Με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγρινίου ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης Αγρινίου ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος.
Η απόφαση ελήφθη κατά την τακτική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου στις 27 Μαίου 2024, μετά από σχετική εισήγηση του Δημάρχου Αγρινίου, κ. Γεωργίου Παπαναστασίου.
Η απόφαση αυτή του Δημοτικού Συμβουλίου μεταξύ άλλων αναφέρεται, στους «ιδιαίτερους διαχρονικούς δεσμούς από τα έτη της νεότητας [του Μητροπολίτου κ. Ιεροθέου] με το Αγρίνιο, στο υψιπετές πνεύμα και την ξεχωριστή προσωπικότητα, την διαχρονική πνευματική προσφορά [του] από όλες τις βαθμίδες της Ιεροσύνης, τη διακρινόμενη παρουσία ως Αρχιερέως ποιμαίνοντος και τμήματα του Δήμου Αγρινίου, ως η δημοτική ενότητα Παρακαμπυλίων, στην Τοποτηρητεία της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας… και το ανεκτίμητο πολυσχιδές πνευματικό, εκκλησιαστικό, θεολογικό, κοινωνικό και επιστημονικό έργο που διακρίνουν τον Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεο». Για τους λόγους αυτούς το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε παμψηφεί να τον ανακύρηξη Επίτιμο Δημότη του Δήμου Αγρινίου και να του απονείμει το Κλειδί της Πόλης σε ειδική εκδήλωση στο πλαίσιο των εορτασμών της 11ης Ιουνίου του 1821, ημέρα απελευθέρωσης της πόλης από τον τουρκικό ζυγό, σε ένδειξη βαθύτατης τιμής, σεβασμού και εκτίμησης εκ μέρους του συνόλου των Δημοτών.
Η επίσημη τελετή της ανακηρύξεως σε δημότη του Δήμου Αγρινίου πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 11 Ιουνίου 2024, στην αίθουσα συνεδριάσεων του δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αγρίνιου, στο παλαιό κτήριο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στην σεμνή και λαμπρή τελετή ήταν παρόντες οι Μητροπολίτες Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός και Καστορίας κ. Καλλίνικος, ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών κ. Αθανάσιος Μπαλέρμπας, ως εκπρόσωπος της Κυβερνήσεως, ο Αντιπεριφερειάρχης Αιτωλοακαρνανίας κ. Αθανάσιος Μαυρομμάτης, οι Δήμαρχοι Ναυπακτίας κ. Βασίλειος Γκίζας, Θέρμου κ. Σπυρίδων Κωνσταντάρας και Ξηρομέρου Ιωάννης Τριανταφυλλάκης, οι Βουλευτές Αιτωλοακαρνανίας Αθανάσιος Παπαθανάσης και Χριστίνα Σταρακά, παλαιοί δήμαρχοι του Αγρινίου κληρικοί από το Αγρίνιο, την περιοχή του Αγίου Βλασίου και την Ναύπακτο και λαός από το Αγρίνιο, αλλά και από την Ναύπακτο.
Στην τελετή αναγνώστηκε σύντομο βιογραφικό του Μητροπολίτη και στην συνέχεια η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με αριθμό 109/2024. Κατόπιν πήρε το λόγο ο δήμαρχος Αγρινίου κ. Γ. Παπαναστασίου ο οποίος αναφέρθηκε με θερμά λόγια στον τιμώμενο Ιεράρχη. Μεταξύ άλλων είπε:
«Αυτήν την τόσο σημαντική ημέρα επέλεξε το Δημοτικό Συμβούλιο Αγρινίου να τιμήσει έναν σεπτό ιεράρχη, έναν αξιοσέβαστο πνευματικό πατέρα, έναν φωτισμένο κήρυκα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Ο Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος βρέθηκε στο Αγρίνιο από πολύ μικρή ηλικία. Σ’ αυτή τη γη μπήκε ο θεμέλιος λίθος της απόφασης να αφιερωθεί στην υπηρεσία του Θεού. Γνώρισε τον πνευματικό του πατέρα, τον σύγχρονο άγιο της Εκκλησίας μας Καλλίνικο, Μητροπολίτη Εδέσσης και Πέλλης, κοντά στον οποίο ξεκίνησε την εκκλησιαστική και ποιμαντική του διακονία».
Απευθυνόμενος στο Μητροπολίτη κ. Ιερόθεο, είπε: «στο σεβαστό πρόσωπό σας τιμούμε την 30ετή πνευματική φροντίδα και προσφορά στη διαποίμανση της Ιερής Μητρόπολης Ναυπάκτου και αγίου Βλασίου. Αναγνωρίζουμε την πνευματική συνεισφορά σας στην εξέλιξη της επιστήμης, ιδιαιτέρως της θεολογίας, αλλά και σε κλάδους, όπως η Ιατρική, η Βιοηθική, η Ψυχοθεραπεία. Τιμούμε το σπουδαίο συγγραφικό σας έργο, μοναδικό τόσο ως προς τον όγκο, όσο και ως προς την διάδοσή του σε Ευρώπη, Αφρική, Αμερική και Ασία μέσου μεγάλου αριθμού μεταφράσεων. Κυρίως, όμως, υποκλινόμαστε στην πατρική σας αγάπη, την στήριξη και το ενδιαφέρον σας για την πόλη και τους ανθρώπους κατά την ενδεκάμενη περίοδο της Τοποτηρητείας σας».
Και συμπλήρωσε: «Με συγκίνηση θυμόμαστε την ομιλία σας κατά την ενθρόνιση του Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κυρίου Δαμασκηνού. Η καρδιά μας ρίγησε, όταν αναφερθήκατε στο “εμόν Αγρίνιο”… Σήμερα το Αγρίνιο με καύχηση σας ανακηρύσσει επίτιμο Δημότη, σας τιμά, όπως το τιμήσατε, και σας αποδίδει το μέγιστο σεβασμό».
Στην συνέχεια ο δήμαρχος Αγρινίου παρέδωσε στον Μητροπολίτης κ. Ιερόθεο το κλειδί της πόλης του Αγρινίου, ως επισφράγισμα της ανακήρυξής του σε επίτιμο δημότη Αγρινίου.
Μετά την απονομή ο Μητροπολίτης κ. Ιερόθεος ευχαρίστησε τον Δήμαρχο και το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Αγρινίου για την ιδιαίτερη τιμή, τον Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας για την ευμενή αποδοχή της απόφασης αυτής, όπως και τον Μητροπολίτη Καστορίας κ. Καλλίνικο για την παρουσία του και τους παρόντας γνωστούς και φίλους.
Στην συνέχεια αναφέρθηκε σε δύο σημεία, πρώτον στην σχέση του με το Αγρίνιο και δεύτερον στον διάλογο της Ορθόδοξης Θεολογίας με τον μετανεωτερικό άνθρωπο, δίνοντας συγκεκριμένα παραδείγματα. Με τον τρόπο αυτό έκανε μια σύνοψη του όλου συγγραφικού του έργου.
Η όλη ατμόσφαιρα ήταν εορταστική και η φιλοξενία του Δήμου Αγρινίου αρχοντική και προς τον τιμώμενο και προς όλους τους παρόντες.
Ακολουθεί ο λόγος του Μητροπολίτη κ. Ιεροθέου
Η Ορθόδοξη θεολογία στην μετανεωτερικότητα
Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
(Ομιλία κατά την απονομή του τίτλου του επιτίμου Δημότου και του κλειδιού της πόλεως Αγρινίου)
Κύριε Δήμαρχε, κύριε Πρόεδρε, κύριοι Αντιδήμαρχοι και Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου της πόλεως Αγρινίου, Μητροπολίτα Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνέ, Μητροπολίτα Καστορίας κ. Καλλίνικε, αξιότιμε Γενικέ Γραμματέα, εκπρόσωπε της Κυβερνήσεως, κύριοι Δήμαρχοι Ναυπάκτου, Θέρμου, Αστακού και Ξηρομέρου, γενναιότατοι εκπρόσωποι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω ολοκαρδίως τον Δήμαρχο Αγρινίου κ. Γεώργιο Παπαναστασίου, ο οποίος έκανε την πρόταση να μου απονεμηθεί ο τίτλος του επιτίμου Δημοτου της Πόλεως Αγρινίου και να μου δοθεί το κλειδί της Πόλεως, αλλά να ευχαριστήσω και τα Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου για την ομόφωνη απόφασή τους. Και μάλιστα, διότι καθορίστηκε αυτή η τιμητική εκδήλωση να γίνει κατά την επίσημη ημέρα των ελευθερίων της Πόλεως του Αγρινίου.
Είμαι βαθιά συγκινημένος από αυτήν την τιμητική απόφασή σας. Ευχαριστώ τον Δήμαρχο και για τα λόγια του που τεκμηριώνουν αυτήν την απόφαση, ότι συνδέομαι ποικιλοτρόπως με την πόλη του Αγρινίου από τα μέσα του 20ου αιώνος μέχρι σήμερα που είμαι Μητροπολίτης της Ναυπάκτου, αλλά και της περιοχής του Αγίου Βλασίου, η οποία υπάγεται στον Δήμο Αγρινίου.
Ευχαριστώ και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνό για την ευμενή αποδοχή της απόφασης αυτής, όπως και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Καστορίας κ. Καλλίνικο για την παρουσία του, και τους παρόντας γνωστους και φίλους, ιδιαιτέρως τον παλαιό φίλο μου Παναγιώτη Καραγιώργο.
Επιτρέψτε μου ως πνευματικό αντίδωρο, δηλαδή ως αντιπροσφορά στο δώρο σας, να αναφερθώ στην συνέχεια σε δύο σημεία: Πρώτον, «το Αγρίνιο στην ζωή μου» και δεύτερον, «η αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο».
1. Το Αγρίνιο στην ζωή μου
Γεννήθηκα στα Γιάννενα, από όπου κατάγομαι, αλλά από τα μικρά μου χρόνια συνδέθηκα και με το Αγρίνιο. Αυτό συνδέεται με την θεία μου Παρασκευή (αδελφή της μητέρας μου), η οποία για πολλά χρόνια ήταν Διευθύνουσα στο Θεραπευτήριο «Άγιοι Ανάργυροι» στο Αγρίνιο, ακολουθώντας από τα Γιάννενα τον πνευματικό της π. Βενέδικτο. Με αυτήν την αφορμή ερχόμουν από την ηλικία των έξι ετών στο Αγρίνιο, το Πάσχα και τα Καλοκαίρια, επειδή τότε είχε διαγνωστεί ένα προστάδιο για την εμφάνιση αδενοπάθειας, λόγω των δυσκολιών της εποχής εκείνης, και χρειαζόμουν κυρίως κατάλληλη τροφή και υγιεινές συνθήκες διαβίωσης. Έτσι, στο Αγρίνιο ξεπέρασα αυτήν την δυσκολία στην αρχή της βιολογικής μου ζωής.
Στην συνέχεια, κατά την περίοδο της εφηβείας μου, ήλθα στο Αγρίνιο για να συνεχίσω τις Γυμνασιακές μου σπουδές στο τότε μοναδικό Εξατάξιο Παπαστράτειο Γυμνάσιο (1959-1963) από όπου και αποφοίτησα.
Έτσι, γνωρίζω το Αγρίνιο από την δεκαετία του 1950, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και έχω μέσα μου ζωηρές εικόνες από το παλιό Αγρίνιο και τους ανθρώπους του. Θυμάμαι τον τότε Δήμαρχο Γεώργιο Παπαιωάννου.
Επομένως, πέρα από την υγεία μου και την μαθητεία μου εδώ, το Αγρίνιο με βοήθησε αποτελεσματικά στην μετέπειτα εκκλησιαστική εκπαίδευσή μου με δύο συγκεκριμένους τρόπους.
Πρώτον, ο τότε διευθυντής του Οικοτροφείου στο οποίο έμενα Ηλίας Ξένος μετέβη στην Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους, όπου έγινε μοναχός με το όνομα Σπυρίδων. Συνέπεσε αυτό το γεγονός με την φοίτησή μου στην Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, οπότε επισκεπτόμουν το Άγιον Όρος και έμενα για πολύ καιρό στην Νέα Σκήτη.
Έχοντας ορμητήριο την Νέα Σκήτη ανίχνευα την έρημο του Αγίου Όρους, αναζητώντας την ζωή των ασκητών της ερήμου. Εκεί γνώρισα πολλούς ερημίτες ασκητές, μεταξύ των οποίων τα μέλη της Συνοδείας του αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστού, ήτοι τον άγιο Εφραίμ Κατουνακιώτη, τον Ιωσήφ τον Βατοπαιδινό, τον Εφραίμ τον Φιλοθείτη, μετέπειτα Αριζονίτη της Αμερικής, τον π. Θεοφύλακτο και εισήχθηκα στην νηπτική και ησυχαστική παράδοση της Εκκλησίας. Καρπός αυτής της έρευνας είναι το βιβλίο μου «Μια βραδιά στην έρημο του Αγίου Όρους» και πολλά άλλα παρόμοια βιβλία.
Δεύτερον, στο Αγρίνιο γνώρισα τον τότε Πρωτοσύγκελλο της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας Αρχιμ. π. Καλλίνικο Πούλο, που, όταν ήμουν φοιτητής της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης, εξελέγη Μητροπολίτης Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, νυν άγιος της Εκκλησίας. Με την πρόσκλησή του τον ακολούθησα στην Έδεσσα, έμενα μαζί του στο Επισκοπείο για δεκαπέντε χρόνια, με χειροτόνησε Διάκονο και Πρεσβύτερο και ασκούσα το έργο του Ιεροκήρυκος.
Στην Έδεσσα, κοντά στον άγιο Καλλίνικο, γνώρισα έναν ασκητή Επίσκοπο, ο οποίος με ανέπτυξε εκκλησιαστικά με αγάπη και ελευθερία. Με την δική του ευλογία συνδέθηκα πνευματικά με τον άγιο Παίσιο τον Αγιορείτη και τον άγιο Σωφρόνιο τον Αθωνίτη, που εκείνον τον καιρό μόναζε στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας. Αυτούς τους δύο αγίους επισκεπτόμουν συχνά και ωφελήθηκα στην ζωή μου. Αργότερα, με αξίωσε ο Θεός να εκλεγώ Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου και να είμαι εδώ στην Αιτωλοακαρνανία περίπου 30 χρόνια, και συνδέομαι ιδιαίτερα με το Αγρίνιο, λόγω του ότι ο Άγιος Βλάσιος ανήκει στον Δήμο Αγρινίου, και διετέλεσα σχεδόν ένα χρόνο Τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
Έτσι, αξιώθηκα από τον Θεό να μεγαλώσω βιολογικά και εκκλησιαστικά, συναναστρεφόμενος με αγίους ανθρώπους, και αυτό ήταν πράγματι μια «εκκλησιαστική πολυτέλεια» στην ζωή μου. Μέσα από την ζωή των Αγίων αυτών και την μελέτη των έργων των Αγίων Πατέρων εισέδυσα στο βάθος της θεολογίας της Εκκλησίας και με αυτήν προσπαθούσα να βοηθήσω τον σύγχρονο άνθρωπο. Καρπός αυτής της προσπάθειας είναι η συγγραφή των πολλών (126) βιβλίων μου.
2. Η αποστολή της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο
Η μετάφραση των 118 βιβλίων μου σε 27 γλώσσες, που σημαίνει ότι το μήνυμα της Ορθοδόξου θεολογίας αγγίζει όλους τους ανθρώπους, όπου γης, μου έδωσε την δυνατότητα και την ευκαιρία να κληθώ να αναπτύξω τις απόψεις μου σε διάφορες πόλεις του κόσμου και σε Πανεπιστήμια και να έλθω σε επικοινωνία με τα σύγχρονα θρησκευτικά, φιλοσοφικά, ψυχολογικά, κοινωνικά και επιστημονικά ρεύματα της εποχής μας και να κάνω διάλογο μαζί τους. Πράγματι, πολλές φορές διερωτήθηκα τι είναι εκείνο που κάνει, όχι μόνον το Ευρωπαίο, τον Αμερικανό, και Βόρειο άνθρωπο, αλλά τον άνθρωπο στην Αφρική, την Ασία, την Κίνα και την Κορέα να ενδιαφέρεται να διαβάσει κείμενα ενός Ορθοδόξου Κληρικού. Κατάλαβα ότι η Ορθόδοξη θεολογία έχει λόγο και διαλέγεται με όλα τα σύγχρονα ρεύματα σε όλη την οικουμένη, και μάλιστα δίνει συγκεκριμένες απαντήσεις που αναπαύουν τον ταραγμένο άνθρωπο της εποχής μας, όπου γης.
Πριν αναφερθώ στον διάλογο της Ορθοδόξου θεολογίας με τα σύγχρονα ρεύματα, θα ήθελα να σημειώσω ότι υπήρξε μια τομή στην ιστορία της Ευρώπης που ονομάστηκε νεώτεροι χρόνοι ή νεωτερικότητα, κατά τον 17ο και κυρίως 18ο αιώνα, κατά την οποία ασκήθηκε ισχυρή κριτική στην κατάσταση που επικρατούσε στην Ευρώπη κατά τους Μεσαιωνικούς χρόνους, εννοώ την σχολαστική θεολογία με την φεουδαλιστική κοινωνική και πολιτιστική νοοτροπία της.
Έτσι, στους νεωτέρους χρόνους με τον διαφωτισμό ανατράπηκε το κοσμοείδωλο της μεταφυσικής που επικρατούσε στην Ευρώπη μέχρι τότε και δημιουργήθηκε το νέο κοσμοείδωλο, δηλαδή διατυπώθηκε ότι ο άνθρωπος πρέπει να στηρίζεται στον ανθρώπινο λόγο και την παρατήρηση διά των αισθήσεων.
Όμως, μετά τους νεωτέρους χρόνους, τον διαφωτισμό, ακολούθησαν οι μετανεωτερικοί χρόνοι, στους οποίους ο άνθρωπος υπερέβη την νεωτερικότητα (διαφωτισμό) και εισήλθε στην μετανεωτερικότητα, με διάφορες αντιλήψεις. Ο Kenneth Gergen, Καθηγητής Ψυχολογίας στο Κολλέγιο Σουόρθορ, θα δώσει τα χαρακτηριστικά στοιχεία της μετανεωτερικής εποχής, που είναι «η αμφισβήτηση της αυθεντίας», «η καταρρευση της λογικής τάξης», «η απώλεια του αναγνωρίσιμου», δηλαδή η επικράτηση του πλουραλισμού. Σήμερα στον Δυτικό κόσμο κυριαρχεί το Woke culture κίνημα που συνιστά μια αφύπνιση, όπως θεωρούν και επανάσταση στις απαράδεκτες διακρίσεις που τους επιβάλλει ο δυτικός πολιτισμός και «ο λευκός άνδρας». Έτσι, προσπαθούν να αποδομήσουν όλο το σύγχρονο κατεστημένο των διακρίσεων.
Σε αυτήν την εποχή βρισκόμαστε και η Ορθόδοξη θεολογία καλείται να διαλεχθεί με τον μετανεωτερικό άνθρωπο, χωρίς, βέβαια, να αποκλείεται η ύπαρξη και νεωτερικών απόψεων.
Θα αναφέρω με συντομία μερικά ενδεικτικά παραδείγματα για να φανεί ότι η Ορθόδοξη θεολογία διαλέγεται με τον σύγχρονο μετανεωτερικό κόσμο.
α) Η θρησκεία, όπως εκδηλώθηκε σε όλους τους αιώνες, εκφράζεται ως μαγεία (εξιλέωση του Θεού) δεισιδαιμονία (ταύτιση κτιστού και ακτίστου) και μυστικισμός (επιστροφή της ψυχής στον αγέννητο κόσμο των ιδεών). Στους μετανεωτερικούς χρόνους η θρησκεία εκφράζεται ως συγκριτισμός και ως χρησιμοποίηση ψυχοτεχνικών μεθόδων για την απόκτηση της ψυχικής ηρεμίας και πολλές φορές εργαλειοποιείται για γεωπολιτικούς σκοπούς.
Η Ορθόδοξη θεολογία διδάσκει ότι η Εκκλησία δεν είναι θρησκεία με τα χαρακτηριστικά που ανέφερα προηγουμένως, αλλά η Θρησκεία είναι ασθένεια και η Εκκλησία είναι η θεραπεία της. Ο Χριστός δεν ενηνθρώπησε για να ιδρύσει μια Θρησκεία, αλλά για να κάνη Εκκλησία, δηλαδή μια κοινωνία μεταξύ Θεού και ανθρώπου, για να διακηρύξει την φιλανθρωπία του Θεού προς τον άνθρωπο και την φιλανθρωπία του ανθρώπου προς τον κάθε πλησίον. Η Εκκλησία είναι πνευματικό θεραπευτήριο που θεραπεύει τον άνθρωπο, ώστε ο άνθρωπος να διακρίνεται από την φιλοθεία και την φιλανθρωπία.
β) Η σύγχρονη δυτική θεολογία προσαρμοζόμενη στην μετανεωτερικότητα ανέπτυξε τον νεοθωμισμό που τον συνδέει με τον περσοναλισμό και την Βιβλική κριτική, με τον συγκριτισμό-σχετισκισμό-ρελατιβισμό.
Η ορθόδοξη θεολογία παραμένει στις βάσεις της αποκαλυπτικής θεολογίας που συνδέει τον άνθρωπο με τον Θεό και ομιλεί για το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση μέσα από την θεολογία της καθάρσεως, του φωτισμού και της θεώσεως.
γ) Η μετανεωτερική φιλοσοφία αποδεσμεύθηκε από την μεταφυσική και έγινε υπαρξιακή, ασχολείται κυρίως με τα όρια της ύπαρξης, την ζωή και τον θάνατο.
Έτσι, ενώ στους νεωτερικούς χρόνους επικρατούσε η λογικοκρατία (Ντεκάρτ) και η αισθησιοκρατία (Τζων Λοκ, Ντέιβιντ Χιούμ), ο Καντ ομίλησε για την «υπερβατολογική αρχή», που είναι πέρα από την λογική και τις αισθήσεις και ο άνθρωπος ενδιαφέρεται για την ελευθερία της ύπαρξης. Επίσης, να θυμίσω τον Γερμανό φιλόσοφο Χάιντεγκερ που έκανε λόγο για το «είναι» και το «παρείναι» (ζάιν και νταζάιν), για τα τρία γνωρίσματα του ανθρώπου, δηλαδή την «εγκατάλειψη», την «έκσταση», την «παροντικότητα». Ακόμη, να θυμίσω τον Σαρτ που προέβαλε την ύπαρξη, η οποία προηγείται της ουσίας, τόνιζε την ελευθερία της επιλογής του ατόμου, γι’ αυτό έλεγε ότι ο άνθρωπος «είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος».
Η θεολογία μπορεί να διαλεχθεί με την σύγχρονη υπαρξιακή φιλοσοφία, διότι είναι εναντίον της μεταφυσικής και επί πλέον ασχολείται με τον πυρήνα της ύπαρξης που είναι ο νους, διά του οποίου μπορεί να αποκτήσει κανείς εμπειρία του Θεού, ο Οποίος δεν είναι μεταφυσικό Ον, αλλά Θεός αγάπης, ο Οποίος ενηνθρώπισε, ενώνοντας το άκτιστο με το κτιστό.
δ) Η μετανεωτερική ψυχολογία αποδεσμεύτηκε από την φιλοσοφία και την βιολογία και έγινε εσωτερική, υπαρξιακή. Έτσι, αναπτύχθηκαν οι διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες. Να θυμίσω τις τρεις ψυχολογικές σχολές της Βιέννης, ήτοι την «θεληση για ηδονή» του Φρόϋντ, την «θέληση για δύναμη» του Άντλερ και την «θεληση για νόημα» του Φράνκλ. Επίσης, να θυμίσω ότι στην εποχή μας η γνωσιακή ψυχολογία συνδέθηκε με τις νευροεπιστήμες.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχουμε μια ιδιαίτερη ψυχοθεραπεία, που αχολείται με το λεγόμενο υποσυνείδητο και ασυνείδητο, δηλαδή τον νου που τώρα είναι σκοτεινός και πρέπει να φωτισθεί, να γίνει υπερσυνείδητος.
ε) Η μετανεωτερική κοινωνιολογία είναι εναντίον του Φεουδαλισμού, όπως αναπτύχθηκε στην Δύση, κατά τον Μεσαίωνα, σύμφωνα με τον Μαρκ Μπλόχ στο περίφημο βιβλίο «η φεουδαλική κοινωνία», ο οποίος φεουδαλισμός όχι μόνον αλλοίωσε την Δυτική Κοινωνία, αλλά και την ίδια την δυτική θεολογία. Είναι χαρακτηριστικό το έργο του Μαξ Βέμπερ «η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού», ο οποίος δείχνει πως το πνεύμα του καπιταλισμού έχει σχέση με την προτεσταντική ηθική. Επίσης, η μετανεωτερική κοινωνιολογία συνδέεται με την παγκοσμιοποίηση και την πολυπολιτισμικότητα.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει μια ιδιαίτερη κοινωνιολογία που είναι καρπός της εμπειρίας του Θεού, όπως φαίνεται στις «Πράξεις των Αποστόλων», ότι η Εκκλησία ζούσε με κοινοκτημοσύνη και κοινοχρησία, μετατρέποντας την φιλαυτία σε φιλοθεία και φιλανθρωπία, την ιδιοτελή αγάπη σε ανιδιοτελή, και δεν έχει καθόλου σχέση με φεουδαλιστικά κοινωνικά συστήματα.
Τέλος, στ) η μετανεωτερική επιστήμη αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να θέση κανείς κανόνες ηθικής, ώστε η γνώση που παράγεται να ωφελεί τους ανθρώπους και να μη τους βλάπτει. Έτσι, για παράδειγμα, η επιστήμη της Μοριακής Βιολογίας που συναντήθηκε με την Γενετική Μηχανική, συνδέθηκε με τις θεωρητικές επιστήμες και αναπτύχθηκε η επιστήμη της Βιοηθικής.
Η Ορθόδοξη θεολογία δεν έρχεται σε αντιπαλότητα με την επιστήμη, διότι θεολογία και επιστήμη κινούνται σε δύο διαφορετικά επίπεδα και χρησιμοποιούν διπλή μεθοδολογία γνώσης, άλλη είναι η γνώση του νου και άλλη είναι η γνώση της λογικής. Έτσι, δεχόμενος την επιστήμη της Μοριακής Βιολογίας και την επιστήμη της Βιοηθικής, αντιμετωπίζω όλα τα σύγχρονα προβλήματα με την λεγόμενη Βιοθεολογία.
Γενικά, στον σύγχρονο μετανεωτερικό κόσμο η Ορθόδοξη Εκκλησία με την θεολογία της έρχεται δημιουργικά σε διάλογο μαζί του, χωρίς φανατισμό και αντιπαλότητα, αλλά με ηρεμία και νηφαλιότητα για το καλό του ανθρώπου.
Έτσι διδάσκω και ομιλώ, και μέσα σε αυτήν την προοπτική καλλιεργώ τα θεολογικά γράμματα και διαλέγομαι με τον σύγχρονο άνθρωπο.
Και πάλι ευχαριστώ για την τιμή να είμαι επίτιμος δημότης αυτής της δημιουργικής πόλεως του Αγρινίου, την οποία γνώρισα από την νηπιακή μου ηλικία, και να μου δοθεί το κλειδί της πόλης, αφού προηγουμένως είχα λάβει το κλειδί της καρδιάς σας, που είναι το μεγαλύτερο δώρο.
