Από τον Σωτήρη Λέτσιο
Η καρδιά της Ορθοδοξίας χτυπά δυνατά όλο τον χρόνο και στην ακριτική Χάλκη που διαθέτει ξεχωριστά ιερά προσκυνήματα -συνδεδεμένα με την ιστορία της περιοχής των Δωδεκανήσων.
Καθώς τα πλοία προσεγγίζουν το λιμάνι της Χάλκης το βλέμμα των επισκεπτών πέφτει αμέσως στο επιβλητικό καμπαναριό του Ιερού Ναού του Αγίου Νικολάου του Κάστρου, που δεσπόζει στην προκυμαία του Νημποριού, του μοναδικού οικισμού που υπάρχει στο γραφικό αυτό νησί των Δωδεκανήσων και αποτελεί τον κεντρικό ναό του νησιού.
Ο ναός αυτός εκτός από το καμπαναριό, που θεωρείται το υψηλότερο σε όλα τα Δωδεκάνησα, έχει να επιδείξει επίσης το γεμάτο από βότσαλα δάπεδο που κοσμεί τον αύλειο χώρο του όπως και το περίτεχνα διακοσμημένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του.
Στο εσωτερικό του ναού φυλάσσεται η αργυροεπένδυτη εικόνα του Αγίου Νικολάου, η οποία μεταφέρθηκε εκεί από τον βυζαντινό ναό του Κάστρου, που βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του νησιού και τους προηγούμενους αιώνες φιλοξενούσε τον παλιό οικισμό του χωριού. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις των παλιότερων κατοίκων, κάποιοι κάτοικοι ενοχλημένοι από την μεταφορά της εικόνας στο λιμάνι την έκλεβαν και την πήγαιναν στο παλαιό ναό του Αγίου Νικολάου στο Κάστρο.
Η κατάσταση αυτή όμως δεν μπορούσε να συνεχιστεί και έτσι οι κάτοικοι του Νημποριού προχώρησαν στην κατεδάφιση του παλαιού ναού στο Κάστρο, έτσι ώστε η εικόνα να βρει μόνιμα τη θέση της στον νέο ναό.
Ανηφορίζοντας στον λόφο του Αγίου Ονουφρίου -σε κοντινή απόσταση από το εγκαταλελειμμένο χωριό- οι οδοιπόροι συναντούν το βυζαντινό παρεκκλήσι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Παλαρνιώτη (ή αλλιώς Πανορμίτη) της Ιεράς Μονής Παλαρνιώτου.
Πρόκειται για ένα παρεκκλήσι μονόχωρο, μονόκλιτο και καμαροσκέπαστο, με ελαφρά προεξέχουσα ημικυκλική κόγχη στο Άγιο Βήμα. Έχει τρία ανοίγματα: ένα στην δυτική πλευρά που αποτελεί την είσοδο του ναού, ένα στο τύμπανο του δυτικού τοίχους και πάνω από την θύρα και ένα στα νότια. Εσωτερικά ο Ναός ήταν κατά το παρελθόν ολόγραφος.
Επίσης μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν δυο στρώματα τοιχογραφιών: Το ένα είναι του 14ου αιώνα και το άλλο του 16ου. Το δάπεδο είναι φτιαγμένο με ντόπια βότσαλα, ενώ από τον αύλειο χώρο η θέα στο πέλαγος είναι εντυπωσιακή.
Ξακουστή εικόνα
Το σημαντικότερο λατρευτικό κέντρο της Χάλκης είναι αναμφίβολα η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Αλάργας.
Βρίσκεται στην ενδοχώρα του νησιού και απέχει 8 χιλιόμετρα από το λιμάνι. Ανεγέρθη κατά πάσα πιθανότητα πριν από το 1835 με πρωτοβουλία του Ιωάννη Χατζησπάθα, το όνομα του οποίου αναγράφεται στην αργυρή επένδυση της εικόνας του Αγίου η οποία πιθανολογείται ότι φιλοτεχνήθηκε το 1835.
Η εικόνα είναι ξακουστή καθώς έχει συνδεθεί με την ύπαρξη πολλών θαυμάτων, ενώ μεγάλος είναι ο αριθμός των γυναικών που συρρέουν από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να προσευχηθούν αφήνοντας ως τάμα στον άγιο προσωπικά τους αντικείμενα.
Σύμφωνα με την παράδοση στα χρόνια της τουρκοκρατίας λειτούργησε ως ανδρώα μονή, στην οποία εγκαταβίωσε μεταξύ άλλων μοναχών και ο κτίτοράς της. Στη βόρεια αλλά και στη νότια πλευρά του καθολικού της μονής βρίσκονται δύο κτίρια. Αυτά σήμερα εξυπηρετούν τις ανάγκες της Μονής και στεγάζουν την εκάστοτε οικογένεια που την επιβλέπει και φροντίζει ώστε να διατηρείται αυτή σε καλή κατάσταση.
Το μοναστήρι περιβάλλεται από εύφορες εκτάσεις, όπου παλαιότερα καλλιεργούνταν σταφίδες και για αυτό τον λόγο η περιοχή αυτή ονομάζεται «σταφιάς».
Στη συνείδηση των κατοίκων της Χάλκης η εν λόγω μονή έχει συνδεθεί με τους σφουγγαράδες, οι οποίοι θεωρούσαν τον Άγιο Ιωάννη προστάτη τους κατά τις εξορμήσεις τους ανά τις θάλασσες για τη συλλογή σφουγγαριών. Όσο για τις δεσποτικές εικόνες αυτές είναι δωρεές ανθρώπων που ασχολήθηκαν με την σπογγαλιεία.
Άγιοι Ανάργυροι
Το παλαιό χωριό που βρίσκεται μέσα στο Κάστρο κατοικείτο έως και το 1970, όταν οι άνθρωποί του το εγκατέλειψαν για να μετοικήσουν κάτω στο λιμάνι. Το πρώτο κτίριο που συναντά κάποιος ερχόμενος από το παλιό μονοπάτι είναι η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, γύρω από την οποία στέκουν τα ελαιόδεντρα σαν ακοίμητοι φρουροί.
Σε κοντινή απόσταση βρίσκεται και η εκκλησία του Σωτήρα. Οι περιηγητές έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν επίσης και τα μικρά μοναστήρια της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Κωνσταντίνου όπως και την θολωτή εκκλησία της Παναγίας Χωριανής με τις περίφημες αγιογραφίες στους τοίχους. Επίσης στον περίβολο αυτής της μικρής εκκλησίας οι επισκέπτες μπορούν να θαυμάσουν το τεράστιο κυπαρίσσι που αγέρωχο αγναντεύει τον ουρανό.
Το θαύμα του Αγ. Ελευθερίου
Ιστορική σημασία έχει και το μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου το οποίο βρίσκεται στη θέση Καμάρα. Η ιερά μονή οικοδομήθηκε το 1923 κατόπιν πρωτοβουλίας του Πέτρου Κωνσταντινίδη, ο οποίος καταγόταν από το νησί της Χάλκης.
Ο Κωνσταντινίδης φρόντισε για την συγκέντρωση των απαραίτητων χρημάτων, τα οποία ήταν δωρεές και προέρχονταν από την κοινότητα των ανθρώπων της Χάλκης που είχαν μεταναστεύσει και εργαζόντουσαν στην Αίγυπτο.
Το έργο ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο εργολάβος Ιωάννης Φαναράκης. Στο Μοναστήρι δόθηκε το όνομα Άγιος Ελευθέριος, αφού με την απόφαση αυτή οι Χαλκίτες εξέφραζαν την ευχή να συμβάλλει ο άγιος προκειμένου να απελευθερωθούν τα Δωδεκάνησα από την ιταλική κατοχή.
Η πραγματοποίηση αυτής της ευχής το 1948 -όταν πλέον τα Δωδεκάνησα εντάχθηκαν στον εθνικό κορμό- καταγράφηκε στη συνείδηση όλων των Δωδεκανήσιων ως άλλο ένα θαύμα του Αγίου Ελευθέριου.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”
