Η Μονή του Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια. Πολλοί αξιόλογοι μοναχοί και ιερείς πέρασαν από εκεί, ενώ στα χρόνια της τουρκοκρατίας γνώρισε τουλάχιστον δύο μεγάλες επιθέσεις και σφαγές. Το 1424 μ.Χ. οι Τούρκοι εισέβαλαν στη Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και έσφαξαν όλους τους Πατέρες της Μονής. Ο Άγιος Εφραίμ απουσίαζε στη σπηλιά του πάνω στο βουνό για προσευχή και μόλις επέστρεψε αντίκρισε έντρομος τα πτώματα των μοναχών, τα οποία και έθαψε.
Τον επόμενο χρόνο οι Τούρκοι σε μία δεύτερη επιδρομή εντόπισαν τον Άγιο Εφραίμ, τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν με άγριο τρόπο. Τον κρέμασαν ανάποδα σ’ ένα δένδρο, τον κάρφωσαν στα πόδια και το κεφάλι και τέλος διαπέρασαν το πληγωμένο σώμα του με αναμμένο ξύλο. Αξίζει να αναφερθεί ότι το συγκεκριμένο δέντρο πάνω, στο οποίο μαρτύρησε ο Άγιος σώζεται στον περίβολο του μοναστηριού μέχρι και σήμερα.
Πέντε αιώνες μετά βρέθηκαν τα λείψανα
Το 1945 μ.Χ. η μοναχή τότε Μακαρία πήγε στα ερείπια της αρχαίας μονής του Ευαγγελισμού, του Όρους Αμωμών, στις βορειοανατολικές υπώρειες του Πεντελικού. Από θεία παρόρμηση διαμόρφωσε εκεί ένα κελί και άρχιζε να καθαρίζει τα ερείπια του παλαιού Ναού για να τον ανακατασκευάσει. Εκεί πολλές φορές διαλογιζόταν ότι σε εκείνα τα χώματα είχαν ζήσει κατά την πάροδο των αιώνων μοναχοί και προσευχόταν να γνωρίσει ή να της φανερωθεί κάποιος από αυτούς. Μια φωνή, αρχικά σιγανή αλλά με τον καιρό δυνατότερη στην ψυχή της, της έλεγε: «Σκάψε και θα βρεις αυτό που επιθυμείς», μέχρι τη στιγμή που της είχε φανερωθεί ένα σημείο στο προαύλιο του μοναστηριού.
Έτσι στις 3 Ιανουαρίου του 1950 μ.Χ. ανέθεσε σε εργάτη το σκάψιμο του συγκεκριμένου σημείου. Στην αρχή, μάλιστα, ο εργάτης ήταν αρνητικός και ήθελε να σκάψει οπουδήποτε αλλού παρά σε αυτό το σημείο. Τελικά, μετά από εκκλήσεις και προσευχές, ο εργάτης πείστηκε και ξεκίνησε να σκάβει. Στο συγκεκριμένο σημείο υπήρχε ένα μισογκρεμισμένο τζάκι, τοίχος και διάφορα άλλα πράγματα που καταδείκνυαν ότι εκεί κάποτε υπήρχε το κελί κάποιου μοναχού. Πράγματι, η επιμονή της μοναχής δικαιώθηκε όταν εντοπίστηκε το πρώτο εύρημα, ένα κεφάλι, ενώ διαπιστώθηκε πως ο χώρος εκείνος ανέδυε μια ευωδιά.
Της φανερώθηκε ο Άγιος
«Γονάτισα με ευλάβεια και ασπάστηκα το σκήνωμα του Αγίου και αισθάνθηκα βαθιά την έκταση του μαρτυρίου του. Η ψυχή μου γέμισε από αγαλλίαση, απέκτησα μεγάλο θησαυρό, και παίρνοντας το χώμα με προσοχή έβλεπα την αρμονία του σκηνώματός του, που, αν και τόσους αιώνες μέσα στη γη, δεν είχε αλλοιωθεί», έγραψε η ηγουμένη Μακαρία περιγράφοντας τα όσα συνταρακτικά της συνέβησαν. Με προσοχή , η Ηγουμένη Μακαρία έβγαλε όλο το σκήνωμα και το τοποθέτησε σε μία θυρίδα που ήταν πάνω από τον τάφο. Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για κληρικό, καθώς το ράσο του είχε παραμείνει άθικτο.
Το βράδυ, διαβάζοντας τον εσπερινό, η Ηγουμένη άκουσε βήματα. Ο ήχος ερχόταν από τον τάφο, αντηχώντας έως την πόρτα της εκκλησίας. Εκεί τον πρωτοαντίκρισε. Ήταν ψηλός με μάτια μικρά στρογγυλά, με μακριά μαύρα γένια που έφταναν στο λαιμό, ντυμένος με τη μοναχική αμφίεση. Στο ένα χέρι είχε μία φλόγα και με το άλλο ευλογούσε. Ζήτησε να τον βγάλουν από αυτήν τη θυρίδα που τον είχαν. Την επόμενη κιόλας μέρα η Ηγουμένη καθάρισε τα οστά και τα τοποθέτησε σε μια θυρίδα στο Ιερό του Ναού.
Το ίδιο βράδυ ο Άγιος φανερώθηκε στον ύπνο της, την ευχαρίστησε και της φανέρωσε και το όνομά του: Εφραίμ. Το λείψανο του Αγίου Εφραίμ φυλάσσεται εκεί από τότε και καθημερινά εκατοντάδες πιστών το επισκέπτονται ζητώντας από τον Άγιο την ευλογία και τη βοήθειά του. Μάλιστα, στον περίβολο της Μονής, και προστατευμένη από κτίσμα που κτίστηκε γύρω της, υπάρχει η μουριά πάνω στην οποία ο Άγιος Εφραίμ άφησε την τελευταία του πνοή.
