Ο χειρουργός οφθαλμίατρος Στέφανος Δημόπουλος, γιατρός του Αγ. Εφραίμ Κατουνακιωτη μιλά για τη γνωριμία του με τον πατέρα Πατάπιο, που ασκήτευε στη μονή Κεχαριτωμένης στην Τροιζήνα και υπήρξε πνευματικό τέκνο του γέροντα Επιφανίου Θεοδωρόπουλου και φέρνει για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας την αλληλογραφία του με τον Οσιο
«Ο άνθρωπος που έγινε αφορμή για τη μετάβαση του μακαριστού Εφραίμ από το Αγιον Ορος στην Αμερική ήταν ξάδερφος του πατρός Παταπίου, μετανάστης στον Καναδά, τον έλεγαν Σπύρο Αγαπίου. Δασκαλεμένος από τον πατέρα Πατάπιο επισκέφτηκε τον Γέροντα Εφραίμ στην Ι.Μ. Φιλοθέου και του εζήτησε να τους επισκεφτεί στον Καναδά»
Ο κ. Στέφανος Δημόπουλος, αναγνώστης αλλά και χειρουργός οφθαλμίατρος, άνθρωπος με ξεχωριστή αφοσίωση και έγνοια για τους μοναχούς και τα μοναστήρια, δεν αρκέστηκε μόνο να χειρουργεί τους ταλαιπωρημένους από οφθαλμολογικά προβλήματα μοναχούς, ιερείς, μητροπολίτες και ηγουμένους καθώς και έναν Πατριάρχη, αλλά κατέγραψε και περιγράφει όπου βρεθεί σημαντικές ιστορίες κορυφαίας αρετής, ένα είδος γεροντικού, εμπνευσμένες από τις συναντήσεις μαζί τους. Ηταν ο γιατρός του Αγίου Εφραίμ Κατουνακιώτη που τον επισκεπτόταν συχνά στο σπίτι του. Τελευταία ήρθε σε στενότερη επαφή με τον μοναχό Πατάπιο, έναν ταπεινό μοναχό που ασκήτευε στη μονή Κεχαριτωμένης στην Τροιζήνα, πνευματικό παιδί του γέροντα Επιφανίου Θεοδωρόπουλου.
Ο μοναχός Πατάπιος έχασε τη μάχη από τον ιό της πανδημίας και εκοιμήθη την ημέρα της εορτής του αγίου Παταπίου, τον Δεκέμβριο του 2020. Ο κ. Δημόπουλος θέλησε να μοιραστεί μαζί μας μερικές σκέψεις και δρώμενα από τη ζωή του αφανούς μοναχού Παταπίου, ο οποίος στάθηκε αφορμή να ταξιδέψει για πρώτη φορά ο μακαριστός γέροντας Εφραίμ Αριζονίτης στις Ηνωμένες Πολιτείες, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τον μοναχισμό του μέλλοντος στην Αμερική. Μοιράζεται μαζί μας τέλος και την επιστολή που έστειλε ο Αγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης στον μοναχό Πατάπιο.
Ο κ. Δημόπουλος ξεκινά συγκινημένος: «Πέθανε την ώρα της Θείας Λειτουργίας στη μνήμη του Αγίου του, ο αγαπημένος μου αδελφός, πατήρ Πατάπιος της Μονής Κεχαριτωμένης στην Τροιζήνα. “Μπήκε στην όντως ζωή, κοντά σε αυτούς που αγάπησε από παιδί”, όπως μου έγραψαν οι αδελφές από το μοναστήρι των Ταξιαρχών, που βρίσκεται κι αυτό στην Τροιζήνα: τον Γέροντά του, Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, τον Γέροντα Εφραίμ Αριζονίτη, στον οποίο μαθήτευσε όταν ήταν ηγούμενος στη μονή Φιλοθέου για 13 μήνες, τον Όσιο Εφραίμ Κατουνακιώτη, τον Όσιο Ιωσήφ Σπηλαιώτη πνευματικό παππού του, τον Οσιο Καλλίνικο Επίσκοπο Εδέσσης, τον ιεροκήρυκα Δημήτρη Παναγόπουλο και τόσους άλλους φίλους του, που τον επρόλαβαν στη θριαμβεύουσα την Εκκλησία».
Kαι συνεχίζει ο κ. Δημόπουλος: «Τα Σαββατοκύριακα και τις Δευτέρες, όλο το καλοκαίρι που εκκλησιαζόμουν στην Κεχαριτωμένη, κοντά στο εξοχικό μου στην Τροιζήνα, με προσκαλούσε εγκάρδια για πρωινό μαζί του και μου διηγείτο πράγματα θαυμαστά που τα σημείωνα και έγραψα στο κεφάλαιο «Προσκύνημα στην Κεχαριτωμένη» σ’ ένα βιβλίο που δεν έχει ακόμη εκδοθεί. Μια μόνο πληροφορία θέλω τώρα μετά τον θάνατό του να μοιραστώ μαζί σας. Ο άνθρωπος που έγινε αφορμή για τη μετάβαση του μακαριστού Εφραίμ από το Αγιονόρος στην Αμερική ήταν ξάδερφος του πατρός Παταπίου, μετανάστης στον Καναδά, τον έλεγαν Σπύρο Αγαπίου, εκοιμήθη το φθινόπωρο 2020. Δασκαλεμένος από τον πατέρα Πατάπιο επισκέφτηκε τον Γέροντα Εφραίμ στην Ι.Μ. Φιλοθέου και του εζήτησε να τους επισκεφτεί στον Καναδά όπου ο κόσμος δίψαγε για αγίους πνευματικούς και Γεροντάδες.
Ο Γέροντας αποδέχτηκε κατόπιν προσευχής, φιλοξενήθηκε αρχικά στο σπίτι του εξαδέλφου και τελικά κατέληξε να ιδρύσει στην Αμερική 19 μοναστήρια και ο π. Εφραίμ από Φιλοθεΐτης έγινε Αριζονίτης. Μου τα διηγήθηκε έτσι απλά και ταπεινά στον πρωινό καφέ κάποια στιγμή ο πατήρ Πατάπιος χωρίς ούτε μια υποψία έπαρσης και περηφάνιας. Το σχέδιο του Θεού! Ούτε ανώτερα ιεραποστολικά κλιμάκια, ούτε σχεδιασμούς πομπώδεις και ανθρώπινους. Χρησιμοποίησε έναν απλό μοναχό και έναν εξάδελφό του μετανάστη από την Περαχώρα της Κορίνθου για να ξεδιψάσει διψασμένες ψυχές σε δυο ηπείρους!»
Ο κ. Δημόπουλος μετά από τις συζητήσεις με τον π. Πατάπιο ξεκίνησε να καταγράφει την ιστορία της μονής της Κεχαριτωμένης Τροιζηνίας και κάποια περιστατικά με τους μοναχούς της, καθώς και δυνατές αναφορές στον ηγούμενο της μονής πατέρα Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο.
«ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΓΕΜΙΣΑΝ ΔΑΚΡΥΑ ΚΑΙ Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΚΟΜΠΙΑΣΕ»
Μια μέρα, ο γιατρός κ. Δημόπουλος έδειξε στον μοναχό Πατάπιο όσα μέχρι τότε είχε γράψει. Ο συγγραφέας μας διηγείται: «Τα μάτια του πατρός Παταπίου γέμισαν δάκρυα και η φωνή του κόμπιασε και με ευχαρίστησε για τα χειρόγραφά μου για το “Προσκύνημα στην Κεχαριτωμένη” που πρώτος αυτός εδιάβασε, για να μου δώσει την ευλογία και την άδειά του πριν τα προχωρήσω για δημοσίευση. Ηταν πολύ ευγνώμων, που κάποιος έγραψε το ιστορικό του μοναστηριού του Αγίου Γέροντά του Επιφανίου και όπως απλά μου είπε πως ποτέ δεν φανταζόταν ότι αυτός θα ήταν ένας γιατρός, που δεν ήταν καν πνευματικοπαίδι του. Προσωπικά πιστεύω πως οι Άγιοι της Εκκλησίας μας ανήκουν σε όλο το ποίμνιο εξίσου και ο Γέροντας Eπιφάνιος είναι ένας μεγάλος Άγιος του 20ού αιώνα, που έχει ήδη αγιοκαταταχθεί μέσα στη συνείδησή μας. Τους καρπούς της πνευματικής, όσο και υλικής του προσφοράς απήλαυσα και εγώ και η οικογένειά μου και μάλιστα μετά την εις Κύριον εκδημίαν του».
Η επιστολή έφτασε στα Κατουνάκια
Αγ. Ορους την Πρωτοχρονιά του 1983
«Ηρθε ο καιρός αδερφέ μου που νομίζω πως κι εμείς οι ερημίτες θα αφήσουμε τα ασκητήρια και θα βγούμε έξω για να σώσουμε τον κόσμον. Τα αδέρφια μας. Χάσαμε τη νεότητα, τη νεολαία. Μετά από 45 χρόνια είδα και πάλιν την Αθήνα. 1936-1981. Και είδα την άβυσσον που βαδίζουμε»
Οπως αναφέρει ο κ. Δημόπουλος: «Σε μια από τις τελευταίες συναντήσεις ο πατήρ Πατάπιος ήλθε περιχαρής, γιατί είχε βρει τα αντίγραφα μιας επιστολής του Οσίου Εφραίμ Κατουνακιώτη, γραμμένη τον Μάρτιο του 1983, και τη δική του απάντηση στον Όσιο, που μου τις διάβασε συγκινημένος. Μου έδωσε την άδεια και τον μαγνητοφώνησα. Μου φάνηκε, τώρα που τον ξανάκουσα, σαν αποχαιρετισμός, σαν “Κύκνειο Άσμα” μιας ταπεινής ψυχής μες στον μοναχισμό αγιασμένης».
Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής:
Kατουνάκια Αγίου Όρους, Πρωτοχρονιά 1983
Εν Χριστώ αγαπητέ αδελφέ πάτερ Πατάπιε ευλογείτε!
Έλαβα το γράμμα σου. Και όταν το πήρα στο χέρι μου και είδα τον αποστολέα εχάρην! Όταν το διάβασα ελυπήθην. Νομίζω πως ο Θεός ηθέλησε να προσθέσει στον σεβαστόν γέροντα Επιφάνιο και έναν στέφανο ακόμη. Στέφανος υπομονής. Εξάλλου αδελφέ μου, πώς θα ονομασθώμεν τέκνα των αγίων χωρίς καν να τα ομοιάσουμε; Οι άγιοι έγιναν άγιοι διά πολλών θλίψεων κι εμείς θέλουμε την άσφαλτο. Ουδείς άγιος ανήλθε εις τον ουρανόν μετά ανέσεως αλλά εδοκιμάσθησαν διά πολλών πικριών. Διάβασε τον απόστολον των Αγίων Πάντων κι εκεί θα μάθεις την οδόν των. Δρόμος γεμάτος αίματα. Διά τον σεβαστόν και αγαπημένον γέροντα δεν ήρθε η ώρα ακόμη ίνα ο Κύριος τον αναπαύσει από τους πολλούς κόπους. Διότι όχι μόνον η συνοδεία του τον έχετε ανάγκη αλλά και ο ορθόδοξος κόσμος.
Γιατί ο Ορθόδοξος Τύπος παντού πηγαίνει. Όχι μόνο εις την Ελλάδα αλλά και εις την Αμερική και εις την Ευρώπη και παντού. Τα συμφωνήσαμε εμείς με τον Θεό κι όχι ο Θεός με εμάς. Πάντως λέγομεν όλοι: το θέλημα του Θεού να γίνει. Αλλά βάζουμε και την επιθυμία σ’ Αυτόν. Εύχομαι στον σεβαστόν και αγαπημένο γέροντα πατέρα Επιφάνιο ταχείαν ανάρρωσιν και συνέχεια-συνέχεια δράση. Ήρθε ο καιρός αδερφέ μου που νομίζω πως κι εμείς οι ερημίτες θα αφήσουμε τα ασκητήρια και θα βγούμε έξω για να σώσουμε τον κόσμον. Τα αδέρφια μας. Χάσαμε τη νεότητα, τη νεολαία. Μετά από σαράντα πέντε χρόνια είδα και πάλιν την Αθήνα. 1936-1981. Και είδα την άβυσσον που βαδίζουμε. Αθεΐα, ναρκωτικά, σάρκα, κόλασις. Τι τα περιμένει… Γι΄ αυτό ο Θεός δε θα πάρει τώρα τον γέροντα, αλλά θα αργήσει και μάλιστα πολύ. Να βάλεις μετάνοια και να τον φιλήσεις εκ μέρους μου. Πρώτα στο στόμα και έπειτα στο χέρι. Τα φιλώ κι εγώ από δω νοερώς. Ο αδερφός σου παπα-Εφραίμ Κατουνακιώτης.
Η επιστολή αυτή του Αγίου Εφραίμ έφτασε στα χέρια του μοναχού Παταπίου στα 1983 και αφού τη διάβασε, την παρέδωσε στον ασθενή γέροντα Επιφάνιο Θεοδωρόπουλο, που τη ζήτησε.
Ο μοναχός Πατάπιος απαντά στη συνέχεια στον άγιο Εφραίμ για να του περιγράψει τον αντίκτυπο που είχε το γράμμα του αγίου σε όλους, όταν έγινε γνωστό το περιεχόμενό της. Να σημειώσουμε για την ιστορία, ότι όντως ο γέροντας Επιφάνιος παρότι βαριά ασθενής εκείνη την εποχή έζησε αρκετά χρόνια ακόμη, όπως είχε προβλέψει ο άγιος Εφραίμ.
31 Μαρτίου 1983
Πολυσέβαστε και άγιε γέροντα πάτερ Εφραίμ ευλογείτε! Προ ημερών έλαβα την επιστολή σας, την επερίμενα με πολλήν αγωνία.Την έλαβα κάπως καθυστερημένα διότι ευρισκόμην εις Αθήνας κοντά εις τον Γέροντά μου πατέρα Επιφάνιο. Ευθύς ως την έλαβον την ησπάσθην πολλάκις και πριν την ανοίξω προσευχήθηκα θερμά. Διαβάζοντάς την ευχαρίστησα εκ βαθέων και μετά δακρύων τον Κύριον όστις ήκουσε τας αγίας προσευχάς και παρέτεινε το έλεός του. Περιχαρής εγνώρισα το περιεχόμενό της εις τον γέροντα (Επιφάνιο) και εις τα στενά πνευματικά πρόσωπα. Εχάρισαν λίαν άπαντες και εδόξασαν τον Θεό. Ο γέροντάς μου την εζήτησε και την εδιάβασε ο ίδιος και εις το πρόσωπόν του διέκρινα να διαχέεται η χαρά.
Εις στο τέλος, όταν εδιάβασε για τους ασπασμούς πρώτα στο στόμα και έπειτα στο χέρι γέλασε μετ’ ευχαριστήσεως και ανοίγοντας τας χείρας του είπε να κάνουμε υπακοή. (Επανάληψη με λυγμό: τι να κάνομε, μου είπε ο Γέροντας, υπακοή). Σας ευχαριστούμε θερμά, άγιε γέροντα, διά τον χρόνον και τον κόπον διαθέσατε και διά τας προσευχάς σας, αλλά και διά το γράψιμο της επιστολής σας, το περιεχόμενό της είναι τόσο ενθαρρυντικό και τόσον αληθινόν, που αποτελεί δι’ ημάς στήριγμα και ελπίδα για τη συνέχιση των πνευματικών μας αγώνων. Ιδιαιτέρως εγώ προσωπικώς σας ευχαριστώ θερμότατα διότι πολλάκις κατά το παρελθόν ότε σας επισκεπτόμην και ως λαϊκός που ήμην αλλά και κατόπιν ως μοναχός με ενθαρρύνατε εις τον αγώνα και κυρίως εις την γλυκύτατην ευχήν του Ιησού μας. Εάν ενθυμείστε την ογδόη Μαΐου του 1976 με φιλοξενήσατε εις την οικία σας. Σας είπα τότε τα σχέδιά μας που κάναμε με τον πατέρα Επιφάνιο και την εδώ πνευματικήν οικογένειαν διά την ίδρυση ησυχαστηρίου.
Αντιμετώπιζα πρόβλημα εάν έπρεπε να επιστρέψω εις τον κόσμον ή αν έπρεπε να παραμείνω εν Αγίω Όρει επί τινά χρονικό διάστημα διά να εξασκηθώ εις την μοναχικήν πολιτείαν. Με συμβουλεύσατε να κάνω παράκληση εις την γλυκοφιλούσα και θα απαντήσει. Όπως και έγινε, η Παναγία μας απήντησε και έμεινα 13 μήνες στη Μονή Φιλοθέου, όπου ο Γέροντας Έφραίμ , ο ηγούμενος της Μονής αυτής, μου εφόρεσε το ευλογημένο ράσο και εκεί έμαθα το τυπικόν του κοινοβίου το οποίον κατά το δυνατόν ακολουθούμε εδώ εις το κοινόβιόν μας. Εκτός από το κοινοβιακόν τυπικόν εδιδάχθην και το ησυχαστικόν το οποίον μου μίλησε περισσότερο στην καρδιά μου και εις αυτό εβρήκα στερεάν τροφήν και τώρα εδώ που είμαι προσπαθώ να εξοικονομώ ολίγον χρόνον για να κάνω ορισμένες ακολουθίες με το κομποσχοίνιον, ανεξαρτήτως που τις κάνουμε διαβαστά εις τον ναόν. Η καρδιά μου επαναπαύεται πάρα πολύ εις την γλυκύτατην ευχήν.
Συναντώ βεβαίως δυσκολίας αλλά με τη βοήθεια του Γέροντος και την μελέτην πατερικών κειμένων προσπαθώ να τας υπερπηδήσω. Είμαι όμως πολύ αμελής και στέκομαι εις το ίδιο σημείο. Καταλαβαίνω ότι η ευχή θέλει αίμα… Εύχεστε, άγιε πάτερ, να εκμεταλλευόμεθα τον χρόνον και τας περιστάσεις που μας δίδει ο Κύριός μας, διά να αγιάζωμε εαυτούς… Προ τριών ημερών εκοιμήθη η θεία του πατρός Επιφανίου, Αλεξάνδρα, η οποία από μικρό παιδάκι τεσσάρων ετών τον είχε μαζί της και αυτή τον εξέθρεψε εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου. Ο βίος της και η κοίμησίς της υπήρξαν οσιακά. Εύχεστε υπέρ αναπαύσεως. Με αυτά, Άγιε Γέροντα, κλείνω την επιστολή, ζητώντας τας αγίας σας ευχάς και συγχώρηση διά την αργολογία μου.
Καλή Σαρακοστή και καλό Πάσχα, μετά βαθυτάτου σεβασμού και θερμής υιικής αγάπης, ασπάζομαι την δεξιάν.
αχρείος μοναχός Πατάπιος.
ΥΓ. Ο Γέροντας στέλνει πολλές και θερμές ευχαριστίες και παρακαλεί να συνεχίσετε τας προσευχάς σας.
***
Ευχαριστούμε τον κ. Στέφανο Δημόπουλο για τα στοιχεία και την αλληλογραφία που πρώτη φορά βλέπει τη δημοσιότητα. Ο μοναχός Πατάπιος, μια μορφή βγαλμένη από τις σελίδες ενός γεροντικού, ήταν από αυτούς που λησμονούν τα κατορθώματά τους. Ζούσε με την αγάπη του στον Χριστό και είχε χαραγμένη στην καρδιά του τη μνήμη των πνευματικών οδηγών. Με αυτά και με άλλα έχτισε τη ζωή του με το υλικό της ταπείνωσης.
Σοφία Χατζή
*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Ορθόδοξη Αλήθεια”
