Με συγκίνηση και δέος ο απανταχού της γης ελληνισμός την 29η του μηνός Μαΐου κάθε έτος ανακαλεί στη μνήμη του τη θυσία του μαρτυρικού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου IA΄ του Παλαιολόγου, ο οποίος μαζί με τους λίγους εναπομείναντας υπερασπιστές της Πόλης, με γενναιότητα και αυτοθυσία αγωνίσθηκαν μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματός τους για τα ιερά και τα όσια του Γένους μας. Ασφαλώς για το Διδυμότειχο, η ιστορία του οποίου συνυφαίνεται με τη δυναστεία των Παλαιολόγων, η κατ’ έτος διοργάνωση των «Παλαιολογείων» είναι καθήκον εθνικής αυτοσυνειδησίας.
Οι εκδηλώσεις μνήμης προς τιμήν του μαρτυρικού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του ΙΑ΄ του Παλαιολόγου και των συναγωνιστών του, υπερασπιστών της Πόλης στη Βυζαντινή Καστροπολιτεία του Διδυμοτείχου πραγματοποιείται με επίκεντρο τον Ιερό Καθεδρικό Ναό Παναγίας Ελευθερωτρίας, έμπροσθεν του οποίου αγέρωχος και επιβλητικός δεσπόζει ο ανδριάντας του.
Οι εκδηλώσεις αυτές, που ασφαλώς δεν είναι μόνον εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος αλλά πρωτίστως υπόθεση εθνικής μνήμης και περισυλλογής, συνδιοργανώνονται από την Ιερά Μητρόπολη, τον Δήμο Διδυμοτείχου και την XVI Μηχανοκίνητη Μεραρχία, της οποίας ο λογότυπος είναι τα τελευταία λόγια του αυτοκράτορα προς τον Πορθητή· «Πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν…»
Το πρωί της 29 Μαΐου 2025, ιερουργούντος του Μητροπολίτη Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνού, επί τη εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου, ετελέσθη η Θεία Λειτουργία και στη συνεχεία πάνδημο Μνημόσυνο του μαρτυρικού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ του Παλαιολόγου και των συν αυτώ αναιρεθέντων υπερασπιστών της Πόλεως, παρουσία του Δημάρχου Διδυμοτείχου Ρωμύλου Χατζηγιάννογλου.
Το απόγευμα της αυτής ημέρας προ του ανδριάντος του Κωνσταντίνου ΙΑ΄ του Παλαιολόγου εψάλη υπό του Μητροπολίτη επιμνημόσυνη δέηση και ακολούθως κατετέθησαν στέφανοι από τον ίδιο, τον Δήμαρχο της πόλης Ρωμύλο Χατζηγιάννογλου και τον Διοικητή της XVI Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Διδυμοτείχου, υποστράτηγο Γεώργιο Βάσιο.
Στη συνέχεια με φόντο τον Ιερό Καθεδρικό Ναό και υπό τη σκιά του ανδριάντος του μαρτυρικού αυτοκράτορα πραγματοποιήθηκε πολιτιστική εκδήλωση. Ο Μητροπολίτης χαιρετίζοντας τους παρισταμένους τόνισε·
«Η 29η Μαΐου αναμφίβολα σηματοδοτεί ένα ζωντανό και συγκλονιστικό ορόσημο τόσο για τον Ορθόδοξο Ελληνισμό όσο και τον πολιτισμό γενικότερα. Είναι η ημέρα που σηματοδοτεί το τέλος μιας ένδοξης αυτοκρατορίας, αλλά όχι και το τέλος της πνευματικής και εθνικής μας συνειδήσεως. Η Άλωση υπήρξε ένα οδυνηρό ιστορικό, πολιτισμικό και πνευματικό γεγονός. Ωστόσο, μέσα από αυτήν την απώλεια δεν γεννήθηκε μόνο ο όλεθρος, αλλά αναδύθηκε και μια ακατάλυτη φλόγα πίστεως, υπομονής και ελπίδος. Ο υπόδουλος Ελληνισμός δεν έσβησε. Αντίθετα, ανέδειξε μέσα στους αιώνες της σκλαβιάς, φωτεινά παραδείγματα πίστεως και αρετής: Μάρτυρες και Νεομάρτυρες, πατέρες του Γένους, φωτισμένους διδασκάλους, κληρικούς και λαϊκούς, οι οποίοι κράτησαν άσβεστη τη φλόγα του Ευαγγελίου, της γλώσσας, της ιστορίας και της πατρώας μας παραδόσεως, καλλιεργώντας την ελπίδα της αναστάσεως του Γένους και της ελευθερίας του…
»Η μνήμη της Αλώσεως, ασφαλώς, δεν είναι μνήμη μισαλλοδοξίας ή εκδικήσεως, αλλά είναι μνήμη περισυλλογής και ευθύνης. Ας διαφυλάξουμε, λοιπόν, τα πνευματικά και ηθικά μας θεμέλια, ώστε η θυσία των προγόνων μας να μην γίνει κενή ανάμνηση, αλλά σπόρος αναγεννήσεως και ανακαινίσεως του λαού μας…
»Σήμερα, μπορεί να μην πολιορκούμεθα από ένοπλους εχθρούς, αλλά κινδυνεύουμε από μία πιο ύπουλη “άλωση”, εσωτερική και πνευματική. Πολιορκείται η οικογένεια, η νεότητα, η αλήθεια της Ορθοδόξου πίστεως και η ιερότητα της ζωής. Αυτή είναι η σύγχρονη “άλωση”, στην οποία καλούμεθα να υψώσουμε τείχος πίστεως, προσευχής και μετανοίας. Ο αγώνας για την υπεράσπιση των πνευματικών μας προπυργίων απαιτεί σταθερότητα στην πίστη, ενότητα, εγρήγορση και αγάπη για τον Θεό και τον συνάνθρωπο…
»Τέλος, ανακαλώντας τη μνήμη της Αλώσεως, δεν μπορούμε να μη στραφούμε με πόνο καρδίας προς το διαχρονικό σύμβολο του ελληνισμού και της Ορθοδοξίας τον Ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, το μέγα τούτο χριστιανικό μνημείο της πίστεως, της τέχνης και του πολιτισμού, το οποίο επί αιώνες υψωνόταν ως λίκνο της Ορθοδοξίας και σύμβολο της θεοπτίας του Βυζαντίου…
»Δυστυχώς, σήμερα, η Αγία Σοφία, αντί να είναι ιερό προσκύνημα του χριστιανικού πολιτισμού, λειτουργεί ως τέμενος, γεγονός που πληγώνει βαθύτατα την καρδιά κάθε Ορθοδόξου. Η μετατροπή της σε μουσουλμανικό τέμενος δεν σηματοδοτεί μόνον την πνευματική και πολιτισμική της αλλοίωση, αλλά αποτελεί και θλιβερή ένδειξη της αποξενώσεως του σύγχρονου κόσμου από την ιερότητα και την αλήθεια…
»Η Αγία Σοφία δεν είναι απλώς ένα ιστορικό οικοδόμημα· είναι βίωμα, προσευχή, δοξολογία και μνήμη αιώνων, που συνδέει τη γη με τον ουρανό. Η βεβήλωση του ιερού της χαρακτήρα μάς καλεί σε πνευματική αφύπνιση· σε συνειδητή επιστροφή στην ομολογία της Ορθοδοξίας, που δεν μπορεί να σιγήσει. Διότι ακόμη και αν εμείς σιωπούμε, «οι λίθοι κεκράξονται» κι η Αγία Σοφία θα συνεχίζει να μαρτυρεί αιώνια την αλήθεια του Χριστού, έστω και μέσα στη σιωπή της…».
Και έκλεισε· «Ας ευχηθούμε η Υπέρμαχος Στρατηγός, η Υπεραγία Θεοτόκος, να προστατεύει το Γένος μας, να σκεπάζει την πατρίδα μας και να φωτίζει τους άρχοντές της, ώστε να κυβερνούν με δικαιοσύνη, σοφία και φόβο Θεού, προασπίζοντας τις αιώνιες αξίες του Ευαγγελίου, την ιστορική, εθνική και πολιτισμική μας ταυτότητα και την πνευματική μας κληρονομιά».
Στη συνέχεια της εκδήλωσης μετά τον Μητροπολίτη χαιρετισμούς απηύθυναν ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου και ο Διοικητής της XVI Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Διδυμοτείχου, υποστράτηγος Γεώργιος Βάσιος. Ακολούθησε η κυρίως ομιλία του Καστροπολίτη ιστορικού ερευνητή Ιωάννου Σαρσάκη, με θέμα· «Δώδεκα κορυφαίες προσωπικότητες της εποχής των Παλαιολόγων στο Διδυμότειχο»
Στην εκδήλωση συμμετείχαν η Εκκλησιαστική Χορωδία Παραδοσιακής Μουσικής, υπο τη διεύθυνση του κ. Χρήστου Κισσούδη, η οποία απέδωσε άσματα και τραγούδια της Πόλης, η Φιλαρμονική της XVI Μεραρχίας και οι καλλιτέχνες Χρ. Γκρέμος και Αναστασία Ζιαγάκη, με ρεπερτόριο έντεχνης μουσικής.
