Έχουν περάσει 21 χρόνια από την ανέγερση του μεγαλοπρεπούς καθεδρικού που είναι σημείο αναφοράς στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη
Από τον ΣΩΤΗΡΗ ΛΕΤΣΙΟ
Ήταν αρχές Μαρτίου του 2004 όταν ολοκληρώνονταν οι εργασίες ανέγερσης του Ιερού Ναού του Χριστού Σωτήρος στην πόλη της Μπάνια Λούκα. Ο εν λόγω μεγαλοπρεπής καθεδρικός ναός αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια σημείο αναφοράς και τόπος προσκυνήματος για τον σερβικό πληθυσμό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Χαρακτηριστικό στοιχείο αυτού του εντυπωσιακού ναού -που δεσπόζει στο κέντρο της πόλης- είναι ότι διαθέτει τις μεγαλύτερες σε μέγεθος καμπάνες σε όλη την Βοσνία.
Επιχειρώντας μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της ορθόδοξης σερβικής κοινότητας στην Μπάνια Λούκα, διαπιστώνουμε ότι οι πρώτες πληροφορίες για την ύπαρξη ορθόδοξου ναού στην πόλη προέρχονται από την περίοδο του Μεσαίωνα. Οι χρονικογράφοι της εποχής αναφέρουν την ύπαρξη ενός ξύλινου ναού, για τον οποίον δεν έχουν διασωθεί περισσότερα στοιχεία. Κατά τους αιώνες όπου η Σερβία ήταν υποδουλωμένη στους Τούρκους οι δυνάμεις κατοχής δεν επέτρεπαν την ανέγερση ορθόδοξου ναού. Στα μέσα του 19ου αιώνα αρκετές οικογένειες εύπορων Σέρβων κατέθεσαν μέσω του Σερβικού Πατριαρχείου αίτημα στην Υψηλή Πύλη, έτσι ώστε να τους επιτραπεί να κτίσουν μια εκκλησία.
Το τουρκικό φιρμάνι έφτασε επιτέλους στις αρχές του 1860 και η σερβική κοινότητα αφού πρώτα εξασφάλισε το οικόπεδο και συγκέντρωσε τα απαραίτητα οικοδομικά υλικά προχώρησε στην ανέγερση του πρώτου ναού, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα και βρισκόταν ακριβώς στο ίδιο σημείο που είναι σήμερα ο ναός του Χριστού Σωτήρος.
Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ
Ο ναός της Αγίας Τριάδας όμως δεν επρόκειτο να διατηρηθεί για πολύ, αφού καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης που σημειώθηκε εναντίον των Τούρκων το 1875. Το 1878 η Βοσνία-Ερζεγοβίνη προσαρτήθηκε στην Αυστρο-Ουγγαρία και οι Σέρβοι της περιοχής έκριναν πως ήταν η κατάλληλη στιγμή να θέσουν εκ νέου το ζήτημα ανέγερσης ενός νέου καθεδρικού ναού. Το αίτημα αυτό δεν έγινε δεκτό αλλά ωστόσο μπόρεσαν να οικοδομήσουν το 1879 έναν μικρότερων διαστάσεων ναό, ώστε να καλύψουν προσωρινά τις λατρευτικές τους ανάγκες.
Τη χρονιά εκείνη κτίστηκε και το μητροπολιτικό μέγαρο (σημερινό επισκοπικό μέγαρο). Στις αρχές του 20ου αιώνα η Μπάνια Λούκα έγινε η έδρα της νεοσύστατης Μητρόπολης Μπάνια Λούκα-Μπίχατς, με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Ευγένιε. Οταν το 1912 συγκροτήθηκε η εκκλησιαστική επιτροπή δημιουργήθηκε η προσδοκία ότι στην παρούσα φάση θα ήταν επιτέλους δυνατόν να ανεγερθεί ο καθεδρικός ναός. Η έκρηξη όμως του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου το 1914 ματαίωσε και πάλι τα σχέδια, ενώ ο αυστροουγγρικός στρατός αφαίρεσε και έλιωσε τις καμπάνες από την προσωρινή εκκλησία.
Το τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου και η κατάρρευση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας δημιούργησε νέα δεδομένα. Η διοίκηση του εκκλησιαστικού συμβουλίου των Σέρβων έθεσε εκ νέου το 1921 το θέμα κατασκευής του ναού. Την επόμενη χρονιά προκηρύχθηκε ο σχετικός διαγωνισμός και το 1925 ξεκίνησαν οι εργασίες και ολοκληρώθηκαν το 1939, όταν έγινε ο καθαγιασμός του νέου καθεδρικού ναού. Στις 12 Απριλίου 1941 ο Ι. Ναός της Αγίας Τριάδος βομβαρδίστηκε από τα γερμανικά αεροπλάνα και υπέστη σοβαρές ζημιές. Τον Μάιο του ίδιου έτους οι Κροάτες Ουστάσι, οι οποίοι συνεργάζονταν με τους Γερμανούς και είχαν καταστεί κύριοι της Μπάνια Λούκα, χαρακτήρισαν τον καθεδρικό ναό «φρίκη της πόλης» και διέταξαν την κατεδάφισή του. Μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πόλεμου το κομμουνιστικό καθεστώς της νέας Γιουγκοσλαβίας απαγόρευσε την κατασκευή ενός νέου καθεδρικού ναού και στην ίδια θέση ανέγειραν ένα μνημείο προς τιμήν των πεσόντων στον πόλεμο στρατιωτών. Στην δεκαετία του ΄60-και συγκεκριμένα από το 1963 έως το 1969-φτιάχτηκε ένας καινούργιος ναός της Αγίας Τριάδος σε διαφορετικό σημείο της πόλης.
ΑΝΑΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
Το 1992 μετά την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος ο Δήμος της Μπάνια Λούκα έδωσε την έγκρισή του για την ανακατασκευή του παλαιού καθεδρικού ναού στην αρχική του τοποθεσία. Ο νέος ναός αποφασίστηκε πως θα είναι αφιερωμένος στον Χριστό Σωτήρα. Οι εξελίξεις είχαν πλέον δρομολογηθεί και στις 17 Οκτωβρίου 1993 ο Πατριάρχης της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Παύλος έβαλε το θεμέλιο λίθο παρουσία μεγάλου αριθμού ιεραρχών και πιστών.
Έπρεπε να περάσουν σχεδόν δέκα χρόνια και το 2004 άνοιξαν οι θύρες του νέου ναού προκειμένου να υποδεχτούν τους πιστούς, οι οποίοι παρακολούθησαν εν μέσω συγκίνησης την πρώτη θεία λειτουργία στον ναό του Χριστού Σωτήρα. Ακολούθησε τον Μάϊο του 2009 ο επίσημος καθαγιασμός του ναού από τον επίσκοπο της Μπάνια Λούκα Γιεφρέμ.
Ο Ναός του Χριστού Σωτήρος είναι πανομοιότυπα χτισμένος με τον καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδος, ο οποίος κατεστράφη το 1941 και αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της Νεοβυζαντινής Αρχιτεκτονικής. Οι τοίχοι του αποτελούνται από ένα εξωτερικό στρώμα κόκκινου και κίτρινου ασβεστόλιθου, που ονομάζεται τραβερτίνη και προέρχεται από τη Μεσοποταμία. Ο δε τρούλος του ναού αποτελείται από χάλυβα επικαλυμμένο με χρυσό. Ο τρούλος έχει ύψος 22,5 μέτρα ενώ το κωδωνοστάσιο φτάνει στα 47 μέτρα. Τον Αύγουστο του 2010 ένας Σέρβος που διέμενε μόνιμα στις ΗΠΑ, προσέφερε στο ναό του Χριστού Σωτήρος αποτμήματα από τα λείψανα 42 αγίων, κομμάτι από το ένδυμα του Αγίου Ιωάννη της Σαγκάης όπως και κομμάτι του Τιμίου Σταυρού.
ΟΔΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ
Στη Μπάνια Λούκα υπάρχει ένας κεντρικός δρόμος στον οποίο έχει δοθεί το όνομα του μεγάλου αγωνιστή του 1821 Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ενώ μια από τις γέφυρες που ενώνουν τις δύο όχθες του ποταμού Βρμπας ονομάζεται γέφυρα της Πάτρας. Διόλου τυχαία δεν δόθηκε αυτή η ονομασία, αφού η Μπάνια Λούκα είναι αδελφοποιημένη πόλη με την Πάτρα. Στη διάρκεια του δεκαετούς πολέμου που οδήγησε στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, πολλά ορφανά παιδιά από την Βοσνία φιλοξενήθηκαν σε οικογένειες της Πάτρας βρίσκοντας εκεί την θαλπωρή και την αγάπη.
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Ορθόδοξη Αλήθεια»
