Με την συμπλήρωση διακοσίων ετών από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η Ιερά Μητρόπολη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών- υπό την αιγίδα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος- διοργάνωσε διαδικτυακά, στις 4 και 5 Ιουνίου 2021, διεθνές επιστημονικό συνέδριο με θέμα: “Ο αγώνας του 1821 στη θάλασσα και οι επιτυχίες των Ελλήνων ναυτικών και πυρπολητών”.
Το απόγευμα της Παρασκευής 4ης Ιουνίου 2021, τελέσθηκε η Ακολουθία του Αγιασμού από τον Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Μάρκο, κατά την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου και ακολούθησε η ανάγνωση Χαιρετισμού του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου ο οποίος έχει ως εξής:
“Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκε, αξιότιμοι εκπρόσωποι του οινοβουλίου, του Πολεμικού Ναυτικού και των Τοπικών Αρχών, Κυρίες και Κύριοι,
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
«Το στοιχείον αυτό ξαπλώνει κύματ΄ άπειρα εις τη γη με τα οποία την περιζώνει κι είν΄ εικόνα σου λαμπρή.» Με αυτούς τους στίχους ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός περιγράφει στον «’Υμνον εις την Ελευθερίαν» τους άρρηκτους δεσμούς των Ελλήνων με την θαάλασσα. Αυτοί οι δεσμοί οδήγησαν στην δραστηριοποίηση των νησιωτών και των ναυτικών μας κατά τον αγώνα της εθνεγερσίας.
Στην Μεγάλη ελληνική επανάσταση του 1821 η Ύδρα, οι Σπέτσες, τα Ψαρά, η Μύκονος, το Γαλαξίδι και άλλες ναυτικές δυνάμεις της εποχής, μετέτρεψαν τον εμπορικό στόλο τους σε πολεμικό και έθεσαν την ναυτική πείρα τους στην υπηρεσία του Γενους. Πολλές είναι οι νικηφοόρες ναυμαχίες και οι θαυμαστές ενέργειες των τολμηρών πυρπολητών. Έτσι, οι νίκες στη θάλασσα μαζί με την μαχητικότητα των στεριανών δυνάμεων, οδήγησαν στην πολυπόθητη ελευθερία.
Ιδιαιτέρως η Ιεράα Μητροόπολις Χίου, Ψαρών και Οινουσσώ, η οποία διοργανώνει το παρόν συνέδριο, έχει προσφέρει άξια τέκνα στους εθνικούς αγώνες, όπως ο μπουρλοτιέρης Κωνσταντίνος Κανάρης από τα Ψαρά, αλλά έχει και το ιερό χρέος να τιμά την μνήμη των χιλιάδων θυμάτων της σφαγής της Χίου του 1822.
Υποκλινόμαστε με δέος ενώπιον των λειψάνων των γνωστών και αγνώστων θυμάτων της σφαγής, τα οποία φυλάσσονται στη Νέα Μονή και την Μονή του Αγιου Μηνά.
Το συνέδριο με τίτλο: «Ο αγώνας του 1821 στη θάλασσα και οι επιτυχίες των Ελλήνων ναυτικών και πυρπολητών» θα δωσει την ευκαιρία να ακουσθούν επιστημονικές εισηγήσεις αναφερόμενες στην συμβολή του ναυτικού και των ναυτικών μας στον μεγάλο εθνικό αγώνα. Θα ακούσουμε και θα και θα μάθουμε πολλά και ενδιαφέροντα. Είμαι βέβαιος οτι θα υπογραμμισθεί και η πίστη των θαλασσομάχων μας, ο σεβασμός τους στην Ορθόδοξη Εκκλησία, τα τάματα του Καναάρη και του Μιαουύλη, η ευλάβεια των απλών ναυτών. Χαρακτηριστική απόδειξη αυτής της ευλάβειας αποτελεί η ανοικοδόμηση του Ιερού Ναού των Αγίων Αποστόλων στην Κυψέλη των Αθηνών απι τον ατρόμητο πυρπολητή και μετέπειτα Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Κανάρη.
Ως Πρόεδρος της Ιερά Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος συγχαίρω την Ιερά Μητρόπολη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. Μάρκο, για την επιτυχή διοργάνωση του συνεδρίου, σε συνεργασιία με την Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ευχαριστώ, εκ μέρους της Εκκλησίας μας, τους συνεργαζόμενους φορείς, δηλαδή το Πολεμικό Ναυτικό, το Κοινωφελές ίδρυμα «Μαρία Τσάκος», τον Δήμο Χίου και το Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Εύχομαι στο Πολεμικό και στο Εμπορικό Ναυτικό μας να πλέουν σε ήρεμες θάλασσες και να συνεχίζουν την εθνική προσφορά τους, με την βοήθεια του Θεού και την προστασία του Αγίου Νικολάου.
Καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου»!
Χαιρετισμοί επισήμων και του Μητροπολίτη Χίου, Ψαρών και Οινουσσών
Χαιρετισμούς, επίσης, απηύθυναν οι: Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος, Πρόεδρος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, Παναγιώτης Μηταράκης, Υπουργός Μεταναστεύσεως και Ασύλου – Βουλευτής Χίου, Ανδρέας Μιχαηλίδης, Βουλευτής Χίου, Παντελής Μπουγδάνος, Αντιπεριφερειάρχης Χίου, Σταμάτιος Κάρμαντζης, Δήμαρχος Χίου, Κωνσταντίνος Βρατσάνος, Δήμαρχος Ψαρών, Γεώργιος Δανιήλ, Δήμαρχος Οινουσσών, Θεόδωρος Βενιάμης, Πρόεδρος της Ενώσεως Ελλήνων Εφοπλιστών και ο Ευθύμιος Μητρόπουλος, Πρόεδρος Κοινωφελούς Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος», επίτιμος Γενικός Γραμματέας ΙΜΟ και ο Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος, ο οποίος κήρυξε και την έναρξη των εργασιών «Εις το Όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, της Μιάς, Αγίας, Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος».
Ο Σεβ. Μητροπολίτης Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος, κατά τον Χαιρετισμό του είπε:
« ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
Στις 6 Ιουνίου 1822 ο Ψαριανός πυρπολητής Κωνσταντίνος Κανάρης πυρπολούσε στο λιμάνι της Χίου την τουρκική Ναυαρχίδα, παίρνοντας εκδίκηση για τη Σφαγή της Χίου. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος κατέστη αδύνατος ο από θαλάσσης ανεφοδιασμός του στρατού του Δράμαλη στον Μοριά, ώστε ο Τούρκος πασάς να υποχρεωθεί να επιχειρήσει επιστροφή στην Κόρινθο και να συντριβεί από τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια τον Ιούλιο του 1822. Το κατόρθωμα του Κανάρη έσωσε την επανάσταση εν τη γενέσει της.
Στην ημερολογιακή επέτειο αυτού του ενδόξου ιστορικού γεγονότος και στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 ετών από της ενάρξεως του ιερού αγώνος της εθνικής παλιγγενεσίας, ο οποίος έγινε όπως ανέφερε ο Αιγαιοπελαγίτης Γεώργιος Κλεάνθης «για του Χριστού την πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία», η Ιερά Μητρόπολις Χίου, Ψαρών και Οινουσσών με τα 46 ελληνικά νησιά και βραχονησίδες της στα Ανατολικά σύνορα της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Ευρωπαικής Ενώσεως διοργανώνει υπό την αιγίδα της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, με την φροντίδα της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, διήμερο διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα: «Ο αγώνας του 1821 στη θάλασσα και οι επιτυχίες των Ελλήνων ναυτικών και πυρπολητών», έχοντας συνεργασθεί με το Γενικόν Επιτελείον Ναυτικού (Γ.Ε.Ν.), την Επιτροπή Επετειακών Εκδηλώσεων Δήμου Χίου «ΧΙΟΣ 2021», το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και κυρίως το Διεθνές Κέντρο Ναυτικής Έρευνας και Παράδοσης – Κοινωφελές Ίδρυμα «Μαρία Τσάκος», που ανέλαβε εξ ολοκλήρου την τεχνική υποστήριξη του Συνεδρίου, προς τους οποίους οφείλω ευγνωμοσύνη.
Για εμάς που γεννηθήκαμε, ζήσαμε και μάθαμε γράμματα στη Χίο, τα Ψαρά και την Αιγνούσα ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήταν το παιγνίδι των παιδικών μας χρόνων, το περιεχόμενο των σχολικών εορτών στις εθνικές επετείους, το σχολικό ή ελεύθερο ανάγνωσμα στις μελέτες μας, οι επισκέψεις μας στην καρδιά του Δημοτικού Κήπου της Χίου. Γι’ αυτό επελέγη να κοσμήσει το λογότυπο της τοπικής μας Εκκλησίας για τα 200 χρόνια απ’το 1821, με τη φράση του «τίποτα αρχόντοι δεν φελά μονάχα το καράβι».
Γιατί για εμάς η ναυτοσύνη διά των τιμίων πατεράδων μας μας εγέννησε, μας ετάισε, μας έντυσε, μας εσπούδασε, μας έκανε ανθρώπους. «Το μέγα της ελληνικής θαλάσσης κράτος» (Θουκ. Ι 143,5), «η θάλασσα, η μεγάλη και ευρύχωρος» (Ψαλμ. 103, 25), επάνω στα κύματα της οποίας περπάτησε ο Χριστός μας, είναι ζωτικό υπαρξιακό μας στοιχείο.
Ο μύλος της ζωής μας γυρίζει με αρμυρό νερό. Η θάλασσα οξυγονώνει πολιτιστικά τους πνεύμονές μας, η θάλασσα αιμοδοτεί πνευματικά την καρδιά μας. Για εμάς η ενασχόληση με την θάλασσα, ως προτροπή του Οσίου Νικηφόρου του Χίου, είναι αγιολογική επιταγή.
Η θάλασσα έσωσε, σώζει και θα σώζει την Ελλάδα, την Χίο τον καθένα μας. Γι’αυτό «Εις το Όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, της Μιάς, Αγίας, Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος», και στην μνήμη του καπετάνιου πατέρα μου, κηρύσσω την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου μας με την προσευχή ο Κυβερνήτης της εκκλησιαστικής νεώς Κύριος ημών Ιησούς Χριστός να χαρίσει καλό ταξίδι στην έρευνα και στη μελέτη μας. ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ»!
Κατά την Α΄ Συνεδρία (ώρα 18.45) προήδρευσε ο Εμμανουήλ Βαρβούνης, Καθηγητής Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και ακολούθησαν οι εισηγήσεις των:
-Μητροπολίτου Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κ. Εφραίμ με θέμα: «Ανδρέας Μιαούλης, ο θρίαμβος του Σταυρού».
-Μητροπολίτου Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Κέας, Μήλου και Μυκόνου κ. Δωροθέου, με θέμα: «Η ξεχασμένη Ναυμαχία της Μυκόνου και η Μαντώ Μαυρογένους – 12 Οκτωβρίου 1822»
-Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκου, με θέμα: «Η συμμετοχή των Βρονταδουσίων εις τον ναυτικόν αγώνα του 1821».
5η Ιουνίου Ημέρα μνήμης του Ἁγίου Νεομάρτυρος Μάρκου του εν Χίω
Η 5η Ιουνίου είναι η ημέρα μνήμης του Αγίου Νεομάρτυρος Μάρκου του εν Χίω , και γι’ αυτό τελέσθηκε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Χίου Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, ιερουργούντος του Μητροπολίτου Χίου, Ψαρών και Οινουσσών Μάρκου, πλαισιουμένου από τους Αρχιμανδρίτή κ. Βαρθολομαίου Τριανταφυλλίδου – Αντωνίου, Γραμματέως της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητος, Αιδεσιμ. Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Ιωάννου Μουσά και του Ιερολ. Αρχιδιακόνου κ. Αποστόλου Λάρδα.
Έψαλον ο Πρωτοψάλτης κ. Δημήτριος Δημητρακόπουλος και ο Λαμπαδάριος κ. Αντώνιος Κυδώνης. Κατά την Θ. Λειτουργίαν στον Ι. Μητροπολιτικό Ναό βρισκόταν τεμάχιο Ιερού Λειψάνου του Αγίου Νεομάρτυρος Μάρκου προς προσκύνηση από τους πιστούς.
Ο Σεβασμ. Μητροπολίτης Χίου κατά το κήρυγμα του είπε ότι ο νεομάρτυς μέσω των αμαρτημάτων της μοιχείας και της αρνήσεως της πίστεως στράφηκε εναντίον των τριών ιδανικών της πολιτισμικής μας ιδιοπροσωπείας: ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ – ΠΑΤΡΙΔΟΣ – ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ. Για αυτό και η μετάνοιά του και το μαρτύριό του έγινε για χάρη αυτών των αιωνίων ιδανικών: ΧΡΙΣΤΟΣ – ΕΛΛΑΣ – ΕΛΛΗΝΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ.
Κατά το πέρας της Θείας Λειτουργίας τελέστηκε και το τρίμηνον μνημόσυνον της Μαρίας Δημ. Μεννή, θείας εκ μητρός του Σεβ.Χίου, η οποία ήταν θυγατέρα ήρωος ναυτικού του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Μετά το πέρας της Θ. Λειτουργίας ακολούθησε η Β΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, της οποίας προήδρευσε ο κ. Ευθύμιος Μητρόπουλος, Πρόεδρος του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος», επίτιμος Γενικός Γραμματέας ΙΜΟ, και ακολούθησαν οι εισηγήσεις υπό των:
κ. Κοσμά Χρηστίδη Ναυάρχου (ε.α.) Επιτίμου Αρχηγού ΓΕΝ, με θέμα: «Ναυτική καινοτομία-Frank Abney Hastings (Άστιγξ)».
κ. Ζήση Φωτάκη, Επικούρου Καθηγητού Ναυτικής Ιστορίας, Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, με θέμα: «Διακλαδική Θεώρηση της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821».
κ. Μιχαήλ Κατσικαρέλη Σημαιοφόρου(ΠΝ) -Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού, με θέμα: «Η μετατροπή των ελληνόκτητων πλοίων σε πολεμικά. Ο θεσμός της Συντροφοναυτίας και οι βασικοί τύποι πλοίων στην Ελληνική Επανάσταση».
Στις 13.00 ακολούθησε η Γ΄ ΣΥΝΕΔΡΙΑ, στην οποία προήδρευσε ο κ. Εμμανουήλ Βαρβούνης, Καθηγητής Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και ακολούθησαν οι εισηγήσεις υπό των:
Michel Marbot, απόγονος του Κανάρη, με θέμα: «Δύο αιώνες μετά: Τι αισθάνονται οι απόγονοι του Κανάρη στα πλαίσια της ιστορίας των Ψαρών και της Χίου, ο οποίος είπε μεταξύ άλλων «Τα Ψαρά είναι η γη μας. Το πνεύμα των Ψαρών είναι στο πνεύμα μας…. Η φλόγα, που φωτίζει ο Κανάρης, είναι αυτή της Ελευθερίας».
Μαρίας Γιατράκου, Δρ Φιλολογίας – Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, επ. Α΄ Αντιπροέδρου EYROCLASSICA, με θέμα: «Ο Κωνσταντίνος Κανάρης και η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδος με βάση τις ιστορικές πηγές και την παγκόσμια βιβλιογραφία».
Αθηνάς Ζαχαρού-Λουτράρη, Δρ Ιστορίας, με θέμα: «Ο Ελληνικός και ο τουρκικός στόλος στην επανάσταση και καταστροφή της Χίου».
Νικολάου Χάβιάρα, Δρ Φιλολογίας – Συντονιστού Εκπαιδευτικού έργου Φιλολόγων Χίου, με θέμα: «Στη σκιά του Κανάρη. Ο Ψαριανός Ναυμάχος και Πυρπολητής Δημ.Παπανικολής».
Το Συνέδριον ολοκλήρωσε τις εργασίας του το απόγευμα του Σαββάτου 5 Ιουνίου 2021, με την Δ΄ΣΥΝΕΔΡΙΑΝ, στην οποία προήδρευσε η κ. Μαρία Λεκάκου, Κοσμήτωρ Σχολής Επιστημών της Διοικήσεως του Πανεπιστημίου Αιγαίου, και ακολούθησαν οι εισηγήσεις υπό των:
Ευθυμίου Μητροπούλου, Προέδρου Κοινωφελούς Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος», επιτίμου Γενικού Γραμματέως ΙΜΟ, με θέμα: «Ο καταλυτικός ρόλος του Ναυτικού στον αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας».
Γεωργίου Κουμουτσάκου, Βουλευτού, πρ. Αναπληρωτού Υπουργού, με θέμα: «Η ναυτοσύνη ως παράγων ισχύος του Έθνους των Ελλήνων στον αγώνα για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού και την κατάκτηση της Ελευθερίας».
Νικήτα Νικητάκου, Καθηγητού του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσίων του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, με θέμα: «Ο ναυτικός αγών στην Επανάσταση του 1821 και το θρησκευτικό αίσθημα».