιοποίησιν του κόσμου, εις την ιεροποίησιν του κόσμου. Και διά να επιτευχθή ο στόχος αυτός καλούμεθα όλοι οι Ορθόδοξοι, ποιμένες και ποιμαινόμενοι, να αγιάσωμεν τον Θεόν εν ταίς καρδίαις ημών, να «είμεθα έτοιμοι να δώσωμεν λόγον παντί τω αιτούντι περί της εν ημίν ελπίδος, τουτέστι της Αναστάσεως του Χριστού, μετά πραύτητος και φόβου Θεού, συνείδησιν έχοντες αγαθήν, γινώσκοντες ότι και Χριστός άπαξ περί αμαρτιών έπαθε, δίκαιος υπέρ αδίκων, ίνα ημάς προσαγάγη τω Θεώ, θανατωθείς μεν σαρκί, ζωοποιηθείς δε πνεύματι» (πρβλ. Α΄ Πετρ. Κεφ. 3,15-18).
Το στίγμα αυτό και τον χαρακτήρα τούτον περιγράφει γλαφυρώς ο Απόστολος Παύλος εις την πρώτην προς Τιμόθεον επιστολήν του: «παρακαλώ ούν ποιείσθαι δεήσεις, προσευχάς, εντεύξεις, ευχαριστίας, υπέρ πάντων ανθρώπων […]τούτο γαρ καλόν και αποδεκτόν ενώπιον του σωτήρος ημών Θεού, ος πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν. Εις γαρ Θεός, εις και μεσίτης Θεού και ανθρώπων, άνθρωπος Χριστός ‘Ιησούς» (πρβλ. ο.π. 2,1-4).
Η Κυριακή αύτη στάσις καθορίζει, λοιπόν, τον χαρακτήρα της Εκκλησίας μας: αποστολικόν, ιεραποστολικόν, ήτοι χαρακτήρα διαλόγου προς πάντα άνθρωπον, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής, γένους, θρησκευτικής προελεύσεως∙ προς πάντα άνθρωπον θέλοντα σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν∙ αλλά και χαρακτήρα προφητικόν: ασκήσεως ελέγχου και κριτικής, όπως έπραξεν ο Κύριός μας, μετά πραύτητος και διακρίσεως, αναφερόμενος εις την προσωπικήν ζωήν της Σαμαρείτιδος: «πέντε άνδρας έσχες και νυν ον έχεις, ουκ έστι σου ανήρ» (Ιωάν. 4,17-19).
Απόρροια του χαρακτήρος αυτού της Εκκλησίας είναι η ανάδειξις αποστόλων και ισαποστόλων, ως η Αγία Φωτεινή, διδασκάλων έργω τε και λόγω, κατά το «ο ποιήσας και διδάξας, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών» (πρβλ. Ματθ. 5,19), κηρύκων, ευαγγελιστών, μαρτύρων, ομολογητών και παντός πνεύματος δικαίου εν πίστει τετελειωμένου. Κληρονομία και κληροδοσία ως εκ του χαρακτήρος αυτού της Εκκλησίας είναι οι ανά τους αιώνας μάρτυρες της πίστεως, αίματος και συνειδήσεως, κληρικοί και λαικοί.
Το εμπειρικόν τούτο βίωμα ζει και γινώσκει η Σμύρνη από της πρώτης στιγμής της διαδόσεως του Ευαγγελίου εις αυτήν υπό των Αγίων Αποστόλων Ιωάννου του Θεολόγου και Ευαγγελιστού και Πρωτοκορυφαίου Παύλου και της ιδρύσεως ενταύθα Εκκλησίας. Το έζησε και το ζει καθώς αι θύραι των Ναών αυτής ήσαν και είναι πάντοτε ανοικταί δι’ όσους επιθυμούν να εισέλθουν, αναζητούντες τον ευαγγελικόν σπόρον, αλλά και να εξέλθουν, εάν η καρδία των δεν είναι εύφορος, αλλά σκληρά ως η πεπατημένη οδός, η πετρώδης, οπότε μένουν μόνον εις τον ενθουσιασμόν της πρώτης στιγμής η ολιγοψυχούν κατά την πρώτην δυσκολίαν η συμπνίγονται εκ των ακανθών των μεριμνών του βίου και του πειρασμού (πρβλ. Λουκ. 8,11-15).
Αλλά ημείς από του χρέους μη κινούντες, φυλάσσομεν πνευματικάς φυλακάς ενταύθα, ευχόμενοι και προσευχόμενοι υπέρ πάσης ψυχής θλιβομένης και ελέους επιδεομένης, δοξολογούντες το Πανάγιον Όνομα του Θεού διά τας ευεργεσίας Του αλλά και, κυρίως, τους παραχωρουμένους πειρασμούς προς νουθεσίαν και παίδευσίν μας.
Την ανοικτήν ταύτην θύραν της Εκκλησίας έκρουσες και συ ευλαβέστατε Υποδιάκονε Δημήτριε, τέκνον εν Κυρίω αγαπητόν, οδηγούμενος εις την θύραν της Εκκλησίας υπό της ευλαβούς μητρός σου Ίνας. Η ευλαβής μήτηρ σου Ίνα, την οποίαν αι ανεξιχνίαστοι βουλαί του Θεού ωδήγησαν εκ της μακρυνής βορεινής χώρας της Ορθοδόξου Ουκρανίας, της γης των Αγίων Βασιλέων Όλγας και Βλαδιμήρου, εις την Αποστολικήν και Αποκαλυπτικήν αυτήν γην της Ιωνίας, σε έλαβε από την χείρα και σε ωδήγησεν εις αυτόν τον Ναόν της Αγίας Φωτεινής διά να λάβης το Άγιον Βάπτισμα, αφού εκείνη ως χριστιανή μήτηρ είχε προηγουμένως εμφυτεύσει και καλλιεργήσει εις την καρδίαν σου την εις Χριστόν Πίστιν. Και όταν επέστη ο κατάλληλος καιρός σε παρέδωκεν εις ημάς. Από πρώτης στιγμής επέδειξες ιδιαίτερον ζήλον. Η ψυχή σου, καλλιεργημένη, ταχέως ανέπτυξε τον σπόρον του Ευαγγελίου, ζώσα εντός της Εκκλησίας. Ενυμφεύθης προσφάτως την ευλαβή Ξένιαν, εκ της πλησιοχώρου Μαγνησίας, πατρίδος του Αγίου Χαραλάμπους. Εζήτησες να καταστής Διάκονος των Μυστηρίων του Θεού. Από της πρώτης μάλιστα στιγμής της ελεύσεώς σου πλησίον μου. Δοκιμασθείς ολίγον, διά του φλογερού σου ζήλου, του αγώνος σου και της υπακοής σου επλήρωσες χρόνους μακρούς. Αρεστή γαρ Κυρίω η ψυχή σου. Και τώρα ίστασαι ενώπιον του Ιερού Θυσιαστηρίου έτοιμος να εισέλθης εις τα Άγια των Αγίων και να διακονήσης τα Μυστήρια του Θεού. Μένε σταθερός εις όσα εδιδάχθης και διδάσκεσαι. Τήρει την ψυχήν και το σώμα σου καθαρά και άσπιλα και ανεπίληπτα, μακράν πάσης αμαρτίας και ακαθαρσίας, ώστε διακονών τα Μυστήρια του Θεού να αγιάζεσαι και ουχί –φεύ- η διακονία σου να γίνεται εις κρίμα η εις κατάκριμά σου. Προσεύχου εις τον Θεόν, νήφε, σιώπα εν Θεώ. Ζήσε την ευλογημένην συζυγίαν σου μετά της ευλαβούς Ξένιας. Μετάτρεψε την οικίαν σου εις κατ’ οίκον Εκκλησίαν, αναδύνουσαν ευωδίαν πνευματικήν. Γίνου τύπος και υπογραμμός εις τα μέλη της Κοινότητος ταύτης, τα οποία βλέπουν εις το πρόσωπόν σου ένα νέον που έχει όλα τα προβλεπόμενα εκ του συγχρόνου κόσμου διά να ζήση μίαν ζωήν «σύγχρονον», δηλαδή εφάμαρτον, φιλήδονον και φίλαυτον, να αφιερώνη τον εαυτόν του εις τον Θεόν. Μελέτα και εφάρμοζε τον λόγον του Θεού εις την ζωήν σου. Έστω το Ιερόν Ευαγγέλιον προσκεφάλαιόν σου. Αι πράξεις σου να αποτελούν φως και παράδειγμα διά τα μέλη της Κοινότητός μας. Από σένα αναμένουν να ίδουν άνθρωπον φοβούμενον και ευλαβούμενον τα Θεία. Αυτό αναπαύει και προσελκύει τους ανθρώπους. Οδήγει τα βήματά σου εις το αγαθόν. Έστω αι οδοί σου, οδοί Κυρίου, μεταξύ οίκου και Ιερού Θυσιαστηρίου. Μακράν από σου πάσα πολυπραγμωσύνη, αργολογία, κατάκρισις και κρίσις. Η επιδειχθείσα υποδειγματική σου υπακοή εις τον Επίσκοπον και πνευματικόν σου πατέρα αποτελούν εν προκειμένω ασφαλιστικήν δικλείδα διά την περαιτέρω πορείαν σου. Πείθου τοις ηγουμένοις σου και υπείκε αυτοίς. Ούτω ποίει και ζήσει.
Και νυν είσελθε να λάβης τον πρώτον βαθμόν της ιερωσύνης!
