Το πλήγμα που προκάλεσε η πανδημία και στον προσκυνηματικό τουρισμό επιχειρεί να αναχαιτίσει το αρμόδιο Συνοδικό Γραφείο της Εκκλησίας της Ελλάδος με νέες δράσεις, όπως η ψηφιοποίηση όλων των μοναστηριών
Ο τουρισμός, ο οποίος αποτελεί ιδιαίτερο κομμάτι της οικονομίας και δη στη χώρα μας, είναι χωρίς αμφισβήτηση ένας από τους επιχειρηματικούς κλάδους που έχει πληγεί περισσότερο από την πανδημία του νέου κορονοϊού. Κατ’ επέκτασιν, πλήγμα δέχθηκε και ο προσκυνηματικός τουρισμός, το οποίο φρενάρισε τη ραγδαία ανάπτυξη που γνώρισε τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, το Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν πτοείται. Αντιθέτως, συνεχίζει ενεργά τις δράσεις του και αναλαμβάνει νέες πρωτοβουλίες που θα επιχειρήσουν τη σταδιακή βελτίωση του χώρου, με στόχο την αύξηση της επισκεψιμότητας τουριστών στη χώρα μας.
Ο Αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραμάδος, Γραμματέας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, μιλάει για τα νέα προγράμματα που πραγματοποιούνται αυτήν την περίοδο και υπογραμμίζει πως οι εργασίες του Γραφείου δεν σταμάτησαν ποτέ. «Πριν από λίγες ημέρες, παραλάβαμε ένα τελευταίας τεχνολογίας σύστημα ψηφιοποίησης αξίας μεγαλύτερης των 100.000 ευρώ, με στόχο να ψηφιοποιήσουμε αρχικά τις ιερές μονές του Ανατολικού Αιγαίου», σημειώνει ο π. Σπυρίδων.
ΚΑΙ e-ΒΙΒΛΙΑ
«Παράλληλα, το Γραφείο μας προσφέρει τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν τα εν λόγω μηχανήματα, ώστε να ψηφιοποιηθούν τα παλαίτυπα βιβλία που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία, αφού θα είναι διαθέσιμα σε ηλεκτρονική μορφή πολλά σημαντικά βιβλία ανεκτίμητης ιστορικής αξίας» επισημαίνει ο π. Σπυρίδων. Με την ψηφιοποίηση των ιερών μονών, οποιοσδήποτε θα έχει τη δυνατότητα να τις επισκέπτεται εικονικά, σε όλη την Ελλάδα, αλλά επιπρόσθετα θα έχει τη δυνατότητα εικονικής περιήγησης και στα ιερά κειμήλια ή στα σπάνια βιβλία που διαθέτει η κάθε τοπική Εκκλησία.
Επίσης, το Συνοδικό Γραφείο έχει σχεδόν ολοκληρώσει την καταλογογράφηση των προϊόντων που παράγονται και πωλούνται στα μοναστήρια και σε συνεργασία με ελληνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς θα επιχειρήσει να βρεθεί τρόπος ευρείας διάθεσής τους. Είναι αποδεδειγμένο ότι η συγκεκριμένη δράση θα ενισχύσει οικονομικά τα μοναστήρια, αφού διάφορα προϊόντα, όπως μέλι, γλυκά του κουταλιού, αλλά και διάφορα βότανα, όπως τσάι, ρίγανη και θυμάρι, θα μπορούν να διατίθενται σε όλη την Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό.
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ
Παράλληλα, ο π. Σπυρίδων και ο κ. Βασίλειος Τζέρπος, μέλος του Συνοδικού Γραφείου, ορίστηκαν κατά τις τελευταίες εργασίες της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου ως σύνδεσμοι συνεργασίας της Εκκλησίας με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος. Η συνεργασία αφορά στο Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού με εξειδίκευση στον Θρησκευτικό και Προσκυνηματικό Τουρισμό. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και το Τμήμα Διοίκησης Οργανισμών, Μάρκετινγκ και Τουρισμού της Σχολής Οικονομίας και Διοίκησης (Θεσσαλονίκης) του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας. Έτσι εξασφαλίζεται η δυνατότητα να παρακολουθήσει το πρόγραμμα όποιος το επιθυμεί, όπου κι αν διαμένει, αφού θα γίνεται και μέσω τηλεκπαίδευσης. Θα εστιάζει στον θρησκευτικό και προσκυνηματικό τουρισμό ως θρησκευτικό και πολιτισμικό αγαθό, και φιλοδοξεί να ανταποκριθεί στο θεολογικό πνευματικό ενδιαφέρον του κοινού σε συνδυασμό με το πολιτισμικό θρησκευτικό ενδιαφέρον του για την επίσκεψη θρησκευτικών τόπων.
Άξιο λόγου είναι, επίσης, ότι καλύπτει την ανάγκη του υπεύθυνου και έγκυρου καταρτισμού από τους κατάλληλους πανεπιστημιακούς φορείς: το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού και το Τμήμα Διοίκησης Οργανισμών, Μάρκετινγκ και Τουρισμού. Το πρώτο τμήμα καλύπτει τις θεωρητικές κυρίως ανάγκες του προγράμματος, ενώ το δεύτερο κυρίως τις πρακτικές, συνθέτοντας με τον πιο αρμοστό τρόπο τη διεπιστημονική του φύση. Επιπλέον, αποβλέπει στην κατάρτιση αποφοίτων Θεολογικών Σχολών και Εκκλησιαστικών Ακαδημιών, αλλά και άλλων σχετικά εκπαιδευμένων, όπως για παράδειγμα ιερέων ή εκκλησιαστικών λειτουργών που απευθύνονται σε κοινό με θρησκευτικά – πολιτισμικά και θεολογικά ενδιαφέροντα. Αποβλέπει, επίσης, στην κατάρτιση αποφοίτων σχολών σχετικών με τον τουρισμό, στους οποίους προσφέρει αξιόπιστη και έγκυρη γνώση για την ειδική μορφή του θρησκευτικού και προσκυνηματικού τουρισμού.
Μάλιστα, το συγκεκριμένο πρόγραμμα ακολουθεί τις διεθνείς επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις ως προς το αντικείμενό του και εφοδιάζει τους φοιτητές του με σύγχρονη εξειδικευμένη γνώση, αφού λάβει υπόψη τις επιταγές της αγοράς εργασίας στον ελλαδικό και στον διεθνή χώρο. Συγχρόνως, προάγει την επιστημονική γνώση και την έρευνα και συμβάλλει στην εξωστρέφεια και τη διάχυση των αποτελεσμάτων της στην κοινωνία. Το πρόγραμμα σπουδών διαρθρώνεται σε 3 ακαδημαϊκά εξάμηνα και χορηγεί 90 ECTS. Μετά την επιτυχή αποπεράτωσή του, απονέμεται το Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΜΣ) «Θρησκευτικός και Προσκυνηματικός Τουρισμός» / MSc «Religious and Pilgrimage Tourism».
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗΣ
Ακόμη, αυτήν την περίοδο, το Γραφείο ασχολείται με ένα πρόγραμμα ανακαίνισης κτηριακών υποδομών των Μητροπόλεων που σχετίζονται με τον προσκυνηματικό τουρισμό, όπως είναι δηλαδή τα εκκλησιαστικά μουσεία ή τα ιερά προσκυνήματα, ενώ είναι στα σχέδια μια καινούργια συνεργασία με την εταιρεία mtcgroup. Σε λίγο καιρό, εξάλλου, θα υπογραφεί ένα σχετικό μνημόνιο συνεργασίας με την εν λόγω εταιρεία, που σκοπό θα έχει την παραγωγή και την προβολή διαδικτυακών τηλεοπτικών εκπομπών που θα προβάλλουν πολιτιστικά μνημεία, ιερές μονές και προσκυνήματα.
Τεράστιο το ενδιαφέρον εν αναμονή ενεργοποίησης της Επιτροπής Συνεδρίου
Ο π. Σπυρίδων αποκάλυψε, επίσης, ότι παρά τις δυσκολίες της εποχής, λόγω του κορονοϊού, υπάρχουν ήδη δύο Περιφέρειες που έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους, ώστε να φιλοξενηθεί στον τόπο τους το επόμενο Διεθνές Συνέδριο Προσκυνηματικού Τουρισμού. Αυτό, σαφέστατα, καταδεικνύει την αξία των συνεδρίων και τα οφέλη που δημιουργεί για τις τοπικές κοινωνίες.
Ο Γραμματέας του Συνοδικού Γραφείου Προσκυνηματικού Τουρισμού τονίζει, ακόμη, ότι το Γραφείο είναι σε άμεση συνεργασία με το αρμόδιο υπουργείο Τουρισμού. Ωστόσο, κάνει σαφές ότι «αναμένουμε την ενεργοποίηση της κοινής επιτροπής που είχαμε με την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου. Επί μια σειρά ετών, υπήρχε μια κοινή επιτροπή με τη συμμετοχή του υπουργείου και του ΕΟΤ, αλλά και εκπροσώπων της Εκκλησίας στην Ελλάδα, δηλαδή της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Κρήτης και των Μητροπόλεων των Δωδεκανήσων. Εμείς ενημερώσαμε τον κ. Θεοχάρη, μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του, για την ύπαρξη αυτής της συνεργασίας, αλλά ακόμη αναμένουμε την επανεργοποίησή της. Παρόλο, λοιπόν, που ακούσαμε τελευταία την υφυπουργό κ. Ζαχαράκη να κάνει λόγο για αυτήν τη συνεργασία εμείς δεν έχουμε ακόμη καμία ενημέρωση».
ΕΛΠΙΔΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ
Ο π. Σπυρίδων, εξάλλου, θεωρεί πως ο προσκυνηματικός τουρισμός προσφέρει μια σημαντική ανάσα στον τουρισμό, γενικότερα, και εκφράζει την αισιοδοξία του ότι θα υπάρχει ανάκαμψή του. Επικαλείται το παράδειγμα της ταινίας για τη ζωή του Αγίου Νεκταρίου -το τρέιλερ της οποίας παρουσιάστηκε πριν από λίγες μέρες- και σημειώνει πως αποτελεί μια σημαντική προβολή προσκυνηματικού τουρισμού, διότι οι θεατές θα θελήσουν και θα επισκεφθούν τα μέρη όπου έζησε ο άγιος.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τις προσκυνηματικές περιηγήσεις, όπως και δεν τηρούνται συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία για την αναλυτική παρακολούθηση των λεγόμενων ειδικών-εναλλακτικών μορφών τουρισμού, στις οποίες περιλαμβάνεται και ο λεγόμενος «θρησκευτικός τουρισμός».
Ωστόσο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του ΕΟΤ, χιλιάδες είναι οι ταξιδιώτες που ενδιαφέρονται για τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά έργα τέχνης με θρησκευτικό χαρακτήρα, όπως οι εικόνες, οι τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά, ενώ τα μεγάλα βυζαντινά μουσεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Ιωάννινα, Καστοριά κ.α. συναρπάζουν με τον πλούτο και την ποιότητα των ανυπέρβλητων εκθεμάτων τους. Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο π. Σπυρίδων ο προσκυνηματικός τουρισμός κάνει γνωστότερα τα χριστιανικά μνημεία παρουσιάζοντας τα τοπικά ήθη, έθιμα και τις παραδόσεις.
Η θρησκεία, λοιπόν, ως πολιτισμικό φαινόμενο συνδέεται άρρηκτα με τον τουρισμό. Έλληνες και ξένοι επισκέπτες συγκλονίζονται από τους μεγαλοπρεπείς βυζαντινούς ναούς, τα αμέτρητα ξωκλήσια, τα γραφικά και άλλοτε επιβλητικά μοναστήρια και μετόχια, τα ιερά προσκυνήματα και τα θρησκευτικά κέντρα που προκαλούν το δέος και τον σεβασμό.
Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι στην επίσημη ιστοσελίδα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού αναφέρεται ότι ανάμεσα στα μείζονα θρησκευτικά κέντρα της Ελλάδας συγκαταλέγονται η Μοναστική Πολιτεία του Αγίου Όρους, τα εντυπωσιακά μοναστήρια των Μετεώρων, το Σπήλαιο της Αποκάλυψης και η Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο, οι περιοχές όπου κήρυξε ο Απόστολος Παύλος, καθώς, επίσης, και τα προσκυνήματα στην Παναγία της Τήνου, στην Παναγία Σουμελά, στην Παναγία Εκατονταπυλιανή κ.α.
Απόστολος Σπύρου
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”