Από τον ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΣΠΥΡΟΥ*
Τα εκκλησιαστικά παλαίτυπα βιβλία αποτελούν πολύτιμους θησαυρούς για την Ορθόδοξη Εκκλησία και τον πολιτισμό μας, αναδύοντας μοναδική αξία που ξεπερνά τα όρια της θρησκείας και αγγίζει τις πιο βαθιές πτυχές της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η σημασία τους διαφαίνεται όχι μόνο στην ιστορική τους αξία, αλλά και στην τέχνη που αναδεικνύουν και στην απαράμιλλη συνεισφορά τους στη διάδοση και τη διατήρηση της πίστης και των παραδόσεων που χιλιάδες χρόνια τώρα καθοδηγούν την πορεία της Εκκλησίας. Είναι βιβλία που φέρουν μέσα τους όχι μόνο λέξεις, αλλά και ιστορία και κυρίως τη βαθιά πίστη.
Η Ειδική Συνοδική Επιτροπή Χριστιανικών Μνημείων της Εκκλησίας της Ελλάδος, διοργάνωσε με επιτυχία στο Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην Ιερά Μονή Πεντέλης, επιστημονική ημερίδα με θέμα τα εκκλησιαστικά παλαίτυπα βιβλία, εστιάζοντας στην αξία, τους κινδύνους και τις μεθόδους προστασίας τους. Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου, παρουσία του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Γεωργίου Διδασκάλου,που εκπροσώπησε την υπουργό. «Η ημερίδα είχε ως στόχο την ενημέρωση κληρικών, μοναχών, επιστημόνων καθώς και κάθε ενδιαφερόμενου σχετικά με την αξία των εκκλησιαστικών παλαιτύπων βιβλίων, τα οποία αποτελούν σημαντικά θρησκευτικά και πολιτιστικά κειμήλια» ανέφερε στην «Ορθόδοξη Αλήθεια» ο Αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας Σουπουρτζής, γραμματέας της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Χριστιανικών Μνημείων και καθηγητής Εκκλησιαστικού και Κανονικού Δικαίου της Θεολογικής Ακαδημίας Volyn Ουκρανίας και Διδάσκων Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθηνών. «Καθηγητές Πανεπιστημίων και Ειδικοί Επιστήμονες παρουσίασαν συνοπτικά τον ορθό τρόπο προστασίας των Παλαιτύπων καθώς και ενδεδειγμένες μεθόδους συντήρησής τους» πρόσθεσε.
Η συμμετοχή στην ημερίδα ήταν ελεύθερη για το κοινό, ενώ η παρουσία πλήθους κληρικών, μοναχών, εκπροσώπων του ακαδημαϊκού κόσμου αλλά και υπηρεσιακών παραγόντων των Υπουργείων Πολιτισμού, Παιδείας, Θρησκευμάτων και αθλητισμού έδειξε για μία ακόμη φορά πόσο σημαντικός παράγοντας είναι η συνεργασία μεταξύ Εκκλησίας και Πολιτείας για την προστασία της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς της Ελλάδας.
«Τα Εκκλησιαστικά Παλαίτυπα Βιβλία περιλαμβάνουν παλαιές εκδόσεις Ιερών Ευαγγελίων, Λειτουργικών και υμνογραφικών έργων, Μηναίων και Πατερικών κειμένων. Τα ανωτέρω κατά κανόνα άρχισαν να τυπώνονται κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας σε τυπογραφεία της Ιταλίας και εν συνεχεία σε μεγάλα τυπογραφικά κέντρα των ελληνικών γραμμάτων, ενώ μετά την Ανεξαρτησία τυπώνονταν πλέον στην Αθήνα. Ως γνωστόν, αποτελούν μνημεία πίστης και φιλοκαλίας των Πατέρων μας και συνιστούν σε κάποιες περιπτώσεις αληθινά έργα τέχνης, χάρις στην καλλιτεχνία της εκδοτικής εργασίας και την εικονογράφησή τους» επισημαίνει ο π. Αθηναγόρας.
ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΑΣ
Πέρα από τη θεολογική και ιστορική τους διάσταση, τα παλαίτυπα βιβλία αποτελούν εξαιρετικά δείγματα καλλιτεχνίας. Η εικονογράφηση και η τεχνική των τυπογράφων της εποχής διασώζουν την τέχνη της βιβλιοδεσίας και της ζωγραφικής. Οι εικονογραφίες που κοσμούν τα εξώφυλλα και τις σελίδες τους, καθώς και τα σχέδια που χρησιμοποιούνταν στα κείμενα είναι αποτέλεσμα της μοναδικής τέχνης των βιβλιογράφων και ζωγράφων της εποχής, οι οποίοι συχνά υπήρξαν και μοναχοί ή ιερείς. Αυτές οι εικόνες και οι καλλιτεχνικές εκδόσεις αποπνέουν την ελληνική, χριστιανική παράδοση και αναδεικνύουν την πνευματικότητα που χαρακτηρίζει την Ορθόδοξη Εκκλησία.
«Τα εκκλησιαστικά παλαίτυπα βιβλία αποτελούν επιπλέον και σημαντική πολιτιστική κληρονομιά» σημειώνει ο π. Αθηναγόρας και συμπληρώνει ότι «η σωστή συντήρησή τους απαιτεί ειδικές γνώσεις και τεχνικές, τις οποίες παρουσίασαν ενδεικτικά οι ειδικοί εισηγητές σύμφωνα με το πρόγραμμα της ημερίδας». Εξάλλου, είναι γνωστό ότι η ανάγκη για συντήρηση περιλαμβάνει τη σωστή αποθήκευση σε κατάλληλες συνθήκες, καθώς και τη διαρκή φροντίδα για την αποκατάσταση των φθαρμένων σελίδων και της βιβλιοδεσίας τους. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι συχνά αποτελούν και αποθέματα άγνωστης ή «χαμένης» ιστορίας, καθώς συχνά συναντά κανείς σε αυτά τα βιβλία χειρόγραφες σημειώσεις που αφορούν σημαντικά ιστορικά στοιχεία ανεκτίμητης αξίας για τη μελέτη της ιστορίας της Εκκλησίας και της ελληνικής κοινωνίας.
Ο π. Αθηναγόρας τόνισε μέσω της «Ορθόδοξης Αλήθειας» την καθοριστική συμβολή του προέδρου της Συνοδικής Επιτροπής, Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωρόθεου, καθώς και όλων των μελών της για την επιτυχή πραγματοποίηση της ημερίδας, αλλά και τη συνεχή μέριμνά τους για την προστασία και ανάδειξη των Χριστιανικών μνημείων και κειμηλίων.
*Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”
