Οι ΚΥΑ της κυβέρνησης δεν επιτρέπουν τη μετακίνηση των πιστών στα κοιμητήρια, με αποτέλεσμα να μην τελείται ούτε καν τρισάγιο. Κάποιοι τα προσεγγίζουν με πολλή προσοχή και φόβο, πατώντας τον κωδικό 2.
Στην Ελλάδα τα έθιμα που περιβάλλουν την ταφή του νεκρού διασώθηκαν και διατηρήθηκαν αυτούσια, παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικράτησαν στο πέρασμα των αιώνων. Η τραγωδία του Σοφοκλή «Αντιγόνη» καταδεικνύει σαφέστατα τη σπουδαιότητά τους για τον ελληνικό πολιτισμό, από την αρχαιότητα κιόλας. Θέμα της, η προσπάθεια της Αντιγόνης να θάψει τον νεκρό αδελφό της Πολυνείκη, παρά την αντίθετη εντολή του Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας, θέτοντας την τιμή των θεών και την αγάπη προς τον αδελφό της πάνω από τους ανθρώπινους νόμους.
Και επειδή η Ιστορία επαναλαμβάνεται, εν έτει 2021, σε συνθήκες πανδημίας, απαγορεύεται στους ορθόδοξους χριστιανούς να επισκεφθούν τα κοιμητήρια, ώστε να φροντίσουν τους τάφους των οικείων τους και να τελέσουν τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών τους. Και η δυσφορία είναι εν μέρει εύλογη.
Οι Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ) που δημοσιεύει από την αρχή της πανδημίας η κυβέρνηση δεν προβλέπουν μετακίνηση των πιστών στα κοιμητήρια. Μάλιστα, την περασμένη άνοιξη, κατά την περίοδο της καθολικής απαγόρευσης, υπήρξαν σαφείς ανακοινώσεις από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, οι οποίες ανέφεραν ότι απαγορεύεται να επισκεφθούν οι πιστοί τα νεκροταφεία.
Αδιαμφισβήτητα, ήταν κάτι το οποίο προκάλεσε θλίψη σε χιλιάδες χριστιανούς, για τους οποίους ήταν πολύ σημαντικό να μπορούν να ανάψουν το καντήλι στον τάφο των δικών τους ανθρώπων τις ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Αναστάσεως. Και το ποτήρι ξεχείλισε την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων, όταν τα μέτρα επαναλήφθηκαν.
Η κυρία Κωνσταντίνα αναφέρει ότι κατάφερε να επισκεφθεί το μνημείο του πατέρα της στο Νεκροταφείο της Γλυφάδας, αλλά με ιδιαίτερη προσοχή και φόβο. «Δίπλα από το κοιμητήριο υπάρχει ένα σούπερ μάρκετ, οπότε με τον κωδικό 2 κατάφερα να ανάψω το καντήλι στο μνήμα του πατέρα μου» εξομολογείται και προσθέτει: «Και άλλοι πιστοί βρίσκονταν εκεί, αλλά σίγουρα δεν υπάρχει κίνδυνος διασποράς του ιού, διότι στο νεκροταφείο δεν πας να κάνεις δημόσιες σχέσεις ή ευρύτερες κοινωνικές επαφές».
Η Αποστολία Ψαρρά έχασε πρόωρα τον πατέρα της, αλλά, επειδή το κοιμητήριο όπου έχει ταφεί βρίσκεται στην περιφέρεια, δεν μπορεί με κανέναν κωδικό μετακίνησης να βρεθεί εκεί. «Θέλω και αισθάνομαι την ανάγκη εδώ και καιρό να επισκεφθώ το μνημείο του πατέρα μου και να ανάψω το καντήλι του, αλλά, δυστυχώς, με τις απαγορεύσεις είναι αδύνατον» αναφέρει με αγανάκτηση και προσθέτει ότι είναι ιδιαίτερα προσεκτική εξαιτίας του κορονοϊού, αλλά αδημονεί να επισκεφθεί τον τάφο του, γιατί έτσι έχει την αίσθηση ότι θα βρεθεί κοντά του και θα τιμήσει τη μνήμη του.
ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΦΤΑΣΕΙ ΣΤΟ ΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΓΙΟΥ ΤΗΣ
Από την πλευρά της η κυρία Σπυριδούλα, η οποία έχει χάσει τον γιο της, εκφράζει τη βαθιά πικρία της και τον πόνο της που δεν μπόρεσε αυτές τις άγιες ημέρες να τελέσει τρισάγιο στο μνήμα του παιδιού της. «Κατανοούμε και σεβόμαστε τα μέτρα προστασίας που έχει επιβάλει η κυβέρνηση, διότι σημασία έχει η δημόσια υγεία» αναφέρει, ωστόσο αναρωτιέται: «Πόσο θα επηρέαζαν τη δημόσια υγεία η επίσκεψη στο νεκροταφείο και η τέλεση του τρισαγίου;» Επίσης, την καταρρακώνει, όπως λέει, το γεγονός ότι διαμένει σε διαφορετικό δήμο, και αυτό καθιστά δύσκολη έως αδύνατη τη μετακίνησή της με έναν απλό κωδικό.
«Είναι ενοχλητικό να μην μπορείς να τιμήσεις τον νεκρό όπως του πρέπει. Επρεπε να το είχαν προβλέψει»
Άλλη ανάλογη κατάθεση γίνεται από τον κ. Μίλτο, ο οποίος δηλώνει ότι πηγαίνει κανονικά στο κοιμητήριο αυτή την περίοδο και συνήθως δεν αποστέλλει κάποιον κωδικό. «Θεωρώ ότι είναι ασέβεια να τιμήσεις τη μνήμη κάποιου δικού σου ανθρώπου με ένα μήνυμα» επισημαίνει. Ωστόσο προσπαθεί να συνδυάσει τη μετακίνησή του στο νεκροταφείο με τη βεβαίωση μετακίνησης της εργασίας του. «Λόγω της κατάστασης δεν κάνω τρισάγιο. Είναι πολύ ενοχλητικό να μην μπορείς να τιμήσεις τον νεκρό όπως του πρέπει» σημειώνει ο κ. Μίλτος και συνεχίζει: «Θα έπρεπε να έχει προβλεφθεί και αυτή η περίπτωση, και ειδικότερα αυτές τις ημέρες, κατά τις οποίες όλοι θα θέλαμε να βρισκόμαστε κοντά στους ανθρώπους μας και ο μόνος τρόπος είναι να ανάψουμε ένα κεράκι».
Παράλληλα, αποκαλύπτει ότι αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με τις ενδεδειγμένες ενέργειες εκταφής, διότι «αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποιος αρμόδιος ώστε να μου δώσει σαφείς οδηγίες σχετικά με τη διαδικασία εκταφής».
Την ίδια ώρα, ιερέας σε κεντρικό κοιμητήριο της πρωτεύουσας αναφέρει ότι αρκετοί πιστοί επισκέπτονται το νεκροταφείο και του ζητούν να τελέσει τρισάγιο, αλλά αναγκάζεται να το αρνηθεί. Σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, έχει έρθει αντιμέτωπος με την αγανάκτηση των ανθρώπων, προσπαθεί ωστόσο να τους εξηγήσει ότι και για τον ίδιο είναι πολύ δύσκολο να αρνείται, ωστόσο η ΚΥΑ επιτρέπει μόνο την τέλεση της εξοδίου ακολουθίας.
«Πρωτόγνωρες καταστάσεις έζησε ολόκληρος ο πλανήτης μας το προηγούμενο έτος, που αισίως παρήλθε προ λίγων ημερών, από την εμφάνιση ενός αόρατου εχθρού, του Covid-19. Ολα άλλαξαν μέσα στην καθημερινότητα του ανθρώπου, όπως και του πιστού Έλληνα ορθόδοξου χριστιανού» επισημαίνει ο Επαμεινώνδας Μανδρώνης, δημοσιογράφος στην Αρκαδία.
«Στα κοιμητήρια της ευρύτερης περιοχής της Τρίπολης προσέρχεται κόσμος προκειμένου να ανάψει ένα κερί και να περιποιηθεί τον τάφο, χωρίς να τελούνται τρισάγια. Δεν υπάρχει συνωστισμός, αφού η ώρα προσέλευσης επαφίεται σε καθέναν χωριστά» επισημαίνει. Ωστόσο υπογραμμίζει: «Προγραμματισμένα τρισάγια τελούνται μόνο όταν υπάρχει μνημόσυνο κοιμηθέντος, τηρουμένων των υγειονομικών μέτρων και με προσέλευση ορισμένου αριθμού ατόμων, κατά την ισχύουσα νομοθεσία». Και προσθέτει: «Το φαινόμενο της μη ελεύθερης προσέλευσης με κάποιον κωδικό μετακίνησης δημιουργεί αγανάκτηση και φόβο επιβολής χρηματικού προστίμου, αφού στην ουσία δεν μπορούν οι συγγενείς να προσέρχονται ελεύθερα».
«Σαν όνειρο φαντάζει όλη η κατάσταση όπως εξελίσσεται μέχρι σήμερα ένεκα των περιοριστικών μέτρων, κυρίως του εγκλεισμού που επέφερε η λοιμική νόσος, ο ιός που σκορπίζει σε όλη την ανθρωπότητα φόβο, πανικό, ανασφάλεια» αναφέρει ο π. Ακίνδυνος Δαρδανός, γενικός αρχιερατικός επίτροπος της Μητροπόλεως Υδρας, Σπετσών και Αιγίνης. «Ένα από τα πιο σκληρά μέτρα είναι και ο μειωμένος αριθμός των συμμετεχόντων σε κηδείες αδελφών μας ή και σε ταφικές εκδηλώσεις, κατά τον χαρακτηρισμό των ΚΥΑ» εξηγεί.
ΣΟΚ ΑΠΟ ΤΑ ΣΦΡΑΓΙΣΜΕΝΑ ΦΕΡΕΤΡΑ
Ο π. Ακίνδυνος χαρακτηρίζει, επίσης, τις εικόνες με τα σφραγισμένα φέρετρα και την ειδική ενδυμασία των μεταφορέων της σορού «σοκαριστικές». Η κηδεία στην εποχή του κορονοϊού έχει τελικά μια ιδιαιτερότητα.
Ο νεκρός, βέβαια, διαβάζεται από τον ιερέα και θάπτεται σύμφωνα με το ορθόδοξο τυπικό, αλλά οι στενοί συγγενείς πονούν πολύ και παράλληλα στερούνται την παρουσία άλλων συγγενών, φίλων κ.λπ., που είναι παρηγορητική τη δύσκολη ώρα. «Εμείς οι ποιμένες πώς αντιμετωπίζουμε το πένθος σε αυτή τη συγκυρία; Σίγουρα ψάλλουμε καρδιακά, προσευχόμεθα έντονα για τον αδελφό μας που έφυγε για την ουράνια πατρίδα, αλλά και στεκόμεθα πατρικά και στοργικά στους οικείους. Με πολλή διάκριση, με σύνεση και κυρίως με κατανόηση λέμε λόγους που απαλύνουν τον πόνο» τονίζει ο π. Ακίνδυνος.
Εξάλλου, αναφορικά με τη δυσκολία συμμετοχής που υπάρχει στα κοιμητήρια, επισημαίνει τα εξής: «Στις παρούσες συνθήκες, μνημόσυνα ένατα, τεσσαρακονθήμερα, ετήσια δεν γίνονται παρουσία πιστών. Και επί του τάφου τελούμε τρισάγιο ή διαβάζουμε κόλλυβα παρουσία του στενού κύκλου της οικογένειας και όχι πέραν του καθορισμένου αριθμού των συμμετεχόντων. Τελικά η πανδημία μάς προσγείωσε και μας ταπείνωσε ακόμα και στον θάνατο».
Τέλος, ο π. Ακίνδυνος Δαρδανός δηλώνει εμφατικά προς όλους: «Να γνωρίζουμε ότι όλα τα επιτρέπει ο Θεός για να ωριμάσουμε πνευματικά και τελικά να σωθούμε».