Στη Φινλανδία, τη χώρα των χιλιάδων λιμνών, υπάρχει μια μικρή Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία καταλαμβάνει το 2% του συνολικού αριθμού της χώρας και αριθμεί 60.000 πιστούς, διασκορπισμένους σε ολόκληρη την επικράτεια.
Η μειοψηφούσα Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η δεύτερη εθνική Εκκλησία της χώρας, με ισόνομη προστασία από το κράτος, όπως το πλειοψηφούν λουθηρανικό δόγμα.
Με απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου της 9ης Ιουλίου 1923, που υπογράφεται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Μελέτιο τον Δ’ και την περί Αυτόν Πατριαρχική Σύνοδο, η Εκκλησία της Φινλανδίας ανακηρύχθηκε επίσημα αυτόνομη Εκκλησία με την ονομασία Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή Φινλανδίας.
Η αυτονομία της Εκκλησίας της Φινλανδίας έγινε με τους ίδιους όρους με τους οποίους αναγνωρίστηκε η Εκκλησία της Εσθονίας. Δηλαδή, η εκλογή του Αρχιεπισκόπου επικυρώνεται από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο Αρχιεπίσκοπος μνημονεύει του ονόματος του Οικουμενικού Πατριάρχου. Λαμβάνει το Άγιο Μύρο από την Κωνσταντινούπολη. Η πατριαρχική Σύνοδος δικάζει τις εφέσεις των Φιλανδών Επισκόπων.
Τρεις Μητροπόλεις
Διοικητικά η Εκκλησία διαιρείται σε τρεις Μητροπόλεις: της Καρελίας, του Ελσιγκίου και του Όουλου. Ο Μητροπολίτης Καρελίας είναι συγχρόνως Αρχιεπίσκοπος Καρελίας και πάσης Φινλανδίας. Έχει βοηθό Επίσκοπο που φέρει τον τίτλο Επίσκοπος Γιόενσουου. Η έδρα της Αρχιεπισκοπής βρίσκεται στην πόλη Κουόπιο, όπου εδρεύει και η Γενική Εκκλησιαστική Συνέλευση.
Οι σχέσεις της φινλανδικής Εκκλησίας με το κράτος είναι άριστες. Το κράτος πληρώνει τους μισθούς των υπαλλήλων, των Αρχιερέων και των Ιερέων, που διακονούν στο στρατό, στις φυλακές και στις παραμεθόριες περιοχές. Επίσης καταβάλλει τους μισθούς των καθηγητών που διδάσκουν την κατήχηση των παιδιών των ορθοδόξων οικογενειών, που φοιτούν στα φινλανδικά σχολεία. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην φινλανδική Κυβέρνηση συμμετέχει και ένας ορθόδοξος υπουργός.
Το επίσημο φινλανδικό κράτος στηρίζει την προβολή του ορθοδόξου μηνύματος διά μέσου των κρατικών μέσων ενημέρωσης. Μεγάλη επιτυχία αποτελεί ο νόμος που ορίζει ότι αν υπάρχουν σε ένα σχολείο πέντε ορθόδοξοι μαθητές, το κράτος οφείλει να διδάξει σ’ αυτούς το ορθόδοξο μάθημα των θρησκευτικών.
Η εκπαίδευση ιερέων γίνεται στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου Γιόενσουου. Από το 2002 στο Πανεπιστήμιο αυτό λειτουργεί πλήρης Θεολογική Σχολή με τμήματα Ορθοδόξου και Δυτικής Θεολογίας. Επίσης στη Θεολογική Σχολή του Ελσίνκι υπάρχει Τμήμα Θεολογίας, που έχει ως στόχο τη μελέτη της ορθοδόξου παραδόσεως. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνουν οι Φινλανδοί στις εκκλησιαστικές τέχνες, με μεγάλη προτίμηση στην αγιογραφία και στη βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική.
Η αυτόνομη φινλανδική εκκλησία ιδιαίτερα τιμά τους αγίους Σέργιο και Γερμανό, ιδρυτές της ιστορικής Μονής Βάλαμο, τον άγιο Αρσένιο, κτήτορα της Ιεράς Μονής Konevitsa, τον άγιο Αλέξανδρο, κτήτορα της Ιεράς Μονής Svir, τον άγιο Τρύφωνα, κτήτορα της Ιεράς Μονής Petsamo και τον άγιο Γερμανό Βαλααμίτη, τον φωτιστή των Εσκιμώων της Αλάσκας. Η Εκκλησία της Φινλανδίας καθιέρωσε το πρώτο Σάββατο του Νοεμβρίου ως ημέρα γιορτασμού της μνήμης πάντων των Αγίων Πατέρων της Καρελίας,
Μονή Βάλαμο
Από τα μοναστήρια της Φινλανδίας αναφέρουμε την Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Βάλαμο και την Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Λίντουλα. Η Ιερά Μονή Βάλαμο σήμερα είναι ένα από τα μεγαλύτερα μοναστηριακά κέντρα της οικουμενικής Ορθοδοξίας. Αποτελεί το κέντρο των πνευματικών δραστηριοτήτων και ιεραποστολικών εξορμήσεων της φινλανδικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Για τους Φινλανδούς γίνεται αφορμή να γνωρίσουν τις βασικές αρχές της ορθοδόξου πίστεως και να βιώσουν τα ζείδωρα στοιχεία της ορθοδόξου πνευματικότητας. Εκεί λειτουργεί λαϊκή ορθόδοξη ακαδημία, η οποία παρέχει εκλαϊκευμένες γνώσεις ορθοδόξου θεολογίας και μαθήματα συντηρήσεως έργων τέχνης.
Ιερά Μονή Λίντουλα
Η Ιερά Μονή Λίντουλα είναι το δεύτερο σε σπουδαιότητα μοναστήρι της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Φινλανδίας. Διαθέτει σήμερα 14 μοναχές. Συνεργάζεται στενά με τα μοναστικά κέντρα του ελλαδικού χώρου και δίνει μια σοβαρή ορθόδοξη μαρτυρία, όχι μονάχα στη Φινλανδία, αλλά και γενικότερα στη Βόρεια Ευρώπη.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η Εκκλησία της Φινλανδίας στον τομέα της εξωτερικής ιεραποστολής, στην οποία η Εκκλησία αυτή έχει μεγάλη παράδοση. Ενθαρρύνει τους πιστούς της για την άσκηση του ιεραποστολικού έργου και χρηματοδοτεί ιεραποστολικούς σκοπούς.
Στενές σχέσεις με την Ελλάδα
Στενές είναι οι σχέσεις της φινλανδικής Εκκλησίας και με την Εκκλησία της Ελλάδος. Πολλοί Φινλανδοί σπουδάζουν θεολογία στις θεολογικές σχολές Αθηνών και Θεσσαλονίκης και μεταφέρουν στη χώρα τους το πνεύμα της ορθοδόξου θεολογίας και του ορθοδόξου μοναχισμού. Γενικά η Εκκλησία της Φινλανδίας διανύει σήμερα περίοδο μεγάλης αναπτύξεως και αναδιοργανώσεως.
Απολαμβάνει της αγάπης των Φινλανδών, από τους οποίους πολλοί κατ’ έτος ασπάζονται το ορθόδοξο δόγμα, ελκυόμενοι από ανυπέρβλητο μεγαλείο της ορθοδόξου λατρείας και γενικότερα της ορθοδόξου πνευματικότητας.
* Ομότιμος Καθηγητής Α.Π.Θ.