Ο θεολόγος Α. Μάρκου μιλά για τη μακροχρόνια μελέτη του για το θαυμαστό γεγονός των άφθαρτων σκηνωμάτων. «Είναι θαύμα της Πίστης, που αποτελεί υπέρβαση φυσικού νόμου, καταληκτικό γεγονός της αγιότητας συγκεκριμένων προσώπων» λέει.
Από τη ΣΟΦΙΑ ΧΑΤΖΗ
Η θέα ενός αδιάφθορου Λειψάνου είναι συγκλονιστική. Βλέπεις έναν Άγιο να «κοιμάται», περιμένοντας την κοινή Ανάσταση. Είναι με το σώμα του, τα μαλλιά του, τα ενδύματά του και περιμένει τη σάλπιγγα του Αγγέλου. Έτσι, σε ελεύθερη απόδοση, περιέγραψε την αφθαρσία των Αγίων, ο μακαριστός π. Γεώργιος Μεταλληνός.
Όμως, τι είναι ένα άφθαρτο Λείψανο; Είναι ένα φυσικό γεγονός ή ένα θαύμα της Πίστεως; Και, όλα τα αδιάλυτα σώματα είναι αδιάφθορα Λείψανα;
Ο κ. Αντώνιος Μάρκου, θεολόγος, μελετά επί χρόνια το θαυμαστό γεγονός των αγίων λειψάνων, επιχειρεί μια προσέγγιση για την κατανόηση ενός τόσο ευαίσθητου θεολογικά θέματος:
«Η Εκκλησία έχει τα κριτήριά Της και σε αυτό το θέμα. Όταν βρεθεί ένα αδιάλυτο σώμα, πρέπει αρχικά να αποκλειστούν τα φυσικά αίτια που έχουν σχέση με το έδαφος. Γι’ αυτό το σώμα ενταφιάζεται σε άλλο σημείο του κοιμητηρίου. Όταν κατά τη δεύτερη ανακομιδή βρεθεί επίσης αδιάλυτο, τότε η Εκκλησία εξετάζει αν υπάρχουν πνευματικά αίτια, αν υπάρχει δηλαδή αμαρτία, κατάρα ή αγιότητα. Στην πρώτη περίπτωση καλείται ο επιχώριος Επίσκοπος για να διαβάσει τη συγχωρητική Ευχή. Αν το σώμα ήταν “δεμένο”, κατά την εκκλησιαστική ορολογία, μετά την Ευχή θα λυθεί ή διαλυθεί, όπως μαρτυρούν χαρακτηριστικές περιπτώσεις από συναξάρια Αγίων, λ.χ. του αγ. Διονυσίου Ζακύνθου ή του αγ. Καλλινίκου Τσερνίκας. Στην περίπτωση της αγιότητας, η Εκκλησία στο σύνολό της, Ποιμένες και ποιμενόμενοι, διαπιστώνει αν ο συγκεκριμένος πιστός, κληρικός ή λαϊκός, έχει επιδείξει στη ζωή ή μετά θάνατον και άλλα σημεία αγιότητας και τότε αποφαίνεται εν Συνόδω για την αγιότητα του συγκεκριμένου προσώπου, όπως έγινε πρόσφατα με την περίπτωση του Γέροντα Βησσαρίωνα Αγαθωνίτη. Η αφθαρσία είναι ένα θαύμα της Πίστεως, εφ’ όσον σαν θαύμα ορίζεται το έκτακτο εκείνο γεγονός, το οποίο αποτελεί υπέρβαση φυσικού νόμου. Είναι το καταληκτικό γεγονός της πορείας αγιότητας συγκεκριμένων προσώπων και παραχωρείται κατά το θέλημα του Θεού, χωρίς να είναι απαραίτητο για τη διαπίστωση και διακήρυξη της αγιότητας των Αγίων.»
Σε απάντηση του δεύτερου ερωτήματος, αν δηλαδή όλα τα αδιάλυτα σώματα είναι αδιάφθορα άγια Λείψανα, η απάντηση είναι αρνητική. Ο κ. Μάρκου μελετώντας την πατερική γραμματεία μας το αποδεικνύει:
«Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης θέτει συγκεκριμένα κριτήρια στο σημείο αυτό. Τα αδιάφθορα άγια Λείψανα, λέει, “εισίν εύμορφα”, ενώ τα αδιάλυτα σώματα είναι αποκρουστικά. Ακόμη, τα άγια Λείψανα συνήθως ευωδιάζουν, μπορεί ακόμη και να μυροβολούν, επιτελούν θαύματα, συνήθως θεραπείες, “αποδιώκουν δαίμονας”, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Μέγας Βασίλειος, κάποια από αυτά έχουν θερμοκρασία ζωντανού σώματος, λ.χ. της αγ. Μαρίας Μαγδαληνής στην Σιμωνόπετρα και της αγ. Άννας στην ομώνυμη Σκήτη. Στα αδιάλυτα σώματα αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις, μεγαλώνουν τα νύχια σε σημείο να τρυπήσουν την παλάμη και γενικά η εικόνα τους είναι βρώμικη και αποτρόπαια.
Ακόμη, ενώ στην Ιστορία της ανθρωπότητας τα αδιάλυτα σώματα που έχουν βρεθεί είναι χιλιάδες, οι αδιάφθοροι Άγιοι είναι περίπου 200! Ανάμεσά τους κάποιοι πολλοί γνωστοί, όπως ο Μεγαλομάρτυρας Δημήτριος, όταν τον έκλεψαν οι Σταυροφόροι μετά το 1204 ήταν ακέραιος, κατά τη δική τους μαρτυρία και τις μεταγενέστερες εξετάσεις του Βατικανού και ο άγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως μέχρι το 1953 και άλλοι λιγότερο γνωστοί, όπως ο άγιος Ιωσήφ ο Σαμάκος στη Ζάκυνθο και ο άγιος Γεώργιος ο Νεαπολίτης στον Περισσό».
Η καταγραφή στο Γεροντικό του Αγίου Όρους ενός αληθινού γεγονότος αδιάλυτου σώματος, εξαιτίας μιας αδικίας αυτή τη φορά, βοηθά σε αυθεντικά συμπεράσματα πάνω στο ευαίσθητο θέμα των λειψάνων. Ο κ. Μάρκου παραθέτει αυτούσια τη συγκλονιστική διήγηση:
Γράφει ο Μοναχός Ανδρέας Θεοφιλόπουλος στο Γεροντικό του Αγίου Όρους: «Όπως μου διηγήθηκαν,πατέρες της Νέας Σκήτης στην Εύβοια, ήταν ένας Επίσκοπος με το όνομα Θεοφάνης. Στην επαρχία του ήταν ένας πτωχός, ο οποίος είχε στην κατοχή του από κληρονομιά ένα μικρό καζανάκι. Αυτό φαίνεται να είχε μεγάλη αρχαιολογική αξία. Το είδε ένας συμπατριώτης του πλούσιος, του άρεσε και θέλησε οπωσδήποτε να το αγοράσει και επειδή δεν μπόρεσε με το καλό, χρησιμοποίησε βία και κατακράτησε του πτωχού το κληρονομικό κειμήλιο. Μετά καιρό ο πλούσιος πέθανε σε νεαρή ηλικία και οι συγγενείς του, μετά τριετία, κάνανε την ανακομιδή και το σώμα του βρέθηκε αδιάλυτο. Έγινε δεύτερη και τρίτη ανακομιδή, ανά τριετία, αλλά και πάλι το σώμα του νεκρού βρέθηκε τυμπανιαίο και αδιάλυτο. Τότε κάλεσαν τον Δεσπότη να γονατίσει στον τάφο και να διαβάσει συγχωρητική ευχή στο σώμα του νεκρού. Αλλά το αποτέλεσμα ήταν να μείνει και πάλι το σώμα αδιάλυτο. Κατόπιν αυτού, ο Δεσπότης Θεοφάνης συμβούλευσε τους συγγενείς του πλούσιου να στήσουν το τυμπανιαίο σώμα του νεκρού σε δημόσιο χώρο, όπου διερχόμενοι όλοι οι κάτοικοι του χωριού να συγχωρούν τον νεκρό κι έτσι ο Πανάγαθος Θεός ίσως συγχωρέσει την ψυχή του πλουσίου και διαλυθεί το σώμα του.
Παράλληλα, όμως, ο Αρχιερέας έβαλε εκεί κοντά άνθρωπο της εμπιστοσύνης του να παρατηρεί τι θα λένε οι συμπολίτες στον πεθαμένο, σαν θα περνάνε από μπροστά του».
Οταν το σώμα μένει αδιάλυτο λόγω αδικίας και τα άφθαρτα λείψανα Οσίων στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό
Και συνεχίζει ο μοναχός Ανδρέας τη διήγησή του : «Όλοι περνούσαν, έλεγαν να τον συγχωρέσει ο Θεός και έφευγαν. Με τη σειρά του πήγε κι ο πτωχός και σαν πλησίασε τον έφτυσε και ο άνθρωπος του Δεσπότη τον άκουσε να λέει:
“Έτσι ντε, καλά να πάθεις, να μείνεις εκεί άλιωτος μαζί με το μπακράτσι που μου πήρες. Για πάντα να είσαι τούμπανο, αφού έτσι σου άρεσε να είσαι και να μου πάρεις αυτό που βρήκα από τη μάνα που με γέννησε!”
Ο άνθρωπος που τα άκουσε αυτά, αμέσως τα μετέφερε στον Αρχιερέα κι εκείνος κάλεσε τον πτωχό και αφού έμαθε την αιτία, αμέσως κάλεσε τους συγγενείς του πλούσιου και τους ρώτησε αν υπήρχε στο σπίτι του αφορισμένου κανένα αρχαίο και πολύτιμο καζανάκι. Και όταν έμαθε πως υπάρχει, τους εξήγησε πως έπρεπε να επιστραφεί για να τον συγχωρέσει ο Θεός από την αδικία. Οι συγγενείς συμμορφώθηκαν και ο Επίσκοπος πήρε το καζανάκι, το έβαλε στα χέρια του πλούσιου και είπε στον δικαιούχο πτωχό να πλησιάσει να το πάρει και να συγχωρέσει από την καρδιά του το νεκρό σώμα, για την άδικη πράξη που διέπραξε σε βάρος του.
Όταν έγινε αυτό, μπροστά στα μάτια όλων των συγχωριανών, το αδιάλυτο μέχρι εκείνη τη στιγμή σώμα, διαλύθηκε και έγινε σκόνη! Μετά το θαύμα αυτό, ο Επίσκοπος Θεοφάνης απαρνήθηκε τα εγκόσμια κι ήρθε στο Άγιο Όρος και κοινοβίασε σαν απλός ιδιώτης στον αγράμματο και σκληρό Γέροντα Κύριλλο, στην Καλύβα της Ζωοδόχου Πηγής, στη Νέα Σκήτη. Όταν αναγνωρίστηκε, πήγε σε ένα έρημο Ησυχαστήριο της Σκήτης και έζησε σαν απλός καλόγερος με πολλή ταπείνωση και αγάπη προς όλους, μέχρι το βαθύ του γήρας».
Με μια ανατρεπτική αντιπαράθεση έρχεται η δεύτερη αφήγηση της ιστορίας ενός λειψάνου του οποίου η οσιότητα αποδείχτηκε περίτρανα. Η έρευνα του κ. Μάρκου αφορά στον άγιο Αλέξανδρο του Σβιρ:
«Ο Άγιος Αλέξανδρος είναι ο δεύτερος στην Ιστορία της Εκκλησίας, μετά τον Πατριάρχη Αβραάμ στην Παλαιά Διαθήκη, ο οποίος αξιώθηκε επισκέψεως της Αγίας Τριάδος με μορφή τριών Αγγέλων! Κατά τη διάρκεια αυτής της θεοφάνειας, ο Τριαδικός Θεός άγγιξε τον Άγιο και αυτό το άγγιγμα προφανώς ήταν που έκανε το σώμα του απρόσβλητο από τη φθορά!
Ο Άγιος κοιμήθηκε το 1533 και ανακομίσθηκε αδιάφθορος το 1641, μετά από 108 χρόνια παραμονής στον τάφο!
Το 1918, το αδιάφθορο Λείψανο του Οσίου Αλεξάνδρου ρίχτηκε από τους Μπολσεβίκους στη φωτιά, αλλά δεν κάηκε! Μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού καθεστώτος το 1989, το Λείψανο βρέθηκε άθικτο και σήμερα σώζεται φυλασσόμενο στη Μονή του, κοντά στη Λίμνη Λαντόγκα. Το Λείψανο είναι σε άριστη κατάσταση διατηρήσεως, έχει φυσικό χρώμα και κατά καιρούς εμφανίζει θρόμβους μύρου, ενώ είναι και εξαιρετικά θαυματουργό.»
Από την καταγραφή του ερευνητή θεολόγου κ. Μάρκου, αξίζει να γνωρίζουμε ποια αδιάφθορα Λείψανα Ορθοδόξων Χριστιανών σώζονται σήμερα στη χώρα μας, αλλά και στο εξωτερικό:
«Στη χώρα μας σώζονται πολλοί αδιάφθοροι Άγιοι. Ο Άγιος Σπυρίδων Τριμυθούντος και η Αγία Θεοδώρα η Αυγούστα στην Κέρκυρα. Ο Άγιος Γεράσιμος στην Κεφαλλονιά. Ο Άγιος Διονύσιος Αιγίνης και ο Άγιος Ιωσήφ ο Σαμάκος στη Ζάκυνθο. Ο Όσιος Πατάπιος στο Λουτράκι. Η Αγία Φιλοθέη η Αθηναία στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών. Ο Άγιος Γεώργιος ο Νεαπολίτης στον Περισσό. Ο Άγιος Ιωάννης ο Ρώσος στο Νέο Προκόπιο Ευβοίας.
Στην έδρα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, τον Ιερό Ναό αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, υπάρχουν τα αδιάφθορα Λείψανα της Αγίας Σολομονής, Μητέρας των Αγίων Μακκαβαίων, της Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας και της Αγίας Θεοφανώς της Βασιλίσσης.
Στους Αγίους Τόπους σώζονται τα αδιάφθορα Λείψανα της Μεγαλομάρυρος Αικατερίνης (στη Μονή Σινά), του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου (στην ομώνυμη Λαύρα), του Νεομάρτυρος Φιλουμένου Αγιοταφίτη και του Οσίου Ιωάννη του Χοζεβίτη.
Στη Βουλγαρία, φυλάσσονται τα Λείψανα του Σέρβου Κράλη (Βασιλέως) Στεφάνου Μιλούτιν και του Οσίου Ιωάννη της Ρίλας με καταπληκτική ευωδία.
Στη Σερβία διασώζονται πολλών Αγίων Σέρβων Βασιλέων, όπως του Στεφάνου Στυλιάνοβιτς, του Στεφάνου Ντετσάνσκυ, των Ούρος και Ούρεση Νεμάνια (Οσίου Σίμωνος), καθώς και πολλών Σέρβων Ιεραρχών.
Στη Ρουμανία της Παιδομάρτυρος Φιλοθέης του Άρτζες, του Οσίου Δημητρίου Μπασαράμπη, του Οσίου Προκοπίου του Δεκαπολίτου και της Οσίας Παρασκευής της Επιβατινής»
Στη γη μας μιλούσαν με το στόμα, τώρα με τα άγια λείψανά τους
Και συνεχίζει ο κ. Μάρκου: «Στην Ουκρανία, στην κοιτίδα του Ρωσικού Μοναχισμού, στην περιώνυμη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου, σώζονται 118 αδιάφθορα Λείψανα Οσίων Πατέρων και 31 ευωδιάζουσες Κάρες!
Στη Ρωσία υπάρχει πληθώρα αδιάφθορων Λειψάνων λόγω του πληθυσμιακού όγκου της Ρωσικής Εκκλησίας. Μεταξύ αυτών του Οσίου Αμβροσίου της Όπτινα, με καταπληκτική ευωδία (η οποία γίνεται αντιληπτή από απόσταση πολλών μέτρων!), του εθνικού ήρωα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι και του Οσίου Αλεξάνδρου του Σβίρ, του οποίου διατηρείται μέχρι και το φυσικό χρώμα! Στην Αμερική, του αγίου Ιωάννη Μαξίμοβιτς και του αγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου.
Oι άγιοι αυτοί μας άφησαν στη γη τα λείψανά τους, μπήκαν στην αιωνιότητα, μα βρίσκονται στο παρόν μας. Όταν ήταν ζωντανοί μιλούσαν με το στόμα, τώρα μιλούν με τα άφθαρτα σώματά τους. Η παράδοξη επικοινωνία τους μ’ εμάς, έχει τη δύναμη να μας δώσει την προοπτική να ανοιχτούμε στον Ουρανό.
