Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η ιερά κοινότητα του Αγίου Ορους με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Η οικοδόμηση καθολικού της Μονής Εσφιγμένου». Συγγραφέας αυτής της τόσο σημαντικής μελέτης είναι ο Μιλτιάδης Πολυβίου, αρχιτέκτονας με πλούσιο ερευνητικό έργο, ο οποίος για πάνω από 30 χρόνια εργάστηκε στο Αγιον Ορος ως μέλος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Στην έκδοση αυτή παρουσιάζεται η πορεία της κατασκευής της πρώτης φάσης του καθολικού της Μονής Εσφιγμένου με βάση, κατά κύριο λόγο, τις πληροφορίες οι οποίες προήλθαν από ανέκδοτα έγγραφα του αρχείου της, τα οποία αποτυπώνουν με λεπτομέρεια το οικοδομικό χρονικό της δημιουργίας του κτίσματος.
Τα στοιχεία που αναδεικνύονται μέσα σε αυτό το βιβλίο παρέχουν ένα πλήθος σημαντικών πληροφοριών ευρύτερης σημασίας σχετικά με τον σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση των έργων, τις ειδικότητες όσων απασχολήθηκαν στις οικοδομικές εργασίες, τον αριθμό των εργαζομένων στα επιμέρους συνεργεία, τις αμοιβές τους κατά βαθμίδα επαγγελματικής στάθμης, την καταγωγή τους, τα είδη και την προέλευση των χρησιμοποιούμενων οικοδομικών υλικών, τις μονάδες μέτρησής τους, τις τιμές τους και την τεχνική ορολογία της εποχής, συμβάλλοντας έτσι στην πληρέστερη γνώση της παραγωγής του αρχιτεκτονικού έργου στα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας.
«Το Αγιον Ορος πάντοτε με κάνει να νιώθω ευλάβεια αλλά και σεβασμό. Αυτό αισθάνομαι ως ορθόδοξος χριστιανός. Είναι επίσης ένας τόπος που διαθέτει ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον και μια ξεχωριστή ανθρώπινη κοινότητα. Ολα αυτά τα παραπάνω συνυπάρχουν» τονίζει ο κ. Πολυβίου στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» και συνεχίζει την αναφορά του με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του: «Τα μοναστήρια του Ορους είναι πανορθόδοξα προσκυνήματα και υπερτερούν από όλα τα υπόλοιπα που βρίσκονται επί του ελληνικού εδάφους. Οι επαφές μου με τη Μονή Εσφιγμένου ήταν στα πλαίσια του ενδιαφέροντός μου για τη μεταβυζαντινή νεοδομία και δη για τα χρόνια όπου το Αγιον Ορος ήταν υπό οθωμανική κυριαρχία. Και πιο ειδικά για τα χρόνια που αφορούν την προεπαναστατική εκατονταετία. Εκείνη την περίοδο σε όλες τις εκφάνσεις του νεοελληνικού πολιτισμού αναγνωρίζουμε ότι υπήρχε μια προϊούσα ακμή, η οποία οδήγησε εν τέλει στην έκρηξη της επανάστασης. Στον τομέα της αρχιτεκτονικής αυτή η ακμή είναι εμφανής. Το καθολικό της Εσφιγμένου, στα πλαίσια της όψιμης οθωμανικής περιόδου, αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα. Στα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα μοναστήρια του Ορους ήταν αποδέκτες μεγάλων οικονομικών δωρεών – κυρίως από τους ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας, από τη Ρωσία κ.α.».
Ο κ. Πολυβίου, ο οποίος διεξήγαγε την έρευνά του ως απλός ιδιώτης και όχι ως εργαζόμενος που εκτελεί εντολές από την υπηρεσία του, επισημαίνει: «Πριν από πολλά χρόνια, όταν ήταν ακόμη Ηγούμενος στην Εσφιγμένου ο μακαριστός Ευθύμιος, είχα λάβει από αυτόν την άδεια και την ευλογία του για να μελετήσω έγγραφα από το αρχείο του μοναστηριού που αναφέρονται στην οικοδόμηση του καθολικού. Τόσο αυτή η έρευνα όσο και οι προηγούμενες σχετικά με τη Μονή Ξηροποτάμου και το νέο καθολικό της Μονής Ξενοφώντος, που ανήκουν και αυτές στην ίδια περίοδο του ενδιαφέροντός μου, βασίζονταν στη μελέτη των αρχείων της μονής. Η έρευνά μου είναι ημιτελής επειδή δεν έχω βρει όλα τα έγγραφα, αλλά και λόγω του ότι το μοναστήρι τελεί υπό κατάληψη. Για τον λόγο αυτό αρκέστηκα να αναδείξω μόνο την οικοδόμηση του καθολικού και όχι το καθολικό της Εσφιγμένου, εφόσον δεν έχω ολοκληρώσει την έρευνά μου στο αρχείο και στη συνέχεια να προχωρήσω στην εξέταση του κτίσματος αυτού ως αρχιτεκτονική σύνθεση και ως επιμέρους μέλη. Το βιβλίο μου θέτει το ερώτημα πού βρίσκονται σήμερα και σε ποια κατάσταση τα παλαιότερα αρχεία της Μονής Εσφιγμένου, τα οποία αποτελούν ιστορικά κειμήλια μεγάλης αξίας».
Αναδημοσίευση από “Ορθόδοξη Αλήθεια”